|
[[Файл:Mienskaje-zam.jpg|200пкс|міні|Менскае Замчышча (1903 рок)]]
{{Іншыя значэньні|Замчышча}}
[[Файл:Miensk, Zamčyšča. Менск, Замчышча (J. Drazdovič, 1920).jpg|235пкс|значак|Замчышча на малюнку [[Язэп Драздовіч|Я. Драздовіча]], 1920]]
'''Замчышча''' — гістарычныгістарычная раёнмясцовасьць у цэнтры [[Менск]]у, разьмешчаныразьмешчаная на тэрыторыі ўтварэньня [[места]], ляпры сутокаўўтоку рэчакракі [[Няміга|Нямігі]] іў [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|СьвіслачыСьвіслач]]. У старажытнасьці быў аточаныатачалася валамі йі драўлянымі ўмацаваньнямі [[Менскі замак|Менскага замку]]. У наш час мае статус помніка археалёгіі, які ахоўваецца дзяржавай.
== Гісторыя ==
[[Файл:Miensk, Zamčyšča. Менск, Замчышча (1920).jpg|235пкс|значак|Замчышча на малюнку [[Язэп Драздовіч|Я. Драздовіча]], 1920]]
Галоўнай вуліцай у замку, а потым на Замчышчы на працягу ўсяго пэрыяду яго існаваньня ажно да сярэдзіны [[20 стагодзьдзе|XX ст.]] была вуліца [[Замкавая вуліца|Замкавая]]. Яе траса была найстаражытнейшайнайбольш старажытнай з усіх вуліцаў Менску. Яна перасякала Замчышча па дыяганалідыяганальлю з усходу на захад і ўжо ў першай палове [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] была забрукаванаязабрукаванай. Пазьней вуліца прадаўжалася йі за валам аж да скрыжаваньня зь [[Вялікая Татарская вуліца|Вялікай Татарскай]]. 3 паўднёвага захаду Замчышча агінала вуліца [[Завальная вуліца|Завальная]]; з паўночнага захаду — [[Завальны завулак]].
НаУ пачатку [[20 стагодзьдзе|ХХ ст.]] Замчышча ўваходзіла ў [[другая паліцэйская частка Менску|другую паліцэйскую частку]] [[места]].
== Сучаснасьць ==
{{Вонкавыя мэдыяфайлы
| align = right
| выява1 = [http://pomniki.budzma.org/wp-content/uploads/2011/03/gistar1.jpg Эскізная прапанова пакарэктыроўкі карэктыроўцы праектапраекту ўзнаўленьня Менскага замчышча, якая распрацаванараспрацаваная спэцыялістамі Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі й культурыБДТАПГіК].
}}
Па [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]] савецкія ўлады скапалі Замкавую гары і часткова вывезьлі яе за межы места. Пазьней на тэрыторыі Замшчышча збудавалі Дом спорту, а таксама адміністрацыйныя і жылыя дамы з крамамі «Алеся» і «Рамонак».
Менскае Замчышча існавала ў раёне цяперашняй плошчы 8-га Сакавіка. На яго тэрыторыі зараз разьмешчаныя крамы «Алеся» і «Рамонак», жылыя будынкі, Дом спорту; праходзіць праспэкт Пераможцаў. Тут захаваліся рэшткі культурнага слоя Замчышча. Гэты археалягічны помнік ахоўваецца дзяржавай.
У 2013 годзе [[Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры]] прапанавала навукова абгрунтаваны праект аднаўленьня гістарычнай забудовы мясцовасьці.
=== Вуліцы і плошчы<ref name="sac">Іван Сацукевіч. Тапанімія вуліцы і плошчаў Менска ў ХІХ — пачатку ХХ стст.</ref><ref>Вячеслав Бондаренко. Названия минских улиц за последнее столетие: тенденции, загадки, парадоксы</ref> ===
{| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;"
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center"
| '''Цяперашняя назва''' || '''Першапачатковая назва''' || '''Былыя назвы'''
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| Замкавая вуліца || Замкавая вуліца ||
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| Пераможцаў праспэкт || Паркавая магістраль || Машэрава праспэкт ([[1980]]—[[2005]])
|-style="background:{{Колер|Беларусь}};" align="left" colspan="3"
| || ||
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| Не існуе || Наварэзьніцкая вуліца || Навамясьніцкая вуліца (з [[1866]])
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| Не існуе || Падзамкавая на Балоце вуліца ||
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| Не існуе || Рэзьніцкая вуліца || Мясьніцкая вуліца (з [[1866]])
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| Эстакада праспэкта Пераможцаў || Школьная вуліца ||
|}
== КрыніцыВуліцы ==
З каштоўнай урбананімічнай спадчыны Замчышча да нашага часу гістарычную назву захавалася вуліца Замкавая. На месцы эстакады праспэкта Пераможцаў праходзілася траса вуліцы Школьнай, самім праспэктам ішла вуліца Вялікая (пазьней Паркавая магістраль). Апроч таго, існавалі вуліцы Падзамкавая на Балоце, Рэзьніцкая і Новарэзьніцкая (апошнія па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ў 1866 годзе ўлады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] перайменавалі ў Мясьніцкую і Новамясьніцкую з мэтай [[Русіфікацыя Беларусі|маскалізацыі краю]])
{{Крыніцы}}
== Галерэя ==
<center><gallery caption="Замчышча на старых здымках" widths=150 heights=150 perrow="4">
Miensk, Nizki Rynak-Zamčyšča. Менск, Нізкі Рынак-Замчышча (1888).jpg|З боку [[Нізкі Рынак|Нізкага Рынку]], 1888
Mienskaje-zam.jpg|З боку Сьвіслачы, 1903
Mienski zamak. Менскі замак (XX) .jpg|Будынак гродзкага суду, да 1918
Miensk, Zamčyšča-Niamiha. Менск, Замчышча-Няміга (1920).jpg|Уток Нямігі, 1920
Miensk, Zamčyšča-Niamiha. Менск, Замчышча-Няміга (XX).jpg|Уток Нямігі, да 1941
Miensk, Zamčyšča. Менск, Замчышча (I. Sierbaŭ, 1928).jpg|Фота І. Сербава, 1928
Мінск. Вуліца Замкавая. 1936.jpg|Вуліца Замкавая, 1936
Miensk, Zamčyšča. Менск, Замчышча (XX).jpg|Агульны выгляд, да 1950
</gallery></center>
== Літаратура ==
* {{Літаратура/Рэха даўняга часу}}
* [http://www.zianonpazniak.de/publications/creation/reha/oldminsk.htm Пазняк 3. С. Рэха даўняга часу: Кн. для вучняў.— Мн.: Нар. асвета, 1985.— 111 с, іл.]
* [http://baj.by/belkalehium/lekcyji/historyja/sacukievicz_01.htm Іван Сацукевіч. Тапанімія вуліцы і плошчаў Менска ў ХІХ — пачатку ХХ стст.] ▼== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://minsk-old-new.com/minsk-2908-ru.htm Вячеслав Бондаренко. Названия минских улиц за последнее столетие: тенденции, загадки, парадоксы] ▼▲* [[Іван Сацукевіч|Сацукевіч І.]] [http://baj.by/belkalehium/lekcyji/historyja/sacukievicz_01.htm Іван Сацукевіч. Тапанімія вуліцы і плошчаў Менска ў ХІХ — пачатку ХХ стст.] , «Беларускі калегіюм», 4 чэрвеня 2008.
▲* Бондаренко В. [http://minsk-old-new.com/minsk-2908-ru.htm Вячеслав Бондаренко. Названия минских улиц за последнее столетие: тенденции, загадки, парадоксы ], [[Менск стары і новы]]
{{Гістарычныя раёны Менску}}
| 