Куцеінскі Богаяўленскі манастыр: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д афармленьне |
д пунктуацыя, стыль |
||
Радок 44:
|Сайт =
}}
'''Манастыр Божага Яўленьня''' — помнік архітэктуры
Куцеінскі Богаяўленскі манастыр — адзін з найбольшых культурна-асьветніцкіх цэнтраў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], цэнтар кірылічнага кнігадрукаваньня XVII ст. Комплекс складаўся з саборнай царквы Божага Яўленьня (1635), Духаўскай царквы (з 1762 году — Траецкай), званіцы, жылых і гаспадарчых пабудоваў ува ўсходняй частцы. Комплекс атачала агароджа-аркатура з бутавага каменю і цэглы вышынёй да 2,5 м. Да нашага часу захаваліся Траецкая царква, манастырскі будынак, частка сьцяны.
== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
У 1620 годзе Патрыярх Ерусалімскі Феафан II выдаў грамату на будаваньне Богаяўленскага мужчынскага манастыра ў Воршы. Гэтаму паспрыяў аўтарытэт [[Багдан Статкевіч|Багдана Статкевіча]]. Манастыр разьмясьціўся непадалёк ад вёскі [[Сьвісьцёлкі|Сьвісьцёлкаў]] (з гэтай прычыны ў некаторых гістарычных дакумэнтах ён часам упамінаецца як Сьвісьцёльскі<ref>{{Спасылка|url= http://skif.by/index.php?option=com_content&task=view&id=252&Itemid=204&limit=1&limitstart=2 |загаловак=Кутеинская лавра |author= |дата публікацыі=2009-05-12|work=|выдавец=газ. «Телеком-экспресс» |дата=2012-06-12|lang=|archiveurl=http://www.webcitation.org/68kZWswL1|archivedate=2012-06-28}}</ref>), у сутоках [[Дняпро|Дняпра]] і Куцеінкі. Афіцыйны дазвол на будаваньне выдалі ў 1623 годзе ў [[Варшава|Варшаве]].
Радок 57 ⟶ 58:
У пачатку свайго існаваньня манастыр называўся ляўрай і, паводле патрыярха маскоўскага Нікана, зьяўляўся «галавой» праваслаўнага жыцьця на Беларусі: «''Слышав Святейший Патриарх, яко близ славнаго града Орши, еже бысть, глава и начало общему житию, во всей Белой России и Литве созданная обитель, или рощи Лавра великая Святы Богоявления Господня, завомо Кутейно…''».
У 1695 годзе езуіты адабралі ў архімандрыі Мёрскі мужчынскі манастыр, а ў 1715 годзе князь Лукомскі адабраў і Лукомскі мужчынскі манастыр.
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі === Па [[Падзелы Рэчы Паспалітай|падзелах Рэчы Паспалітай]] зь пераходам сакральных аб’ектаў у валоданьне [[Маскоўскі патрыярхат|Расейскага Сыноду]] Куцеінскі манастыр у Манастыр значна пацярпеў ад Напалеонаўскай арміі ў 1812 годзе. У 1842 годзе яго пакінулі за штатам і прыпісалі да Пакроўскага манастыра ў Воршы. У гэты час манастыр набыў назву Замескага. У пачатку XX ст. з прыездам з Кіева новага ігумена Валянціна манастыр стаў «общежительным, с уставом Киевского Свято-Троицкого (Ионина) монастыря». У гэты час манастырскае брацтва налічвала 60 чалавек.
Радок 63 ⟶ 67:
У 1889—1890 гадох над паўночнай брамай агароджы замест драўлянай вежы-званіцы збудавалі мураваную. У 1888 годзе згарэла драўляная саборная царква Божага Яўленьня, збудаваная ў 1623—1635 гадох<ref>Габрусь Т. Аршанскі Богаяўленскі манастыр // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 173</ref>.
=== Найноўшы час ===
Па 1917 годзе савецкія ўлады ліквідавалі манастыр, будынкі выкарыстоўваліся пад жыльлё і ў гаспадарчых мэтах. У 1990 годзе манастырскі комплекс перадалі [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату]], у 1992 годзе манастыр аднавіў сваю дзейнасьць.▼
Па 1917 годзе савецкія ўлады ліквідавалі манастыр, будынкі выкарыстоўваліся пад жыльлё і ў гаспадарчых мэтах.
▲
== Архітэктура ==
=== Богаяўленская царква ===
Саборная царква Божага Яўленьня — 4-[[зруб|зрубны]] [[крыжова-купальны храм]], накрыты [[гонт]]ай, з 1880 году — [[бляха]]й. Тры зрубы былі 5-граннымі, заходні прастакутны ў пляне, накрытыя шматсхільнымі дахамі з [[Баня (купал)|купаламі-банямі]] ў месцы схілаў. Над сяродкрыжжам узвышаўся сьветлавы [[васьмярык]] з гранёным купалам. Пры ўваходзе ў была адкрытая [[галерэя]]
У [[інтэр'ер]]ы ў 1639 годзе зрабілі 38 насьценных размалёвак. У 1778 годзе падрыхтавалі і зацьвердзілі ў кансысторыі праект рэканструкцыі царквы.
=== Траецкая царква ===
Царва Сьвятой Тройцы (Сьвятога Духа) — прастакутны ў пляне аб'ём, да якога восьсю ўсход — захад прылягаюць 5-гранная [[апсыда]] і квадратная ў пляне 2-ярусная вежа-[[званіца]], з паўднёвага боку — невялікая [[рызьніца]]. Сьцены падзяляюцца [[пілястра]]мі, ляпнымі абрамленьнямі аконных праёмаў, роўнымі [[арка|аркавымі]] [[ніша]]мі і завяршаюцца разьвітым прафіляваным [[карніз]]ам
У канцы XVIII ст. зьявілася драўлянае перакрыцьце, якое падзяліла царкву на два ярусы: унізе быў прастол у імя Раства Багародзіцы, наверсе — сьвятога [[Андрэй Першазваны|Апостала Андрэя Першазванага]]. У другой палове XIX ст. перакрыцьце дэмантавалі ў выніку рэканструкцыі, у 1870 годзе сьпічасты дах замянілі на вальмавы (крыты бляхай) з купалам на [[барабан (архітэктура)|барабане]], у 1885 годзе царкву ўпрыгожылі перадалтарным [[плафон]]ам і новым [[іканастас]]ам. 6-ярусны разны [[іканастас]] і фрэскі работы майстра Рыгора не захаваліся.
=== Манастырскі корпус ===
▲Саборная царква Божага Яўленьня — 4-[[зруб|зрубны]] [[крыжова-купальны храм]], накрыты [[гонт]]ай, з 1880 году — [[бляха]]й. Тры зрубы былі 5-граннымі, заходні прастакутны ў пляне, накрытыя шматсхільнымі дахамі з [[Баня (купал)|купаламі-банямі]] ў месцы схілаў. Над сяродкрыжжам узвышаўся сьветлавы [[васьмярык]] з гранёным купалам. Пры ўваходзе ў была адкрытая [[галерэя]]. У [[інтэр'ер]]ы ў 1639 годзе зрабілі 38 насьценных размалёвак. У 1778 годзе падрыхтавалі і зацьвердзілі ў кансысторыі праект рэканструкцыі царквы.
Манастырскі корпус — 2-павярховы будынак, які складаецца з былой духоўнай вучэльні зь вялікай [[трапезная|трапезнай]] і ўсходняга крыла галерэйнага тыпу з жылымі памяшканьнямі (кельлі)
У аўтэнтычным выглядзе захаваліся толькі мураваная тарцовая сцяна з плоскімі паўцыркульнымі [[ніша]]мі). Першапачатковы дэкор XVII ст. (рэшткі фігурных паліхромных [[франтон]]аў) захаваўся на абодвух тарцах корпуса.
▲Царва Сьвятой Тройцы (Сьвятога Духа) — прастакутны ў пляне аб'ём, да якога восьсю ўсход — захад прылягаюць 5-гранная [[апсыда]] і квадратная ў пляне 2-ярусная вежа-[[званіца]], з паўднёвага боку — невялікая [[рызьніца]]. Сьцены падзяляюцца [[пілястра]]мі, ляпнымі абрамленьнямі аконных праёмаў, роўнымі [[арка|аркавымі]] [[ніша]]мі і завяршаюцца разьвітым прафіляваным [[карніз]]ам. У канцы XVIII ст. зьявілася драўлянае перакрыцьце, якое падзяліла царкву на два ярусы: унізе быў прастол у імя Раства Багародзіцы, наверсе — сьвятога [[Андрэй Першазваны|Апостала Андрэя Першазванага]]. У другой палове XIX ст. перакрыцьце дэмантавалі ў выніку рэканструкцыі, у 1870 годзе сьпічасты дах замянілі на вальмавы (крыты бляхай) з купалам на [[барабан (архітэктура)|барабане]], у 1885 годзе царкву ўпрыгожылі перадалтарным [[плафон]]ам і новым [[іканастас]]ам. 6-ярусны разны [[іканастас]] і фрэскі работы майстра Рыгора не захаваліся.
=== Іншыя пабудовы ===
▲Манастырскі корпус — 2-павярховы будынак, які складаецца з былой духоўнай вучэльні зь вялікай [[трапезная|трапезнай]] і ўсходняга крыла галерэйнага тыпу з жылымі памяшканьнямі (кельлі). У аўтэнтычным выглядзе захаваліся толькі мураваная тарцовая сцяна з плоскімі паўцыркульнымі [[ніша]]мі). Першапачатковы дэкор XVII ст. (рэшткі фігурных паліхромных [[франтон]]аў) захаваўся на абодвух тарцах корпуса.
Званіца-[[брама]], паводле апісаньня 1812 году была драўляная з падвойнымі [[вароты|варотамі]]. На званіцы было чатыры званы. Непадалё ад мураванай царквы стаяў драўляны флігель, у якім разьмяшчаліся чатыры кельлі, сені і камора. Да драўлянага флігеля далучащся мураваны будынак, падзелены дваімі сенямі на тры часткі. У першай частцы знаходзіліся тры кельлі, у другой — памяшканьні ігумена (чатыры пакоі і прадпакой), сьвіран, каморы, пякарня, за другімі сенямі знаходзіліся трапезная і кухня. Побач з агароджай стаялі два мураваныя [[сьвіран|сьвірны]], некалькі драўляных і мураваная [[вазоўня]].
== Галерэя ==
| |||