|
'''Вайна за незалежнасьць Латвіі''' ({{мова-lv|Latvijas brīvības cīņas}}) — сэрыя ваенных канфліктаў, якія мелі за мэту стварэньне незалежнай [[Латвія|Латвіі]]. Яны адбываліся ў [[1918]]—[[1920]]1918—1920 гадах між латыскімі і нямецкімі ды бальшавіцкімі аддзеламі. Латышам дапамагалі эстонскія, брытанскія і польскія вайскоўцы.
== Гісторыя канфлікту ==
У выніку [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] з [[1915]] году Курляндыя і Сэмігалія, а з пачатку [[1918]] усягоду ўся тэрыторыя Латвіі апынуліся пад [[Нямеччына|нямецкай акупацыяй]]. Пасьля паразы Нямеччыны ў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]] [[Латвія]] абвясьціла [[незалежнасьць]] [[18 лістапада]] [[1918]] угоду ў [[Рыга|Рызе]]. Прэм’ерам новай дзяржавы стаў [[Карліс Улманіс|Карліс Урманіс]]. Напачатку студзеня 1919 году войска [[Расейская Савецкая Фэдэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|бальшавікоў]] ўвайшло на тэрыторыю Латвіі і здабыліздабыла [[Рыга|Рыгу]]. Войска нямецка-латыскае пры падтрымцы АнтантаАнтанты, прымусіліпрымусіла савецкія войскі адысьці ў сакавіку 1919 году. Хаця [[Вэрсальская мірная дамова 1919 году|Вэрсальская дамова]] абавязвала немцаў пакінуць краіну, тыя паспрабавалі заняць Латвію, але былі выбітыя напрыканцы лістапада 1919 году.
Чарговую спробу заняць Латвію прадпрыняла Бальшавіцкая Расея. У той сытуацыі латыская дэлегацыя зьвярнулася да Польшчы за дапамогаю, падпісаўшы зь ёю 30 сьнежня 1919 году дамову ад вайсковай дапамозе, пашырыўшы яе 16 студзеня 1920 году. Тое паразуменьнебыліпаразуменьне было падставай да супольных польска-латыскіх вайсковых дзеяньняў супраць бальшавікоў у межах так званай апэрацыі «Зіма». Польска-латыскае войска, колькасьцю 20 000 жаўнераў (зь іх 12 000 польскіх), пад камандаваньнем ген.генэрала [[Эдвард Рыдз-Сьміглы|Эдварда Рыдз-Сьміглага]], пачалапачало баі пры 30-градусных марозах. Саюзьнікі на працягу студзеня захапілі ўсю [[Латгалія|Латгалію]], перамагаючы ў [[Бітва пад Дзьвінскам|бітве пад Дзьвінскам]]<nowiki/> і прымушаючы Савецкую расеюРасею да замірэньня. У мірнай дамове, падпісанай у Рызе [[11 жніўня]] [[1920]] году, бальшавіцкая Расея прызнала незалежнасьць Латвіі.
У 1940 годзе, падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]], па захопе Латвіі войскам [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]], гэтая краіна сталасястала адноадной з савецкіх рэспублік.
== Галерэя ==
<gallery>
Latvian armoured car, 1919.JPG|Пашкоджаныя латвійскі бранявік
Latvian soldiers, 1919.JPG|Латыскія жаўнеры, 1919
Latvian warplanes, 1919.JPG|Латыская авіяцыя ў Рызе, 1919
Northern units in Riga, 1919.JPG|Часткі Паўночнай арміі ўваходзяць ў Рыгу
Latvian soldiers in Latgale, 1919.JPG|Фронт супраць Саветаў у Латгаліі
Latvian tank, 1920.JPG|Латыскі танк, лета 1920-га
</gallery>
== Літаратура ==
* Paluszyński Tomasz, Walka o niepodległość Łotwy 1914—1921, Bellona, Warszawa 1999, [[:pl:Special:BookSources/8311089590|{{ISBN |83-11-08959-0]]}}
[[Катэгорыя:Гісторыя Латвіі]]
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
[[Катэгорыя:Падзеі 1919 году]]
[[Катэгорыя:Падзеі 1920 году]]
| 