|
|БуйныГорад =
|БуйныяГарады =
|ДатаЎтварэньня = [[5 траўня]] [[1795]]
|Кіраўнік =
|Назва пасады кіраўніка =
|Код аўтамабільных нумароў =
|Катэгорыя ў Commons =
|Парамэтар1 = [[17 ліпеня]] [[1924]]
|Назва парамэтру 1 = Скасаваны
|Сайт =
|Колер фону герб-сьцяг =
}}
'''Бабруйскі павет''' ({{мова-ru|Бобруйскій уездъ}}) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка з цэнтрам у [[Бабруйск]]у ў [[1795]]—[[1924]]1795—1924 гадах.
== Гісторыя ==
Бабруйскі павет утвораны [[3 траўня]] [[1795]]<ref>Именной указ, данный Сенату. — О составлении Минского наместничества из тринадцати округов. //Сборник документов, касающихся административного устройства Северо-Западного края при императрице Екатерине II (1792—1796)/ Издание Виленской комиссии для разбора древних актов. — Вильна: типография «Русский Почин», 1903. — с. 42</ref> году ў складзе [[Менская губэрня|Менскае губэрні]]. Першым маршалкам шляхты Бабруйскага павету быў А. Аскерка ([[1795]]—[[1797]]1795—1797). У [[1897]] плошча павету складала 12,2 тыс. км². [[29 жніўня]] [[1919]] — [[10 жніўня]] [[1920]] павет уваходзіў у склад [[Гомельская губэрня|Гомельскае губэрні]]. У [[1924]] годзе Бабруйскі павет ліквідаваны. Большая частка яго тэрыторыі ўвайшла ў склад [[Бабруйская акруга|Бабруйскае акругі]].
== Падзел ==
У [[1890]] годзе павет падзяляўся на 22 воласьці: [[Азарыцкая воласьць|Азарыцкую]], [[Асавецкая воласьць|Асавецкую]], [[Бацэвіцкая воласьць|Бацэвіцкую]], [[Бортніцкая воласьць|Бортніцкую]], [[Броская воласьць|Броскую]], [[Гарадоцкая воласьць|Гарадоцкую]], [[Гарбацэвіцкая воласьць|Гарбацэвіцкую]], [[Глуская воласьць|Глускую]], [[Горкаўская воласьць|Горкаўскую]], [[Жыцінская воласьць|Жыцінскую]], [[Забалоцкая воласьць|Забалоцкую (Любанскую)]], [[Замоская воласьць|Замоскую]] (ад [[1924]] Чычэрынская), [[Качэрыцкая воласьць|Качэрыцкую]], [[Любоніцкая воласьць|Любоніцкую]], [[Новадворская воласьць|Новадароскую]], [[Парыцкая воласьць|Парыцкую]], [[Рудабельская воласьць|Рудабельскую]] (ад [[1920]] Акцябарская), [[Сьвіслацкая воласьць|Сьвіслацкую]], [[Стэпская воласьць|Стэпскую]], [[Туркоўская воласьць|Туркоўскую]], [[Чэрнінская воласьць|Чэрнінскую]]. Апроч таго павет падзяляўся на паліцэйскія адзінкі — станы (кватэры — у [[Глуск]]у, [[Міхалёва 1|Міхалёве]], [[Парычы|Парычах]], [[Сьвіслач (Магілёўская вобласьць)|Сьвіслачы]]) і на земскія пастарункі.
== Насельніцтва ==
Напачатку ХІХ ст. кожны сёмы жыхар павету быў шляхцічам, але ў выніку [[разбор шляхты|разбораў шляхты]] яе колькасьць значна скарацілася. Найбуйнейшымі шляхецкімі родамі ў павеце былі [[Булгакі]], [[Быкоўскія]], [[Воўк-Левановічы]], [[Забелы]], [[Кялчэўскія]], [[Прушыноўскія]] й іншыя. У [[1897]] у павеце жыло 318,8 тыс. чалавек, у [[1908]] — тут ужо жыло 327 тыс. чалавек, зь іх 67,4 % было [[беларусы|беларусаў]], 19,4 % — [[жыды|жыдоў]], 10 % — [[расейцы|расейцаў]].
== Эканоміка ==
Землеўладальнікі-расейцы, якія набылі маёнткі на Бабруйшчыне, самі гаспадаркай не займаліся, а даручалі гэта ўпраўленцам ці здавалі іх у арэнду. У шляхецкіх маёнтках мясцовага паходжаньня дзейнічалі нават заводы: медны й поташны ў Багушоўцы Быкоўскіх, цукровы Булгакаў, жалезны прынцэсы дэ [[Манака]] ў [[Глебава Рудня|Глебавай Рудні]], гута Прушаноўскіх у [[Віктараўка|Вікторыне]].
З адменай [[прыгоньніцтва]] ў [[1861]] годзе заможныя сяляне пачалі сяліцца на хутарох (17 у 1897). Сяляне з павету хадзілі на чыгуначныя работы, высечку і сплаў лесу па Дняпры, [[Бярэзіна|Бярэзіне]] і [[Дзьвіна|Дзьвіне]], пралі лён, пяньку, выраблялі прадметы хатняга і гаспадарчага ўжытку. Была шырока распаўсюджаная мукамольная й кравецкая вытворчасьць. Тысячы сялянаў Бабруйшчыны займаліся рамонтна-будаўнічымі работамі.
У павеце існавалі цэлыя плянтацыі хмелю. У многіх маёнтках будаваліся кaрчмыкарчмы й заезныя двары. Карчмы былі ў вёсках [[Зарэчча (Бабруйскі раён)|Зарэчча]], [[Бабіна]], [[Пятровічы (Бабруйскі раён)|Пятровічы]], [[Брожа (вёска)|Брожа]], [[Коўрын]], [[Туркі (Бабруйскі раён)|Туркі]], [[Бірча]], [[Шароўшчына]], піўныя лаўкі — [[Пабокавічы|Пабокавічах]], у [[Гарбацэвічы|Гарбацэвічах]], Багушоўцы. Пашырыўся розьнічны гандаль. У [[1880-я]] пачаў разьвівацца сталы лавачны гандаль. Дробныя лаўкі былі ў [[Малыя Бортнікі (вёска)|Малых Бортніках]], [[Міхалёва 1|Міхалёве]], [[Туркі (Бабруйскі раён)|Турках]], [[Кавалі (Магілёўская вобласьць)|Кавалёх]], [[Навікі (Магілёўская вобласьць)|Навіках]].
Праз Бабруйскі павет праходзілі шматлікія шляхі: ваенна-камунікацыйная дарога зь [[Менск]]у ў Бабруйск, шаша з Бабруйску ў [[Слуцак]], [[Масква|Маскоўска]]-[[Варшава|Варшаўская]] шаша. У [[1848]] годзе была здадзеная ў эксплюатацыю дарога [[Берасьце]] — Бабруйск, у [[1851]] Берасьце — [[Магілёў]]. Быў пабудаваны паштовы тракт Менск — Бабруйск. Пры дарозе будаваліся застаўныя дамы (у [[Глуша|Глушы]], [[Саломенка (Магілёўская вобласьць)|Саломенцы]], [[Баравая (Бабруйскі раён)|Баравой]]), дзе разьмяшчаліся заставы, вартоўні й правяралі дакумэнты. Будаваліся й паштовыя станцыі (найбуйнейшая ў Багушоўцы, тут у 1897 жыло 18 чалавек). У [[1871]] годзе праз Бабруйск прайшла чыгунка, чыгуначныя стaнцыістанцыі зьявіліся ў [[Брожа (пасёлак)|Брожы]] і Кавалёх. Напачатку ХХ стагодзьдзя ў Глушы было адчыненае першае паштова-тэлеграфнае аддзяленьне.
== Адукацыя ==
Царкоўнапрыходзкія школы ў павеце дзейнічалі ў [[Панюшкавічы|Панюшкавічах]], [[Панкратавічы|Панкратавічах]] (ад [[1887]]), Міхалёве (ад [[1884]]). Апроч таго існавалі 8 школаў граматы, якім пазьней быў нададзены статус аднаклясных народных вучэльняў: у [[Гародчын]]е, [[Пустошка|Пустошцы]], [[Жарабцы|Жарабцах]] ([[Юр’ева]]), [[Варатынь|Варатыні]], [[Аўсімавічы|Аўсімавічах]], [[Фартуны|Фартунах]], [[Коўрын]]е, [[Пятровічы (Бабруйскі раён)|Пятровічах]]. Дадатковыя народныя вучэльні былі створаныя напачатку ХХ ст. у вёсках [[Вобча (Магілёўская вобласьць)|Вобча]], [[Восава (Восаўскі сельсавет)|Восава]], [[Забудзькі]], [[Мікулічы (Магілёўская вобласьць)|Мікулічы]] ды іншыя.
== Крыніцы ==
|
