Кыргыстан: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
артаграфія
Радок 12:
|ТыпУраду = [[Рэспубліка]]
|ПасадыКіраўнікоў = [[Прэзыдэнт]]<br />[[Прэм’ер-міністар]]
|ІмёныКіраўнікоў = [[Алмазбэк Атамбаеў]]<br />Цемір[[Саранбай СарыеўЖээнбэкаў]]
|Плошча = {{лік|198500}}
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 86-е
Радок 31:
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +6
|НезалежнасьцьПадзеі = — ад [[СССР]]
|НезалежнасьцьДаты = <br />[[31 жніўня]] [[1991]]
|ДзяржаўныГімн = Дзяржаўны гімн Кыргыстану
|АўтамабільныЗнак = KS
Радок 41:
 
== Гісторыя ==
=== Гісторыя Кыргыстану да [[1991]] году ===
* Першыя дзяржаўныя ўтварэньні на тэрыторыі сучаснага Кыргыстану паўсталі ў [[2 стагодзьдзе да н. э.|II стагодзьдзі да н. э.]], калі паўднёвыя земляробчыя раёны краіны ўвайшлі ў склад дзяржавы [[Паркан]] (магчыма Сагдыяна). Існуе меркаваньне, што [[Скіфы]] жылі на тэрыторыі сучаснага Кыргыстану<ref>King, David C (2005-09). Kyrgyzstan. Marshall Cavendish. p. 144. {{ISBN |0-7614-2013-4}}.</ref>.
* [[5 стагодзьдзе|V стагодзьдзе]]: пачаўся пераход да аселага ладу жыцьця і ў качэўнікаў, якія засялялі Паўночны Кыргыстан.
* [[XIII стагодзьдзе]]: землі сучаснага Кыргыстану былі заваяваныя [[Мангольская імпэрыя|манголамі]].
Радок 60:
* [[5 траўня]] [[1993]]: прынятая першая [[Канстытуцыя Кыргыстану|Канстытуцыя Кыргыскай Рэспублікі]] як незалежнай сувэрэннай дзяржавы.
* [[10 траўня]] 1993: у Кыргыстане ўведзеная ўласная нацыянальная валюта — [[кыргыскі сом|сом]].
* [[1999]] і [[2000]]: спробы паўстанцаў [[Ісламскі рух Узбэкістану|Ісламскага руху Ўзбэкістану]] прабіцца на тэрыторыю КыргыстанаКыргыстану (цяперашняя [[Баткенская вобласьць]]), так званыя [[Баткенскія падзеі]]. Аддзелы паўстанцаў зь цяжкасьцямі атрымалася разьбіць.
* [[16 сакавіка|16]]—[[18 сакавіка]] [[2002]]: сутыкненьні паміж насельніцтвам і праваахоўнымі органамі ў [[Аксыйскі раён|Аксыйскім раёне]]. Насельніцтва выступіла ў абарону асуджанага дэпутата парлямэнта [[Азымбэк Бэкназараў|Азымбэка Бекназарава]], а таксама патрабавала адмовіцца ад ратыфікацыі дамовы 1999 году аб кыргыска-[[кітай]]скай дзяржаўнай мяжы. Апазыцыя арганізавала ў шэрагу раёнаў краіны і ў [[Бішкек]]у шматлікія акцыі пратэсту. У сутыкненьнях зь міліцыяй пяцёра жыхароў Аксыйскага раёну загінулі і некалькі дзясяткаў атрымалі раненьні. Крызыс у Аксы прывёў да адстаўкі прэм’ер-міністра [[Курманбэк Бакіеў|Курманбэка Бакіева]] і ўраду.
* [[24 сакавіка]] [[2005]]: [[Крызыс улады ў Кыргыстане (2005)|Рэвалюцыя тульпанаў]] — востры крызыс улады ўзьнікае пасьля чарговых парлямэнцкіх выбараў, калі паведамленьні аб падтасоўцы вынікаў выклікаюць гнеў жыхароў адносна бедных паўднёвых абласьцей (пераважна [[Джалал-Абадзкая вобласьць|Джалал-Абадзкай]] і [[Ошская вобласьць|Ошскай]]). Зьбіраюцца шматтысячныя мітынгі пад сьцягамі і лёзунгамі розных партыяў, уключаючы моладзевыя «[[Келкел]]» і «[[Бірге]]». Дэманстранты захопліваюць будынкі абласных адміністрацыяў, праходзяць сутычкі з АМАПам. Вынікам паўстаньня становіцца захоп дэманстрантамі ўлады ў Бішкеку і зьвяржэньне рэжыму [[Аскар Акаеў|Аскара Акаева]]. Да ўлады прыходзіць апазыцыя на чале з [[Курманбэк Бакіеў|Курманбэкам Бакіевым]].
Радок 85:
[[Файл:KyrgyzAlatauMtns2 Kyrgyzstan.jpg|значак|350пкс|Горы Алатоа]]
[[Файл:SongKolHorses.jpg|значак|350пкс|Ля возера [[Сонг-Кель]]]]
Больш за 3/4 тэрыторыі КыргыстанаКыргыстану займаюць [[горы]] вышынёй да 7439 м ([[пік Перамогі]] — найвышэйшаянайвышэйшы кропкапункт краіны).
 
Тэрыторыя Кыргыстану разьмешчаная ў межах дзьвюх горных сыстэмаў. Паўночна-ўсходняя яе частка (большая) ляжыць у межах [[Цянь-Шань|Цянь-Шаню]], паўднёва-заходняя — [[Памір|Паміра-Алая]]. Межы Кыргыстану праходзяць на вялікім працягу па грэбнях найвышэйшых хрыбтоў і толькі на поўначы і паўднёвым захадзе — па падножжах гораў і перадгорных раўнінах ([[Чуйская даліна]], ускраіны [[Фэрганская даліна|Фэрганскай даліны]]).
Радок 92:
 
Найважнейшыя араграфічныя элемэнты:
* масыўмасіў Акшыйрак,
* хрыбет Кокшалтоа (вышэйшаянайвышэйшы кропкапункт — пік Данкова, 5982 м),
* хрыбет Церскей-Алатоа,
* хрыбет Кунгей-Алатоа,
Радок 101:
На крайнім паўночным усходзе знаходзіцца адна з асноўных славутасьцяў Кыргыстану — горнае возера [[Ісык-Куль]], на беразе якога разьмешчаныя шматлікія дамы адпачынку і турыстычныя базы. Возера знаходзіцца ў Ісык-Кульскай катлавіне, паміж хрыбтамі Церскей-Алатоа (з поўдня) і Кунгей-Алатоа (з поўначы).
 
Заходняя частка КыргыстанаКыргыстану разьмешчаная ў межах Заходняга Цянь-ШаняШаню. Яго найважнейшыя араграфічныя элемэнты:
* Талаская даліна,
* хрыбет Таласкі Алатоа,
* Чаткальскі хрыбет.
 
На паўднёвым захадзе ў межы КыргыстанаКыргыстану ўваходзяць паўночная, усходняя і паўднёвая ўскраіны Фэрганскай катлавіны зь перадгор’ямі. Самая [[Фэрганская даліна]] збольшага належыць [[Узбэкістан]]у.
 
На поўдні да Кыргыстану належаць паўночны схіл Туркестанскага хрыбта, Алайскі хрыбет, Алайская даліна і паўночны схіл Заалайскага хрыбта ([[Пік Незалежнасьці|пік Леніна]], 7134 м), што ўтвараюць паўночную ўскраіну Паміра.
Радок 127:
== Палітычныя партыі ==
* Ак-Жол (Народны рух) — [[Курманбэк Бакіеў]]
* Соціал-Демократіалык Партіясы (Сацыял-Дэмакратычная партыя КыргыстанаКыргыстану (СДПК)) — [[Алмазбэк Атамбаеў]]
* Ата-мэкен (Радзіма) — [[Амурбэк Тэкебаеў]]
* Коммуністер Партіясы (Партыя камуністаў КыргыстанаКыргыстану) — [[Ісхак Масаліеў]]
 
== Эканоміка ==
Радок 143:
 
=== Расейскі кантроль кыргыскай эканомікі ===
Расея займае 5-е месца па аб’ёме інвэстыцыяў у эканоміку КыргыстанаКыргыстану — пасьля [[ЗША]], [[Канада|Канады]], [[Турэччына|Турэччыны]] і [[Казахстан]]у. Самыя буйныя праекты ў Кыргыстане вядуць РАТ «ЕЭС» (пастаўкі [[электраэнэргія|электраэнэргіі]], будаўніцтва, рэканструкцыя і мадэрнізацыя [[ЦЭС|цепла-]] і [[ГЭС|гідраэлектрастанцыяў]]) і «Газпром» (у выплату даўгоў Кыргыстану перад Расеяй яму быў перададзены ў кіраваньне дзяржаўны пакет буйнейшай нафтагазавай кампаніі краіны «Кыргызнефтегаз», якая здабыла ў [[2004]] 68,6 тысячы тон [[нафта|нафты]] і 28,3 млн кубамэтраў [[прыродны газ|газ]]а.
 
Расея атрымала ў выплату даўгоў Кыргыстані ў сваё кіраваньне пакеты акцыяў некалькіх абаронных прадпрыемстваў — абароннай карпарацыі «Дастан» і АТ «Айнур».
Радок 235:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Азія}}
{{Commons}}
* [http://www.gov.kg Дзяржаўны інтэрнэт-партал]{{ref-ru}}
* [http://www.tammby.narod.ru/kirgizia.htm Каталёг сайтаў афіцыйных органаў і арганізацыяў КыргыстанаКыргыстану]
* [http://www.stat.kg/ Нацыянальны статыстычны камітэт КыргыстанаКыргыстану]{{ref-ru}}{{ref-en}}
* [http://demoscope.ru/weekly/2005/0191/analit01.php Дынаміка колькасьці і зьмены ў разьмяшчэньні насельніцтва КыргыстанаКыргыстану (1897—1999 г.)]
* [http://kyrgyz.ru/ Цэнтральнаазіяцкі гістарычны сэрвэр]
* [http://www.akipress.org/ Навіны КыргыстанаКыргыстану]{{ref-ru}}
* [http://stan.tv/news/all/2/all відэа навіны Кыргыскай Рэспублікі]
* [http://www.photo.kg Фатаграфіі Кыргыскай Рэспублікі]{{ref-ru}}