Вікіпэдыя

Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі Анёльскай і кляштар бэрнардынаў (Амсьціслаў): розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д Выява Image:Amścisłaŭ._Амсьціслаў_(XVIII).jpg замененая на Image:Amścisłaŭ,_Bernardynskaja._Амсьціслаў,_Бэрнардынская_(XVIII).jpg карыстальнікам [[commons:User:Ymblanter|Ymbla...
дапаўненьне, выява, стыль
Радок 1:
{{Славутасьць
[[Файл:Amścisłaŭ,_Bernardynskaja._Амсьціслаў,_Бэрнардынская_(XVIII).jpg|міні|Касьцёл і кляштар бэрнардынаў, зь піктаграфічнай мапы [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]]]]
|Тып = Помнік сакральнай архітэктуры
|Назва = Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі Анёльскай і кляштар бэрнардынаў
|Арыгінальная назва =
|Выява = Amścisłaŭ,_Bernardynskaja._Амсьціслаў,_Бэрнардынская_(XVIII).jpg
|Подпіс выявы = Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі Анёльскай, аўтэнтычны выгляд
|Шырыня выявы =
|Статус = Ахоўная зона
|Краіна = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня = [[Места]]
|Месцазнаходжаньне = [[Амсьціслаў]]
|Канфэсія =
|Эпархія =
|Ордэнская прыналежнасьць =
|Тып кляштара =
|Тып будынка =
|Архітэктурны стыль =
|Аўтар праекту =
|Будаўнік =
|Заснавальнік =
|Першае згадваньне =
|Заснаваньне = XVIII ст.
|Асноўныя даты = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны =
|Пачатак будаўніцтва =
|Канчатак будаўніцтва =
|Будынкі = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі =
|Вядомыя насельнікі =
|Рэліквіі =
|Плябан =
|Стан =
|Шырата паўшар’е = паўночнае
|Шырата градусаў = 54
|Шырата хвілінаў = 01
|Шырата сэкундаў = 12.72
|Даўгата паўшар’е = усходняе
|Даўгата градусаў = 31
|Даўгата хвілінаў = 43
|Даўгата сэкундаў = 40.98
|Назва мапы =
|Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева
|Водступ подпісу на мапе =
|Сайт =
|Commons = Alexander Nevsky Cathedral in Mscislaŭ
}}
'''Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі Анёльскай і кляштар бэрнардынаў''' — помнік архітэктуры XVIII ст. у [[Амсьціслаў|Амсьціславе]]. Знаходзіцца на гістарычнай Бэрнардынскай вуліцы{{Заўвага|Цяперашні афіцыйны адрас былога касьцёла — ''вуліца Леніна, 30''}}. У 2-й палове XIX ст. улады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] гвалтоўна [[Мураўёўкі|перарабілі касьцёл пад царкву]] [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]] і зрайнавалі кляштарны корпус. Твор архітэктуры [[барока]], [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|мастацкае аблічча якога пацярпела]] ў выніку [[Мураўёўкі|маскоўскай перабудовы]]. Аб’ект [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі]].
 
Комплекс складаўся з касьцёла, а таксама драўляных і мураваных кляштарных карпусоў. У наш час у перабудаваным да непазнавальнасьці будынку касьцёла месьціцца '''сабор Аляксандра Неўскага''' [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату]].
'''Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі Анёльскай і кляштар бэрнардынаў''' — колішні [[Рымска-Каталіцкі Касьцёл на Беларусі|рымска-каталіцкі]] кляштарны комплекс у [[Амсьціслаў|Амсьціславе]]. Дзейнічаў у [[XVIII стагодзьдзе|XVIII]]—[[XIX стагодзьдзе|XIX]] стст. Знаходзіўся ў цэнтры места. Складаўся з драўлянага (з [[1775]] — мураванага) касьцёла, а таксама драўляных і мураваных кляштарных карпусоў.
 
== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Amścisłaŭ. Амсьціслаў (1882).jpg|міні|Сылюэт касьцёла (з правага краю)]]
У 1727 або 1729 годзе харунжы віцебскі Я. Рамейка-Гуткоўскі разам з жонкай Крыстынай з Галынскіх фундаваў у [[Амсьціслаў|Амсьціславе]] кляштар бэрнардынаў. Манахі ўтрымлівалі 6-клясную гімназію (праіснавала да 1831 году).
 
У 1775 годзе на месцы драўлянага збудавалі мураваны касьцёл.
У [[1727]] або [[1729]] харунжы віцебскі Я. Рамейка-Гуткоўскі разам з жонкай Крыстынай з Галынскіх фундаваў у [[Амсьціслаў|Амсьціславе]] кляштар бэрнардынаў. Манахі ўтрымлівалі 6-клясную гімназію (праіснавала да [[1831]]). Па здушэньні [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]] ([[1830]]—[[1831]]) царскім указам ад [[19 ліпеня]] [[1832]] кляштар ліквідавалі.
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У [[1858]] адбыўся пажар, які пашкодзіў будынкі. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ([[1863]]—[[1864]]) расейскія ўлады ў [[1870]] гвалтоўна перарабілі касьцёл на царкву [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]. У перапісцы Сыноду і магілёўскага губэрнатара зазначаецца: «перабудаваць б. бэрнардынскі касьцёл выгадна, бо ён займае месца пры найгалаўнейшым бульварным пляцы»<ref>{{Літаратура/Каталіцкія храмы Беларусі (2008)|к}} С. 440.</ref>.
Па [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першым падзеле Рэчы Паспалітай]] (1772) касьцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць. Па здушэньні [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]] (1830—1831) 19 ліпеня 1832 году ўлады Расейскай імпэрыі ліквідавалі кляштар.
 
У 1858 годзе адбыўся пажар, які пашкодзіў будынкі. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) расейскія ўлады ў 1870 годзе гвалтоўна перарабілі касьцёл на царкву [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]. У перапісцы Сыноду і магілёўскага губэрнатара зазначаецца: «перабудаваць б. бэрнардынскі касьцёл выгадна, бо ён займае месца пры найгалаўнейшым бульварным пляцы»<ref>{{Літаратура/Каталіцкія храмы Беларусі (2008)|к}} С. 440.</ref>.
== Сучаснасьць ==
 
{{Асноўны артыкул|Царква Сьвятога Аляксандра Неўскага (Амсьціслаў)}}
=== Найшоўшы час ===
У наш час у значна перабудаваным будынку касьцёла разьмяшчаецца [[Царква Сьвятога Аляксандра Неўскага (Амсьціслаў)|царква]] [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|БЭМП]]. Кляштарны корпус не захаваўся.
За савецкім часам царкву закрылі, пазьней перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату.
 
У 2000-я гады на купалы над перабудаваным помнікам нанесьлі бліскучае залатое пакрыцьцё, якога там ніколі не было.
 
== Архітэктура ==
[[Файл:Amścisłaŭ, Bernardynskaja. Амсьціслаў, Бэрнардынская (1866).jpg|значак|Праект маскоўскай перабудовы касьцёла, 1866]]
{{Падвойная выява|справа|Amścisłaŭ,_Bernardynskaja._Амсьціслаў,_Бэрнардынская_(XIX).jpg|180|Alexander Nevsky Cathedral in Mstislavl.JPG|200|Абмерны [[рысунак]] касьцёла бэрнардынаў да перабудовы пад царкву [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]] (леваруч) і ягоны сучасны стан (праваруч)}}
 
=== Касьцёл ===
Касьцёл — помнік архітэктуры [[барока]]. Прастакутны ў пляне 1-[[нэф]]авы будынак пад двухсхільным дахам, з трыкутным [[франтон]]ам у цэнтры і дзьвюма 3-яруснымі купальнымі вежамі. Над алтаром разьмяшчалася невялікая вежка-[[сыгнатурка]].
Касьцёл — помнік архітэктуры [[барока]]. Гэта быў прастакутны ў пляне 1-[[нэф]]авы будынак пад 2-схільным дахам, з трыкутным [[франтон]]ам у цэнтры і дзьвюма 3-яруснымі купальнымі вежамі. Над алтаром разьмяшчалася невялікая вежка-[[сыгнатурка]].
 
Па перабудове гэта крыжова-купальны храм з трыма закругленымі рознавялікімі апсыдамі, якія асьвятляюцца высокімі паўцыркульнымі вонкамі. Над сяродкрыжжам узвышаецца купал на 8-гранным сьветлавым барабане. Падобны купал на 2-ярусная вежы-званіцы, разьмешчаны над бабінцам. Тарцы трансэпта завяршаюцца фігурнымі шчытамі. У будынку галоўны і два бакавыя ўваходныя парталы. Бабінец перакрываецца крыжовым скляпеньнем, дадатковыя аб'ёмы і бакавыя алтары — цыліндрычным з распалубкамі, апсыды — конхамі, над цэнтральным аб'ём разьмяшчаецца сфэрычны купал на ветразях. Аўтэнтычны інтэр'ер зьнішчылі за савецкім часам.
1-павярховы кляштарны корпус разьмяшчаўся леваруч ад галоўнага фасаду касьцёла і флянкаваўся з тарцу абарончай вежай<ref>Р. Баравы, Ю. Якімовіч. Каштоўны дакумент па гісторыі беларускай графікі і архітэктуры XVIII ст. // Помнікі культуры. — Менск, Навука і тэхніка, 1985.</ref>.
 
Перад царквой стаіць брама ў выглядзе паўцыркульнай аркі з трыма вежамі. Вароты ажурныя, чыгуннае ліцьцё<ref>Пятросава А. Мсціслаўская царква Аляксанра Неўскага // {{Літаратура/Архітэктура Беларусі: Энцыкляпэдычны даведнік|к}} С. 352.</ref>.
 
=== Кляштарны корпус ===
1-павярховы кляштарны корпус разьмяшчаўся налева ад галоўнага фасаду касьцёла і меў з тарцу абарончую вежу<ref>Р. Баравы, Ю. Якімовіч. Каштоўны дакумент па гісторыі беларускай графікі і архітэктуры XVIII ст. // Помнікі культуры. — Менск, Навука і тэхніка, 1985.</ref>.
 
== Галерэя ==
=== Гістарычныя выявы ===
<center><gallery caption="Старыя выявы" widths=150 heights=150 perrow="4">
Amścisłaŭ, Bernardynskaja. Амсьціслаў, Бэрнардынская (XIX).jpg|XIX ст.
Amścisłaŭ. Амсьціслаў (1882).jpg|1882 (направа)
Amścisłaŭ, Bernardynskaja. Амсьціслаў, Бэрнардынская (1913).jpg|1913
Amścisłaŭ, Bernardynskaja. Амсьціслаў, Бэрнардынская (XX).jpg|да 1918
</gallery></center>
 
=== Сучасныя здымкі ===
<center><gallery caption="Сучасны стан" widths=150 heights=150 perrow="4">
Мсціслаў. Царква Св. Аляксандра Неўскага.jpg|Агульны выгляд
Alexander Nevsky Cathedral in Mstislavl.JPG|З боку апсыды
Мсціслаў. Царква Св. Аляксандра Неўскага 4.JPG|Інтэр'ер
Мсціслаў. Царква Св. Аляксандра Неўскага 2.JPG|Брама
</gallery></center>
 
== Заўвагі ==
{{заўвагі}}
 
== Крыніцы ==
Радок 25 ⟶ 102:
 
== Літаратура ==
* {{Літаратура/Архітэктура Беларусі: Энцыкляпэдычны даведнік}}
* {{Літаратура/Каталіцкія храмы Беларусі (2008)}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|512Г000507}}
{{Commons}}
 
[[Катэгорыя:Амсьціслаў]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Касьцёл_Найсьвяцейшай_Панны_Марыі_Анёльскай_і_кляштар_бэрнардынаў_(Амсьціслаў)»