Юравічы: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →‎Дэмаграфія: артаграфія
стыль, пунктуацыя
Радок 39:
|Аўтамабільны код = 3
|Выява = Юравіцкі кляштар езуітаў 10.jpg
|Апісаньне выявы = [[Касьцёл Наведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі і калегіюм езуітаў (Юравічы)|Касьцёл і калегіюм езуітаў]]
|Шырата паўшар'е = паўночнае
|Шырата градусаў = 51
Радок 54:
|Колер = {{Колер|Беларусь}}
}}
'''Ю́равічы''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на левым беразе [[Прыпяць|Прыпяці]]. Цэнтар [[Юравіцкі сельсавет (Калінкавіцкі раён)|сельсавету]] [[Калінкавіцкі раён|Калінкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва 743 чал. ([[2004]]). Знаходзяцца за 31 км на паўднёвы ўсход ад [[Каленкавічы|Каленкавічаў]], за 34 км ад чыгуначнай станцыі Каленкавічы (лінія [[Гомель]] — [[Лунінец]]); на аўтамабільнай дарозе [[Хойнікі]] — [[Каленкавічы]]. Рачная прыстань.
 
Юравічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] (частка [[Менскае ваяводзтва|Меншчыны]]), адзін з рэлігійных цэнтраў Усходняга [[Палесьсе|Палесься]]. Да нашага часу тут захаваўся комлекс [[барокаКасьцёл Наведзінаў Найсьвяйцейшай Панны Марыі і калегіюм езуітаў (Юравічы)|барокавы]]калегіюму сакральныезуітаў комлекс,з збудаваныкасьцёлам айцамі-езуітаміНаведзінаў ўНайсьвяйцейшай [[1710Панны Марыі]] ў стылі [[1746барока]], помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя. У тутэйшым касьцёле колісь знаходзіўся [[Юравіцкі абраз Маці Божай|цудоўны абраз Маці Божай]], які карыстаўся вялікаю пашанаю ў навакольнага насельніцтва.
 
== Назва ==
Радок 65:
Выяўленыя археолягамі гарадзішча раньняга жалезнага веку (на тэрыторыі саду) і курганны могільнік — з 14 насыпаў захаваліся 6 (на поўдзень ад гарадзішча), селішчы позьняга [[палеаліт]]у (у цэнтры вёскі), эпохі [[мэзаліт]]у (за 1—1,5 км на паўднёвы захад ад цэнтру вёскі) і эпохі [[нэаліт]]у (1 км на захад ад вёскі) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці.
 
Паводле легенды тут (прыкладна ў [[1170]] годзе) існаваў [[Замак|горад]] Міжмосьце, але войны і набегі татараў яго ўшчэнт зруйнавалі. Згодна зь іншымі зьвесткамі, тут існаваў замак Відолічы, які ў [[1240]] годзе спалілі татары.
 
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Maci Božaja Juravickaja. Маці Божая Юравіцкая (XX).jpg|міні|200пкс|Абраз Маці Божай Юравіцкай]]
 
Першы пісьмовы ўпамін пра Юравічы датуецца [[1430]]—[[1432]]1430—1432 гадамі. У [[1510]] годзе [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Жыгімонт Стары]] перадаў «на вечнасьць» сяло Багдану Сербіну. Пад [[1552]] годам Юравічы ўпамінаюцца ў інвэнтары [[Мазырскі замак|Мазырскага замка]] як уладаньне зямяніна Касьцюшковіча, пазьней яны перайшлі ў валоданьне С. Аскеркі. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]1565—1566) паселішча ўвайшло ў склад [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]].
 
У 2-й палове [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] у Юравічах зьявіліся прадстаўнікі каталіцкага ордэна езуітаў, зь дзейнасьцю якіх зьвязваюць зьяўленьне цудоўнага абраза Маці Божай і ўзьвядзеньне тут сакральнага комплексу. [[8 верасьня]] [[1673]] году адбылося асьвячэньне капліцы, у якую ўрачыста ўнесьлі цудоўны абраз. У [[1683]] годзе [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Ян Сабескі]] выдаў прывілей, паводле якога паселішча атрымала статус мястэчка.
 
Паводле адных зьвестак, мураваны касьцёл у Юравічах пачалі ўзводзіць у [[1701]] годзе і завяршылі да [[1715]] году, згодна з другімі — яго заклалі ў [[1717]] годзе і будавалі амаль 40 гадоў. [[27 красавіка]] [[1727]] году [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Аўгуст Моцны]] надаў мястэчку прывілей на штотыднёвыя таргі ў панядзелкі, а таксама [[год|рэгулярныя]] 4 кірмашы штогод: першы на сьвятога Юр’я рускага ўвесну, другі — на сьвятога Юр’я ўвосень, трэці — на нараджэньне Панны Марыі сьвята рымскае, а чацьверты — на Пакровы рускія. У [[1742]] угодзе ў Познані выйшла кніга «Крыніца ласкаў духоўных Панны Марыі з гораў Юравіцкіх». У [[1756]] угодзе ў Юравічах адкрылася школа, пераўтвораная ў [[1778]] угодзе ў калегіюм. [[5 верасьня]] [[1758]] году абраз Божай Маці перанесьлі з драўлянага касьцёла ў мураваны. У [[1778]] годзе [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] наноў перавёўпавысіў статус на той час сялосяла ў шэрагіда мястэчакмястэчка.
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Юравічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкім павеце]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Па ліквідацыі ордэна езуітаў у [[1820]] годзе кляштар перайшоў да [[мазыр]]скіх бэрнардынаў. У [[1836]] угодзе ў мястэчку збудавалі драўляную царкву Сьвятой Багародзіцы.
 
Па здушэньні [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]] расейскія ўлады зачынілі Юравіцкі кляштар, аднак у [[1841]] годзе<ref>[[Аляксандар Ярашэвіч|Ярашэвіч А.]] [http://media.catholic.by/nv/n24/art3.htm Пакуты Юравіцкага касцёла] // «[[Наша Вера]]» № 2 (24), 2003.</ref> будынкі вярнулі каталікам. На [[1834]] год існавалі аднайменныя мястэчка (51 двор) і сяло (66 двароў), на [[1848]] год — 115 двароў, на [[1866]] год — 134. У [[1865]] годзе з мэтаю [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі краю]] расейскія ўлады адкрылі народную вучэльню (у [[1885]] годзе — 45 навучэнцаў), у [[1875]] годзе — жаночаяжаночую[[1885]] годзе — 28 навучэнак). Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ў [[1866]] уладыгодзе ўлады гвалтоўна перарабілі касьцёл напад царкву Маскоўскага патрыярхату. У [[1873]]—[[1876]]1873—1876 гадох у межах палітыкі [[Русіфікацыя Беларусі|маскалізацыі]] на сьвятыню надбудавалі 12 [[Купал-цыбуліна|купалоў-цыбулінаў]]. У [[1890]] угодзе ў Юравічах адкрылі лякарню. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]), існавалі аднайменныя мястэчка (201 двор, царква, капліца, 2 малітоўныя школы, 40 крамаў, 4 майстэрні апрацоўкі скуры, 2 карчмы), сяло (108 двароў; капліца, 2 народныя вучэльні, паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, хлебозапасны магазын, 2 вятракі, конны млын, карчма) і фальварак. У пачатку [[XX стагодзьдзе|XX ст.]] працавалі школа і аптэка, на [[1901]] год зь мясцовай прыстані адправілі 501 тыс. [[пуд]]оў грузаў (лес, сельскагаспадарчыя прадукты) і разгрузілі 4 тыс. пудоў<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/brokgauz_efron/120220/Юровичи Юровичи] // {{Літаратура/ЭСБЕ}}</ref>.
 
<center><gallery widths=215 heights=180 caption="Даўнія графічныя выявы Юравічаў" perrow="3">
Файл:Juravičy. Юравічы (XIX).jpg|Капліца і сакральны комплекс, [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]
Файл:Juravičy. Юравічы (4.03.1865).jpg|Капліца і сакральны комплекс, [[1865]]
Файл:Juravičy. Юравічы (1865).jpg|Касьцёл і калегіюм, абмеры [[1865]] году
</gallery></center>
 
=== Найноўшы час ===
[[25 сакавіка]] [[1918]] году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Юравічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. [[1 студзеня]] [[1919]] году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>, аднак [[16 студзеня]] Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. [[6 сьнежня]] [[1926]] году Юравічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну (з [[8 ліпеня]] [[1931]] угоду ў Рэчыцкім раёне). На [[1930]] год існавалі вёскі Юравічы-1, Юравічы-2 (разам 2300 двароў) і мястэчка (114 двароў). У [[1936]] утварыўсягодзе ўтварыўся народны хор, які неўзабаве атрымаў шырокую вядомасьць. [[27 верасьня]] [[1938]] году статус паселішча панізілі да вёскі.
 
Паводле вынікаў перапісу ([[1959]]) у Юравічах існавалі цагельня, швацкая і шавецкая майстэрні, лясьніцтва, тэхнікум, сярэдняя школа, школа-інтэрнат, дзіцячы сад, краязнаўчы музэй, клюб, бібліятэка, лякарня, аптэка, вэтэрынарны ўчастак, пошта, 5 крамаў. У [[1958]] годзе на загад мясцовага старшыні калгасу касьцёл пачалі разьбіраць на цэглу. У наш час вядзецца аднаўленьне сьвятыні як уласнасьці [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату]]. На [[2004]] год у вёсцы было 333 гаспадаркі.
 
<center><gallery widths=215 heights=180 caption="Мястэчка на старых здымках" perrow="3">
Файл:Juravičy. Юравічы (1910).jpg|Касьцёл па [[Мураўёўкі|мураўёўскай]] перабудове, да [[1920]]
Файл:Juravičy. Юравічы (1900).jpg|Інтэр'ер касьцёла, да [[1920]]
Файл:Juravičy. Юравічы (1936).jpg|Касьцёл і калегіюм, [[1936]]
</gallery></center>
 
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
* '''[[XVI стагодзьдзе]]''': [[1552]] год — 23 чал.
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1845]] год — 528 чал.; [[1882]] год — 900 чал.<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|3}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_III/630 630].</ref>; [[1897]] год — 1320 чал. у ''мястэчку Юравічах'' і 600 чал. у ''сяле Юравічах''<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 582.</ref>
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1930]] год — 1537 чал. у ''вёскахвёсцы Юравічах-1'' і ''вёсцы Юравічах-2'' і 463 чал. у ''мястэчку Юравічах''<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 583.</ref>; [[1939]] год — 2546 чал.; [[1959]] год — 1861 чал.
* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': [[2003]] год — 751 чал.<ref>Ісаенка У. Юравічы // {{Літаратура/БелЭн|18-1к}} С. 213.</ref>; [[2004]] год — 743 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 581.</ref>
 
=== Інфраструктура ===
Радок 117:
 
=== Выдатныя мясьціны ===
''Помнікі археалёгіі'': [[Замак|горад]] пэрыяду Сярэднявечча ва ўрочышчы Гарадок, на правабярэжнай тэрасе ракі Прыпяць; стаянкі пэрыяду верхняга [[палеаліт]]у (менавіта тут 26 тыс. рокаўгадоў таму на рацэ Прыпяць месьцілася стаянка першабытнага чалавека). Адкрыў стаянкі ў [[1929]] годзе археоляг [[Юльян Попель]].
* [[Касьцёл Наведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі і калегіюм езуітаў ([[1710]]—[[1746Юравічы)|Касьцёл Наведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі і калегіюм езуітаў]] (1710—1746; цяпер у валоданьні [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату]])
 
=== Страчаная спадчына ===
Радок 125:
== Галерэя ==
<center><gallery widths=215 heights=180 perrow="3">
Файл:Юравіцкі кляштар езуітаў 11.JPG|Агульны выгляд сакральнага комплексу
Файл:Юравіцкі кляштар езуітаў 01.jpg|Касьцёл
Файл:Юравіцкі кляштар езуітаў 17.JPG|Мур і кутняя капліца
Файл:Юравіцкі кляштар езуітаў 07.jpg|Брама
Файл:Юравіцкі кляштар езуітаў 04.jpg|Калегіюм
Файл:Юравіцкі кляштар езуітаў 15.JPG|Абраз на фасадзе касьцёла
</gallery></center>
 
== Цікавыя факты ==
* На Юравіцкім абразе месьцілася срэбная карона, што ўскосна сьведчыць пра малавядомы, але важны момант — магчыма, мясцовы абраз Маці Божай быў каранаваны (агулам у сьвеце налічваецца менш за тры дзясяткі каранаваных абразоў)<ref>Малікаў Я. [http://gp.by/index.php?option=com_content&view=article&id=6763%3Anews6450&Itemid=57 Нябесная заступніца беларускага Палесся] // «Гомельская праўда», [[3 красавіка]] [[2008]].</ref>
* Каля Юравічаў знаходзіцца найвышэйшы пункт Калінкавіцкага раёну (167,5 м над узроўнем мора)