Вікіпэдыя

Кернаў: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
шаблён-картка
Радок 1:
{{НП/Летува
{{Населены пункт
|Назва = Кернаў
|Статус = мястэчка
|Назва ў родным склоне = Кернава
|Назва налетувіскай мовемовай краіны = Kernavė
|КодГерб мовы назвы краіны = ltKernave COA.gif
|КраінаСьцяг = ЛетуваFlag of Kernavė.gif
|ГербГімн = Kernave COA.gif =
|Сьцяг Дата заснаваньня = Flag of Kernavė.gif
|Гімн Першыя згадкі =
|ДатаСтатус з заснаваньня =
|Першыя згадкі Магдэбурскае права = 1571
|СтатусБылыя зназвы =
|МагдэбурскаеМясцовая назва права = 1571
|БылыяПавет назвы = [[Віленскі павет|Віленскі]]
|БылаяРаён назва = [[Шырвінцкі раён|Шырвінцкі]]
|Староства = [[Кернаўскае староства|Кернаўскае]]
|МясцоваяМэр назва =
|Від адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Павет]]
|Плошча = ▼
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Віленскі павет|Віленскі]]
|Крыніца плошчы = ▼
|Від адміністрацыйнай адзінкі 2 = [[Раён]]
|Вышыня = ▼
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = [[Шырвінцкі раён|Шырвінцкі]]
|Сайт Унутраны падзел = ▼
|Від адміністрацыйнай адзінкі 3 =
|Колькасьць насельніцтва = 350272▼
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 =
|Пасада кіраўніка Год падліку колькасьці = 2011
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = {{Падзеньне}}▼
|Кіраўнік =
|Крыніца колькасьці насельніцтва = ▼
▲|Плошча =
|Этнічны склад насельніцтва = ▼
▲|Крыніца плошчы =
|Год падліку этнічнага складу = ▼
▲|Вышыня =
|УнутраныКолькасьць двароў падзел =
|Год падліку колькасьці двароў = 2009▼
▲|Колькасьць насельніцтва = 350
▲|Кіраўнік Тэлефонны код =
▲|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва=
|НазваПаштовы мапы2індэкс = LT-19014▼
▲|Год падліку колькасьці = 2009
|Аўтамабільны нумарны знак = ▼
▲|Крыніца колькасьці насельніцтва =
|Выява = Kernave mounds and the River Neris, Lithuania, 11 Sept, 2008.jpg▼
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі =
|Апісаньне выявы = Гарадзішчы▼
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі =
|Шырата градусаў = 54▼
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі =
|Шырата хвілінаў = 53▼
▲|Этнічны склад насельніцтва =
|Шырата сэкундаў = 10▼
▲|Год падліку этнічнага складу =
|Даўгата градусаў = 24▼
|Нацыянальны склад насельніцтва =
|Даўгата хвілінаў = 50▼
|Год падліку нацыянальнага складу =
|Даўгата сэкундаў = 39▼
|Дадатковы парамэтар насельніцтва =
|Назва мапы = ▼
|Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва =
|Commons Варыянт мапы = Category:Kernavė▼
|Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва =
|Часавы пас Альтэрнатыўная мапа = +2
|Летні час Пазыцыя подпісу на мапе = +3
|Водступ подпісу на мапе = ▼
|Сьпіс тэлефонных кодаў =
|ТэлефонныCommons код = Category:Kernavė
|ПаштовыСайт індэкс =
|Паштовыя індэксы =
|Назва лічбавага клясыфікатару =
|Лічбавы клясыфікатар =
▲|Аўтамабільны нумарны знак =
|Назва аўтамабільнага нумарнога знаку =
|Аўтамабільныя нумарныя знакі =
|Назва аўтамабільных нумарных знакаў =
▲|Выява = Kernave mounds and the River Neris, Lithuania, 11 Sept, 2008.jpg
▲|Апісаньне выявы = Гарадзішчы
|Шырата паўшар’е = паўночнае
▲ |Шырата градусаў = 54
▲ |Шырата хвілінаў = 53
▲ |Шырата сэкундаў = 10
|Даўгата паўшар’е = усходняе
▲ |Даўгата градусаў = 24
▲ |Даўгата хвілінаў = 50
▲ |Даўгата сэкундаў = 39
▲|Назва мапы =
|Альтэрнатыўная мапа =
▲|Назва мапы2 =
|Пазыцыя подпісу на мапе =
▲|Водступ подпісу на мапе =
▲|Commons = Category:Kernavė
▲|Сайт =
}}
'''КернаўКе́рнаў''' ({{мова-lt|Kernavė}}) — [[мястэчка]] ў [[Летува|Летуве]], на рацэ [[Вяльля]]. Цэнтар [[Кернаўскае староства|староства]] [[Шырвінцкі раён|Шырвінцкага раёну]] [[Віленскі павет|Віленскага павету]]. Насельніцтва 350 чал. (2009). Знаходзіцца за 18 км на паўднёвы захад ад [[Шырвінты|Шырвінтаў]], за 35 на паўночны захад ад [[Вільня|Вільні]].
 
Кернаў — [[Магдэбурскае права|магдэбурскае]] [[мястэчка]] [[Віленскі павет (ВКЛ)|гістарычнай Віленшчыны]]. Каля паселішча месьціцца гістарычна-археалягічны комплекс, улучаны ў [[Сьпіс сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО|Сьпіс сусьветнай спадчыны]] [[ЮНЭСКО]].
Радок 83 ⟶ 59:
Тапонім «Кернаў» утварыўся ад рэчкі Кернаўка. Паводле [[Хроніка Быхаўца|Хронікі Быхаўца]], назва паселішча пайшла ад імя яго заснавальніка легендарнага князя Кернуса.
 
Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: ''Kernow'' (1365), ''Керново'' ([[XVI стагодзьдзе|XVI ст.]]), ''Керновъ'' ([[1689]]); у беларускіх тэкстах таксама ўжываюцца формы ''Кернова''<ref>{{Літаратура/Геаграфія Беларусі (Вільня, 1922)|к}} С. 203.</ref> і ''Кернава''.
 
== Гісторыя ==
Паводле легенды паселішча тут заснаваў у 1040 року князь Кярнус (унук [[Палямон (літоўскі князь)|Палямон]]а). Да 1230 року Кярнаў быў сталіцай, пакуль князь [[Рынгольд]] не перанёс яе ў [[Наваградак]]. Летувісы называюць Кярнаў першай сталіцай [[ВКЛ|Вялікага Княства Літоўскага]], бо нібыта ў ім разьмяшчалася рэзыдэнцыя [[Вялікі князь літоўскі|князёў]] да часоў [[Гедымін]]а, які ў 1321 перанёс яе ў [[Трокі]].
 
Першы пісьмовы ўспамін пра Кернаў датуецца 1279 («[[Старэйшая рыфмаваная хроніка]]», «[[Хроніка Германа з Вартбэрга]]») у зьвязку з рэйдам крыжакоў. Абарончую сыстэму паселішча ў [[XIII стагодзьдзе|XIII]]—[[XIV стагодзьдзе|XIV]]XIII—XIV стагодзьдзях утваралі 5 замкаў, разьмешчаных на правым беразе Вяльлі, ад якіх засталіся гарадзішчы: Замкавая Гара (вышыня 30 м, плошча 5,82 га); Гара Ахвярніка (або Сьвятая Гара; вышыня 13—18 м, плошча 1,3 га); Гара Лізьдзейкі (ці Крывейце; вышыня 25—30 м, плошча 0,4 га); «Сталец Міндоўга» (вышыня 22 м, плошча 1,08 га); Гара Кернава (стаіць асобна ад асноўнай групы, разам з могільнікам займае 1,48 га).
 
[[Файл:Kernavė coats of arms in 1792.jpg|міні|зьлева|160пкс|Мескі герб з прывілею 1792]]
У Кернаве, мяркуецца, месьцілася рэзыдэнцыя [[Вялікі князь літоўскі|вялікага князя літоўскага]] [[Трайдзень|Трайдзеня]] і першапачаткова вялікага князя [[Гедымін]]а. Іх лякалізуюць на Гары Ахвярніка. Гандлёва-рамесны пасад разьмяшчаўся вакол замкаў, прадмесьці — на Замкавай Гары. Забудова была драўлянаю<ref>[[Алег Дзярновіч]]. Кернаў // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 88.</ref>. Пахавальны абрад на могільніку сьведчыць пра суіснаваньне ў [[XIII стагодзьдзе|XIII]]—[[XIV стагодзьдзе|XIV]]XIII—XIV стагодзьдзях паганскіх і хрысьціянскіх традыцыяў. У 1365 Кернаў значна пацярпеў ў часе рэйду тэўтонскіх рыцараў. У 1390 аддзел крыжакоў на чале з маршалам Энгельгартам фон Рабе зьнішчыў драўляныя замкі, па чым яны не аднаўляліся.
 
[[Файл:Kiernaǔ. Кернаў (N. Orda, XIX).jpg|міні|Кернаў. [[Напалеон Орда|Н. Орда]], [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]]]
 
У [[XV стагодзьдзе|XV ст.]] у даліне Паяўта (каля 25 га) на беразе Вяльлі зьявілася новае паселішча, што ўваходзіла ў склад [[Віленскі павет|Віленскага павету]]. Каля 1420 вялікі князь [[Вітаўт]] заснаваў у Кернаве касьцёл. У 1571 кароль і вялікі князь [[Жыгімонт Аўгуст]] надаў мястэчку [[Магдэбурскае права]], якое ў 1792 пацьвердзіў кароль і вялікі князь [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]]. У [[XVI стагодзьдзе|XVI]]—[[XVII стагодзьдзе|XVII]]XVI—XVII стагодзьдзях аўтары тагачасных гістарыяграфічных твораў («Хроніка» М. Стрыйкоўскага, [[Густынскі летапіс]], «Гісторыя» А. Каяловіча) называлі Кернаў адным з найважнейшых палітычна-адміністрацыйных цэнтраў Вялікага Княства Літоўскага ў [[XIII стагодзьдзе|XIII]]—[[XIV стагодзьдзе|XIV]]XIII—XIV стагодзьдзях.
 
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795) Кернаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Віленскі павет (Расейская імпэрыя)|Віленскім павеце]]. У кан. [[XIX стагодзьдзе|XIX]] — пач. [[XX стагодзьдзе|XX]] стагодзьдзяў у мястэчку дзейнічалі касьцёл і капліца.
Радок 102 ⟶ 78:
 
== Насельніцтва ==
* '''[[XVIII стагодзьдзе]]''': 1795—194 чал.
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': 1833 — 63 чал.; 1861—260 чал.; 1866—260 чал., у тым ліку 180 каталікоў, 12 праваслаўных, 60 юдаістаў<ref>Kiernów // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|4}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/47 47]</ref>; 1886—242 чал.; 1895—294 чал.
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': 1923—252 чал.; 1959—170 чал.; 1977—170 чал.; 1979—177 чал.; 1985—202 чал.; 1989—289 чал.
* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': 2001—307 чал.; 2005—320 чал.
 
== Турыстычная інфармацыя ==
Радок 111 ⟶ 87:
 
=== Выдатныя мясьціны ===
* Гістарычна-археалягічны рэзэрват ([[XIII стагодзьдзе|XIII]]—[[XIV стагодзьдзе|XIV]]XIII—XIV стагодзьдзі)
* Капліца
* Касьцёл Маці Божай Шкаплернай (1914—1924)
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Кернаў»