Вікіпэдыя

Марсэль: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
абнаўленьне зьвестак, артаграфія
Радок 51:
|Колер = {{Колер|Францыя}}
}}
'''Марсэль''' ({{Мова-fr|Marseille}}, {{IPA|maʁsɛj}}, мясцовае вымаўленьне [mɑχˈsɛjɐ]; {{Мова-oc|Marselha}}, {{IPA|maʀˈsejɔ, maʀˈsijɔ}}) — горад у [[Францыя|Францыі]] на ўзьбярэжжы [[Міжземнае мора|Міжземнага мора]]. Адміністрацыйны цэнтар дэпартамэнту [[Буш-дзю-Рон]] рэгіёну [[Праванс-Альпы-Лазурны бераг]]. Разьмешчаны на беразе [[Ліёнскі заліў|Ліёнскага заліву]], паблізу вусьця ракі [[Рона|Роны]], зь якой горад зьвязаны каналам. Па стане на [[2013]] насельніцтва гораду складала 855 393 чалавек — другі паводле колькасьці насельніцтва горад Францыі. Насельніцтва [[Марсэльская аглямэрацыя|Марсэльскай аглямэрацыі]] складала 1 565 879 чалавек.
 
== Гісторыя ==
Заснаваны каля [[600 да н. э.]] [[факейцы|факейцамі]] — грэкамі з [[Малая Азія|Малой Азіі]] — і зваўся тады горад «Масалія» ({{мова-el|Μασσαλία|скарочана}}).
 
Паводле мясцовай легенды гісторыя горадагораду пачалася як гісторыя каханьня Жыптыс, дачкі караля Нана племені [[лігурыйцы|лігурыйцаў]], і грэка Протыса: грэкі высадзіліся на бераг [[Праванс]]а ў той момант, калі кароль Нан задумаў выдаць замуж сваю дачку. Для гэтага ён склікаў баль, на якім Жыптыс абрала б сабе жаніха. Менавіта грэку Протысу працягнула яна свой кубак зь [[віно]]м. Пара атрымала ў якасьці вясельнага падарунку частку ўзьбярэжжа, на якім яны і заснавалі горад, названы Масалія.
 
Масалія паступова станавілася буйным квітнеючым гандлёвым горадам са шматлікімі гандлёвымі факторыямі па ўзьбярэжжы Міжземнага мора й ўверхуверх па Роне (цяперашнія [[Ніцца]], [[Антыб]], [[Арль]], [[Авіньён]]).
 
Доўгі час незалежная рэспубліка была хаўрусьнікам [[старажытны Рым|старажытнага Рыма]] й нярэдка зьвярталася да ягонай апэцы для абароны сваіх гандлёвых інтарэсаў ад умяшаньняў мясцовых плямёнаў. Але падчас канфлікту [[Цэзар]]а з [[Пампэй Вялікі|Пампэем Вялікім]] ў [[I стагодзьдзе да н. э.|I стагодзьдзі да н. э.]] Масалія падтрымала апошняга й была разбурана войскамі Цэзара, горад пазбавілі гандлёвых факторыяў і [[флёт]]у. Хоць горад захаваў сваю незалежнасьць, але ягоны ўплыў адчувальна зьнізіўся. Марсэль адрадзіўся толькі ў [[X стагодзьдзе|X стагодзьдзі]] дзякуючы герцагу Праванса.
 
[[Крыжовыя паходы]] спрыялі росту гандлёвага значэньня Марсэля, які стаў з тых часоў важным транзытным портам. У [[1481]] годзе горад разам з Правансам увайшоў у склад [[Францускае каралеўства|Францускага каралеўства]]. У [[1720]]—[[1722]] гадох ад эпідэміі [[бубоная чума|бубонай чумы]], па розных ацэнках, з 90-тысячнага насельніцтва горадагораду загінула ад 40 тыс. да 64 тыс. чалавек<ref>[http://supotnitskiy.webspecialist.ru/book/book3-10.htm «Очерки истории чумы»]. Супотницкий М. В., Супотницкая Н. С. В 2 кн. — М.: Вузовская книга, 2006</ref>.
 
У гады [[Вялікая француская рэвалюцыя|Вялікай францускай рэвалюцыі]] Марсэль падтрымаў рэспубліканцаў, і гімн Францыі стаў называцца «[[Марсэльеза]]й». Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] Марсэль быў адным з найбуйнейшых цэнтраў супраціву.
Радок 70:
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Марсэль»