Канстытуцыя: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
д +2 спасылкі |
||
Радок 1:
'''Канстыту́цыя''' ({{мова-la|constitutio|скарочана}} — устанаўленьне) — асноўны закон [[дзяржава|дзяржавы]]. Вызначае грамадзкі і дзяржаўны лад, парадак і прынцыпы стварэньня прадстаўнічых органаў дзяржаўнае ўлады, выбарчую сыстэму і прававое становішча асобы, парадак арганізацыі, кампэтэнцыю органаў улады і кіраваньня, арганізацыю і асноўныя прынцыпы правасудзьдзя. Канстытуцыя мае вышэйшую юрыдычную сілу ў параўнаньні з усімі іншымі нарматыўна-прававымі актамі пэўнай нацыянальнай прававой сыстэмы.
== Канстытуцыі на тэрыторыі Беларусі ==
Радок 18:
=== Канстытуцыі БССР ===
[[3 лютага]] [[1919]] на Ўсебеларускім зьезьдзе саветаў была прынятая [[Канстытуцыя ССРБ 1919 году|першая канстытуцыя БССР]].
11 красавіка 1927 г. 8-ы Ўсебеларускі зьезд Саветаў БССР ухваліў Пастанову аб зацьвярджэньні Канстытуцыі Беларускай ССР<ref>{{Навіна|аўтар=[[Аляксандар Чарвякоў]]|загаловак=Пастанова VIII Усебеларускага зьезда Саветаў рабочых, сялянскіх, чырвонаармейскіх дэпутатаў аб зацьвярджэньні Канстытуцыі Беларускай ССР|спасылка=http://www.pravo.by/?guid=2051|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|мова=ru|дата публікацыі=2003|дата доступу=27 лістапада 2016}}</ref>, якая дзейнічала да 1937 году. Канстытуцыя складалася з 13 разьдзелаў і 76 артыкулаў. Паводле 2-га артыкула Канстытуцыі 1927 г., БССР абвяшчалася «[[Сацыялізм|сацыялістычнай]] дзяржавай [[Дыктатура|дыктатуры]] [[пралетарыят]]у», дзе «ўся ўлада належыць саветам рабочых, [[Сялянства|сялянскіх]] і [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|чырвонаармейскіх]] дэпутатаў». Паводле 3-га артыкула, [[Усебеларускі зьезд Саветаў]] зьяўляўся «носьбітам вярхоўнай улады» ў БССР, а ў пэрыяд між зьездамі — [[Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР|Цэнтральны выканаўчы камітэт]]. Паводле 4-га арт., [[Беларуская ССР]] перадавала Саюзу ССР «паўнамоцтвы, вызначаныя арт. 1-м Канстытуцыі [[СССР]]. За Беларускай ССР, паводле арт. 4-га Канстытуцыі Саюзу ССР, захоўваецца права свабоднага выхаду з Саюзу. Паводле 5-га арт. Канстытуцыі 1927 г., на тэрыторыі БССР мелі «абавязковую сілу пастановы вярхоўных органаў Саюзу ССР». У 6-м артыкуле абвяшчалася: «Уся зямля, [[Лес|лясы]], нетры, воды, а роўна фабрыкі і заводы, [[Чыгунка|чыгуначны]], водны і паветраны транспарт і сродкі [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]] складаюць ўласнасць сацыялістычнай дзяржавы». У 8—11 артыкулах у якасьці «мэты» згадвалася «забесьпячэньне за працоўнымі сапраўднай [[Свабода|свабоды]] саюзаў, сходаў, выяўленьня сваіх меркаваньняў» і «сапраўднага доступу да ведаў»<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 красавіка 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-04-11 70 (27185)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/95820/11kras-8.indd.pdf 8]|issn=1990-763x}}</ref>. Канстытуцыя БССР [[1927]] году мела выключна важнае значэньне для далейшага ўтварэньня нацыянальных саветаў і паляпшэньня іх працы. Яна разьвіла агульныя палажэньні [[Канстытуцыя ССРБ 1919 году|Канстытуцыі рэспублікі 1919]] году аб роўнасьці нацыянальнасьцей. Разам з гэтым яна ўтрымлівала шэраг нормаў простай дзейнасьці. У артыкуле 15 Асноўнага Закону было прызнана за ўсімі грамадзянамі права карыстаньня роднай мовай на зьездах, у судзе, кіраваньні і ў грамадзкім жыцьці. Нацыянальным меншасьцям забясьпечвалася рэальнае права адукацыі ў школе на роднай мове. У дзяржаўных і грамадзкіх установах і арганізацыях усталёўвалася поўнае раўнапраўе беларускай, польскай, габрэйскай і расейскай моваў. Было вызначаным, што найважнейшыя заканадаўчыя акты павінны друкавацца на беларускай, польскай, габрэйскай і расейскай мовах.
=== Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь ===
| |||