Злачынства і пакараньне: розьніца паміж вэрсіямі

| Назва = Злачынства і пакараньне

| Назва-арыгінал = Преступление и наказание

| Выява = The_Russian_Messenger_of_Mikhail_Katkov.jpg

| Памер =

| Подпіс выявы = «Злачынства і пакараньне» ў часопісе «Русский вестник», 1866

| Жанр = раман

| Аўтар = [[Фёдар Дастаеўскі]]

| Мова арыгіналу = расейская

| Напісаны = [[1866]]

| Публікацыя = [[1866]]

| Асобнае выданьне =

| Выдавецтва =

| Пераклад =

| Электронная вэрсія =

| ВікіКрыніца-тэкст = :ru:s:Преступление и наказание (Достоевский)

«'''«Злачы́нства і пакара́ньне»'''» — раман [[Фёдар Дастаеўскі|Фёдара Дастаеўскага]], упершыню апублікаваны ў [[1866]] годзе ў часопісе «Русский вестник» (№ 1, 2, 4, 6-86—8, 11-1211—12). Раман друкуецца па частках у студзені- — сьнежні. Увесь год Дастаеўскі працуе над раманам, сьпяшаючыся дадаць да чарговае кніжкі часопіса напісаныя главы. Асобным выданьнем раман (са зьмененым падзелам на часткі, некаторымі скарачэньнямі і стылістычнай праўкай) выйшаў у [[1867]] годзе.

Сюжэт разгортваецца вакол галоўнага героя, Радыёна Раскольнікава, у галаве якога высьпявае тэорыя злачынства. Паводле яго задумы чалавецтва падзяляецца на «избранных» і «тварей дрожащих». «Выбраныя» (клясычным прыкладам зьяўляецца Напалеон) маюць права зьдзейсьніць забойства альбо некалькі забойстваў дзеля будучых вялікіх зьдзяйсьненьяў. Сам Раскольнікаў знаходзіцца ў вельмі благім матэрыяльным стане, ён ня здольны аплаціць ня толькі вучобу ва ўнівэрсытэце, але і ўласнае сваё пражываньне. Маці і сястра яго таксама жывуць у паўгалечы, але хутка ён даведваецца, што яго сястра (Аўдоцьця Раманаўна) гатовая выйсьці замуж за чалавека, якога не кахае, дзеля грошай, дзеля брата. Гэта было апошняй кропляй, і Раскольнікаў зьдзяйсьняе наўмыснае злачынства старухі-ліхвяркі («вош» паводле яго вызначэньня) і яе сястры, сьведкі. Але Раскольнікаў ня можа скарыстацца нарабаваным, ён хавае яго. З гэтага часу пачынаецца жахлівае жыцьцё злачынцы, утрапёнай, ліхаманкавай сьвядомасьці, яе спробы знайсьці апору і сэнс у жыцьці, апраўданьне ўчынка і яго ацэнка. Тонкі псыхалягізм, экзыстэнцыяльнае асэнсаваньне ўчынка і далейшага існаваньня Раскольнікава маляўніча пераданы Дастаеўскім. У дзеяньне рамана ўцягваюцца ўсё новыя і новыя асобы. Лёс сутыкае яго з самотнай, запалоханай, беднай дзяўчынай, у якой ён знаходзіць роднасную душу і падтрымку, Соняй Мармеладавай, якая стала на шлях самапродажу з прычыны галечнага стану. Соня, якая верыць у Бога, імкнецца, згубіўшы бацькоў, неяк пратрымацца ў жыцьці. Раскольнікаў знаходзіць таксама апору ва ўнівэрсытэцкім сябры Разуміхіну, закаханым у яго сястру Аўдоцьцю Раманаўну. Зьяўляюцца такія пэрсанажы, як следчы Парфірый Пятровіч, які зразумеў душу Раскольнікава і дасьціпна вывеў яго на чыстую ваду, Сьвідрыгайлаў, распусьнік і падлец — яркі ўзор «выбранага» чалавека (паводле тэорыі Раскольнікава), Лужын, адвакат і хітры эгаіст і інш. У рамане раскрываюцца сацыяльныя чыньнікі злачынстваў і бедстваў, маральных супярэчнасьцяў, гнятучых акалічнасьцяў падзеньня, апісваецца жыцьцё пецярбургскае бядоты, п'янства й прастытуцыі, апісаны дзесяткідзясяткі своеасаблівых пэрсанажаў, якія дзейнічаюць у рамане, на працягу якога, Раскольнікаў імкнецца зразумець, ці дастойным чалавекам ён зьяўляецца, ці мае ён права вяршыць суд над іншымі людзьмі. Ня вытрымаўшы цяжару свайго злачынства, галоўны герой прызнаецца ў зьдзейсьненым забойстве, напісаўшы чыстасардэчнае прызнаньне. Аднак ён бачыць віну ня ў тым, што зьдзейсьніў забойства, а ў тым, што пайшоў на яго, не ацаніўшы сваёй унутранай кволасьці й жаласнай маладушнасьці. Ён адмаўляецца ад прэтэнзіяў на выбранасьць. Раскольнікаў трапляе на катаргу, але Соня застаецца побач зь ім. Гэтыя дзьве самотныя асобы здабылі адна адно ў вельмі складаны пэрыяд жыцьця для абодвух. У рэшце рэшт, герой знаходзіць апору ў каханьні і рэлігійнай сьвядомасьці.

{{ЗноскіКрыніцы}}