Вікіпэдыя

Кэдман: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д Removing Link FA template (handled by wikidata)
Радок 1:
[[Файл:Whitby_Abbey_North_Yorkshire.jpg|міні|250пкс|Руіны абацтва Ўітбі, дзе Кэдман мусіў жыць і працаваць]]
'''Кэдман''', '''Кэдман Ўітбіцкі''' ({{мова-ang|Cædmon}}) — найранейшы ангельскі паэт.
 
Будучы пастухом пры абацтве Ўітбі, узначаляванага тады абатысаю [[Гільда з Уітбі|сьв. Гільдай]] ([[657]]—[[680]]657—680), Кэдман першапачаткова не валодаў песенным мастацтвам, аднак, згодна з [[Бэда Вялебны|Бэдай]], аднойчы ў [[сон|сьне]] яму зьявіўся незнаёмы чалавек і зьвярнуўся да яго, кажучы: «Кэдман, прасьпявай мне што-небудзь». Кэдман мусіў адмаўляцца падкрэсьліваючы, што ён не валодае мастацтвам сьпеву, але прачнуўшыся, ён ужо памятаў 9 радкоў зь песьні, якую сам сачыніў і прасьпяваў. Даведаўшыся пра гэты цуд, людзі параілі Кэдману ісьці да сьвятой Гільды, абатысы кляштара Ўітбі. Выслухаўшы Кэдмана і пераканаўшыся ў ягоных дзівосных здольнасьцях, Гільда параіла яму застацца ў кляштары, а іншым манахам загадала добра вучыць новага брата Сьвятому Пісаньню. Кэдман жа ўсё, чаму яго навучалі, у хуткім часе перакладаў на вершы.
 
Кэдман зьяўляецца адным з дванаццаці англасаксонскіх паэтаў, якія згадваюцца ў сярэднявечных дакумэнтах і адным з трох, літаратурныя працы якіх захаваліся і дагэтуль. Яго гісторыя ўзыходзіць да «[[Царкоўная гісторыя народу англаў|Царкоўнай гісторыі народу англаў]]» Бэды Вялебнага.<ref>[http://www.krotov.info/acts/07/3/beda04.html Библиотека Якова Кротова // Беда Достопочтенный. Церковная история народа англов. Книга четвёртая. ХХIV]</ref>
Радок 12:
''«Гімн Кэдмана»'' ([http://www.wwnorton.com/nael/noa/realmedia/CademonsHymn.rm аўдыёвэрсія]<ref>[[Файл:Loudspeaker.svg|11пкс]] The Norton Online Archive of English Literature, ''Cædmon's Hymn'' recorded by Prof. Robert D. Fulk (Indiana University).[http://www.wwnorton.com/nael/noa/realmedia/CademonsHymn.rm Online], accessed 26 April 2006.</ref>) — адзіны захаваны вершаваны твор з усёй літаратурнай спадчыны пісьменьніка. Паэма вядомая з дваццаці адной манускрыптавай копіі, што робіць яе найбольш задакумэнтаваным стараангельскім творам пасьля «Песьні сьмерці» Бэды (35 сьведчаньняў) і самым задакумэнтаваным творам у калекцыі перадрукаваных альбо ўласных вершаваных манускрыптаў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] ў часы англасаксонскага пэрыяду. «Гімн» мае вельмі заблытаную гісторыю з усіх ахаваных англасаксонскіх паэмаў. Варыянты гэтага твору знойдзены на двух дыялектах і ў пяці розных рэдагаваньнях (нартумбрыйская ''aelda'', нартумбрыйская ''eordu'', усходнесаксонскае ''eorðan'', заходнесаксонскае ''ylda'', і заходнесаксонскае ''eorðe''), зь якіх усе акрамя аднаго вядомыя з трох і больш крыніцаў.
 
Паэма напісана традыцыйным алітэрацыйным вершам. Кожны радок складаецца зь двух паўрадкоў. У радку чатыры моцныя націскі (па два ў кожным паўрадку). Паўрадкі зьвязаны спаміжсобку алітэрацыяй моцнанаціскных складоў. Рыфма не ўжываецца. Такая форма верша уласьціваяўласьцівая для ўсіх германскіх народаў.<ref>[http://www.dziejaslou.by/inter/dzeja/dzeja.nsf/htmlpage/beu38?OpenDocument Бэўвульф // [[Дзеяслоў]] №1 (№38) студзень-люты 2009]</ref>
{|border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|-
|'''''Нартумбрыйскі дыялект'''''
 
:''nu scylun hergan </br>
:hefaenricaes uard </br>
:metudæs maecti</br>
:end his modgidanc</br>
:uerc uuldurfadur</br>
:swe he uundra gihwaes</br>
:eci dryctin</br>
:or astelidæ</br>
:he aerist scop</br>
:aelda barnum</br>
:heben til hrofe</br>
:haleg scepen.</br>
:tha middungeard</br>
:moncynnæs uard</br>
:eci dryctin</br>
:æfter tiadæ</br>
:firum foldu</br>
:frea allmectig</br>
 
|'''''Транскрыпцыя з мовы арыгіналу'''''
 
:[nuː ˈskʲylun ˈherjɑn</br>
:ˈhevænriːkʲæs wɑrd</br>
:ˈmetudæs ˈmæxti</br>
:end his ˈmoːdɣiðɔnk</br>
:werk ˈwuldurfɑdur</br>
:sweː heː ˈwundrɑ ɣiˈhwæs</br>
:ˈeːkʲi ˈdryxtin</br>
:or ɑːˈstelidæ</br>
:heː ˈæːrist skoːp</br>
:ˈældɑ ˈbɑrnum</br>
:ˈheven til ˈhroːve</br>
:ˈhɑːleɣ ˈskʲepːen</br>
:θɑː ˈmidːunɣæɑrd</br>
:ˈmɔnkʲynːæs wɑrd</br>
:ˈeːkʲi ˈdryxtin</br>
:ˈæfter ˈtiadæ</br>
:ˈfirum ˈfoldu</br>
:ˈfræːɑ ˈɑlːmextiɣ]</br>
 
|'''''Пераклад на беларускую <ref>[[Антон Францішак Брыль]]. [http://media.catholic.by/nv/n46/art11.htm Уславім годна гаспадара горняга: духоўная паэзія англасаксаў] // [[Наша Вера]]</ref>'''''
 
:Уславім годна </br>
:Гаспадара Горняга,</br>
:Магуцце Дужага </br>
:й задуму Ягоную,</br>
:Сільнага справу — </br>
:як усім дзівосам,</br>
:Валадар Адвечны,</br>
:даў Ён пачатак,</br>
:Нябёсы паставіў —</br>
:зямным істотам</br>
:Дах цудоўны,</br>
:Добры Стварыцель,</br>
:І зямлю сярэдзінную,</br>
:людзям прыстанак,</br>
:Валадар Адвечны</br>
:даáлей вырабіў,</br>
:Надзейную сушу,</br>
:Суддзя Ўсяслаўны.</br>
|}
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Кэдман»