Друя: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне, выява, стыль
Радок 35:
|Паштовы індэкс = 211960
|СААТА =
|Выява = Church07 ofДруя the Holy Trinity in Druja(25).jpg
|Апісаньне выявы = [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|Касьцёл Найсьв. Тройцы і кляштар бэрнардынаў]]
|Шырата градусаў = 55
|Шырата хвілінаў = 47
Радок 47:
|Сайт =
}}
'''Дру́я''' — [[аграгарадок|пасёлаквёска]] уў [[Беларусь|Беларусі]], на левым беразе [[Дзьвіна|Дзьвіны]] пры ўтоку ў яе рэчкі [[Друйка (рака)|ДруйкаДруйкі]]. Цэнтар [[Друеўскі сельсавет|сельсавету]] [[Браслаўскі раён|Браслаўскага раёну]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]. Насельніцтва 1149 чал. ([[2010]]). Знаходзіцца за 33 км на паўночны ўсход ад [[Браслаў|Браслава]]. Канцавая чыгуначная станцыя на лініі [[Варапаева]] — Друя; аўтамабільная дарога зьвязвае паселішча з [[Браслаў|Браславам]].
 
Друя, таксама вядомая як ''Сапежын'' — даўняе [[Магдэбурскае права|магдэбурскае]] [[места]] на мяжы гістарычных [[Браслаўскі павет|Браслаўшчыны]] (частка [[Віленскае ваяводзтва|Віленшчыны]]) і [[Полацкае ваяводзтва|Полаччыны]]. Да нашага часу тут захаваўся старажытны [[Барысаў камень]], [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|кляштарны комплекс бэрнардынаў з касьцёлам Найсьвяцешай Тройцы]], цэрквы Зьвеставаньня Багародзіцы, Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і Сьвятога Юрыя. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся кляштарны комплекс дамініканаў з касьцёлам Сьвятога Антонія, [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]], а таксама Вялікая сынагога, [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зруйнаваная савецкімі ўладамі]].
 
== Назва ==
Існуе шэрагнекалькі меркаваньняў пра паходжаньне тапоніму «Дру́я»<ref name="daviednik">{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласьць}} С. 109.</ref>. Большасьць зь іх схіляецца да таго, што ён утварыўся ад назвы ракі Друйка. Паводле фінафінска-вугорскай вэрсіі, чаргаваньне гукаў «д» і «р» можа азначаць у перакладзе «вада». Паходжаньне тапоніму зьвязваюць таксама з балцкім «drutas» — вялікі, шырокі<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 110.</ref>. У літаратуры пачатку [[XX стагодзьдзе|XX ст.]] сустракаюцца паралелі паміж назвай Друя і словам «драць» (нібытанібы дзякуючы стромкай плыні ракі і падводным камяням у гэтым месцы абдзіраліся лодкі, плыты). Цікавым зьяўляецца меркаваньне, выказанае ў часопісе «Крывіч» ([[1923]]), што слова «друя» ў беларускай мове азначае «другая». Так маглі назваць паселішча, перанесенае ў іншае, другое месца.
 
== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Першы пісьмовы ўспамінўпамін пра Друю зьмяшчаецца ў «Хроніцы польскай, літоўскай, жамойцкай і ўсёй Русі» М. Стрыйкоўскага і датуецца [[1386]]. Імаверна, паселішча існавала ўжо ў пэрыяд [[Полацкае княства|Полацкага княства]]. На карысьць гэтага меркаваньня сьведчыць тое, што ў вусьці Друйкі знаходзіцца [[Барысавы камяні|Барысаў камень]] з надпісам [[12 стагодзьдзе|ХІІ ст.]]. Некаторыя дасьледнікі зьвязваюць з Друяй ''Новы замак'' Полацкай зямлі, які паводле «Хронікі Германа Вартбэрга» знаходзіўся за 11 міляў ад [[Дынабург]]а. У скарзе на дзеяньні [[крыжакі|крыжакоў]], складзенай у [[1413]], згадваецца ''«de Drucha villa»''.
 
ЦягамУ [[14 стагодзьдзе|ХІV]]—[[15 стагодзьдзе|ХV]] стагодзьдзяў Друя была ўмацаваным пунктам Полацкай зямлі. «''Мещане друйские''» прыцягваліся да будовыбудаваньня замкавых умацаваньняўфартыфікацыяў у Полацку. З гэтага ж часу на левым беразе Дзьвіны існаваў [[Друйскі замак]]. У [[1496]] мясьцінамаёнтак перайшлаперайшоў ўу валоданьне князя Ц. Масальскага, які атрымаў ад [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандра]] прывілей на места, замак і друйскія воласьці<ref>[[Кастусь Шыдлоўскі|Шыдлоўскі К.]] Друя // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 603.</ref>.
 
[[Файл:Druja, Sapiežyn. Друя, Сапежын (XVIII).jpg|міні|зьлева|180пкс|Пячатка магістрату Сапежына, XVIII ст.]]
 
З [[16 стагодзьдзе|ХVІ ст.]] у Друі існавала мытная служба, да ліку асноўных заняткаў жыхароў места адносілася таксама сельская гаспадарка. У гэты ж час тут стварылі [[Друйскае Эвангельле]], адзін з шэдэўраў беларускай рукапіснай кнігі. [[22 сакавіка]] [[1506]] вялікі князь [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] надаў прывілей на Друйскае «''имение..., лежащее в Полоцкой земле''», а таксама вёскі [[Залесьсе]], [[Чурылавічы]] Г. Масальскай. Масальскія атрымалі права на вольны гандаль пана Дзьвіне. У [[Літоўска-маскоўская вайна 1512—1522 гадоў|вайну Масковіі зь Вялікім Княствам Літоўскім (1512—1522)]] у [[1515]] захопнікі з усходу спалілі Друю<ref name="evkl">[[Кастусь Шыдлоўскі|Шыдлоўскі К.]] Друя // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 604.</ref>. Станам наНа [[1552]], паводле Полацкай рэвізіі, места знаходзілася ў валоданьні братоў Юрыя і Івана Масальскіх — Івану належала 56 [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]] мяшчанаў і слугаў, 7 корчмаў, 26 дымоў «''к замку людей отчизных''» і 6 дымоў «''людей вольных''», Ю. Масальскі валодаў 48 дымамі мяшчанаў; замак знаходзіўся ў агульным карыстаньні. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) Друя ўвайшла ў склад [[Браслаўскі павет|Браслаўскага павету]]. [[17 верасьня]] [[1579]] у месьце спыняўся [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Стэфан Баторы|С. Баторы]], які вяртаўся з войскам з-пад [[Пскоў|Пскова]]. У [[1600]] [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер вялікі]] [[Леў Сапега|Л. Сапега]] набыў маёнткі Друя, Чурылавічы, [[Дзедзін]], Залесьсе, а ў [[1611]] — частку места. Асноўная частка Друі заставалася за Масальскімі.
 
[[8 жніўня]] [[1618]] Я. Сапега падпісаў прывілей на заснаваньне побач з Друяй новага места пад назвай ''Сапежын'' з разьлікам ператварыць яго наў значны рамесны, гандлёвы і абарончы пункт. [[3 сакавіка]] [[1620]] [[кароль|сьпіс каралёў польскіх]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Жыгімонт Ваза]] надаў Сапежыну [[Магдэбурскае права]] і герб: ''«у блакітным полі віціна з разгорнутым ветразем на срэбнай вадзе»''<ref>[http://knihi.com/hierb/druja.html Друя] // {{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў|к}}</ref>. Мясцовае кіраваньне ажыцьцяўляў [[магістрат]] на чале з [[войт]]ам, пасаду якога зацьвярджалі аднак самі Сапегі. Паводле прывілея, справаводзтвасправаваньне ў магістраце мусіла весьціся на лацінскай або польскай мовах. Прывілей Я. Сапегі неаднойчы пацьвярджаўся вялікімі князямі ў [[17 стагодзьдзе|ХVІІ]]—[[18 стагодзьдзе|ХVІІІ]] стагодзьдзях. 3ь пераходам пад юрысдыкцыю Сапегаў усёй Друі Магдэбурскае права пашырылася на іншыя часткі места.
 
[[Файл:Druja, Sapiežynskaja. Друя, Сапежынская (XVIII).jpg|міні|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|Кляштар бэрнардынаў у Друі]] паводле піктаграфічнай мапы [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]]]]
 
У [[Смаленская вайна|вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1632—1634)]] у [[1632]] Друю зруйнаваналі войскі цара [[Масковія|маскоўскага]] гаспадара [[Міхаіл Фёдаравіч|Міхаіла Фёдаравіча]]<ref name="evkl"/>. Станам наНа [[1643]], паводле інвэнтару, у месьце выразна вылучалася некалькі частак. Найбольш старажытныя, у вусьці Друйкі, налічвала 103 дымы. У Сапежыне меласябыло 108 дымоў, тут знаходзіліся рынакРынак, ратуша і большасьць з сакральных збудаваньняўбудынкаў Друі. Побач разьмяшчалася прадмесьце з замкам. Існавала таксама задзьвінская частка Друі — Прыдруйск (цяпер у Латвіі). Агулам у месьце налічвалася 306 дымоў, і каля 100 корчмаў, каля 2 тыс. жыхароў. Сярод рамесьнікаў былі рыбакі, ганчары, алейнікі, шаўцы, рымары, сядляр, каваль, [[кравец]], цясьляр і інш. У магістрацкіх актах [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] згадваюцца таксама шапнікі, сьніцары, ткачы, катляры, бляхары, мечнік, ліцейнік і іншыя.
 
ЦягамУ [[17 стагодзьдзе|ХVІІ]]—[[18 стагодзьдзе|ХVІІІ]] стагодзьдзяўстагодзьдзях Друя належала да сярэдніх местаў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і была значным рамесным і гандлёвым цэнтрам, дзе існавала цэхавая арганізацыя рамесьнікаў. Гандлёвае значэньне места абумовіла Дзьвіна — найважнейшая гандлёвая артэрыя ў [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]]. Апроч гэтага, Друя зьяўляласябыла цэнтрам лятыфундыі — буйнога землеўладаньня Сапегаў (у [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] называлася [[Друйскае графства|Друйскім графствам]]). Сярод рамесьнікаў былі музыкі, скамарохі, муляры і багамазы. Тут нават навучалі іканапісу. У месьце збудавалі каля 20 бажніцаўсьыятыняў. Многія зь іх зьяўляліся выдатнымі помнікамі дойлідзтва. У Друі дзейнічалі некалькі кляштараў, у тым ліку бэрнардынскі, дамініканскі і праваслаўны манастыр. Пры дамініканскім кляштары існаваў шпіталь, у якім у [[1677]] знаходзіўся кароткі час на лекаваньні вядомы харвацкі асьветнік і энцыкляпэдыст Ю. Крыжаніч.
 
У [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667)[[1654]]—[[1667]]) Друю некалькі разоў цалкам вынішчалі маскоўскія захопнікі. У [[1700]] годзе [[Аляксандар Павал Сапега|Аляксандар Сапега]] перадаў друйскія ўладаньні ў дзяржаньне барону Мантэўфэлю, з [[1705]] на кароткі час мясьцінамаёнтак зрабілісястаў ўласнасьцюуласнасьцю [[Агінскія|Агінскіх]]. У [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] празь места праходзіў сухапутны гандлёвы шлях з [[Тарапец|Тарапцу]] ў [[Каралявец]]. У гэты пэрыяд Друя атрымала вядомасьць як цэнтар вытворчасьці і гандлю [[юфць|юфцю]]. Места пацярпела ў [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікую Паўночнай вайны]] ([[1700]]—[[1721]]). У [[1701]] праездам зь [[Біржы|Біржаў]] у Друі спыняўся цар маскоўскі гаспадар [[Пётар I]]. Станам наНа [[1725]] год у Друі налічваласябыло 116 дамоў, на [[1790]] — 488 драўляных дамоў, 13 камяніцаў, і 6 заезных дамоў.
 
У выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1772]]) да [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] адыйшоў Прыдруйск. У Друі разьмяшчаліся памежныя часткі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў]]. [[16 траўня]] [[1776]] у месьце адбыўся вялікі пажар, у якім згарэла 125 дамоў. Існуюць зьвесткі, што ў кан.канцы [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] у Друі дзейнічала парафіяльная школа ([[1774]] — 9 вучняў, [[1781]] — 19, [[1782]] — 16).
<center><gallery caption="Даўнія графічныя выявы Друі" widths=150 heights=150>
Файл:Druja-daminikany.jpg|Касьцёл дамініканаў, абмерны [[рысунак]] [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]
Файл:Druja. Друя (1864).jpg|Агульны выгляд, [[1864]]
Файл:Druja. Друя (D. Strukaŭ, 1864).jpg|Манастыр, [[1864]]
Файл:Druja, Napaleon Orda.jpg|Акварэль [[Напалеон Орда|Н. Орды]], [[1875]]
</gallery></center>
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1772]]) да [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] адыйшоў Прыдруйск. У Друі разьмяшчаліся памежныя часткі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў]]. [[16 траўня]] [[1776]] у месьце адбыўся вялікі пажар, у якім згарэла 125 дамоў. Існуюць зьвесткі, што ў кан. [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] у Друі дзейнічала парафіяльная школа ([[1774]] — 9 вучняў, [[1781]] — 19, [[1782]] — 16).
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Друя апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзісенскім павеце [[Менская губэрня|Менскай]], з [[1842]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. У кан.канцы [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] празь места праходзіў паштовы тракт [[Пецярбург]] — [[Вена]]. [[27 лютага]] [[1800]] расейскі [[Сэнат]] сваім указам пацьвердзіў для Друі права на самакіраваньне. У [[19 стагодзьдзе|ХІХ ст.]] мясьцінамаёнтак знаходзіласязнаходзіўся ў валоданьні Ігестромаў, потым Мілашаў. У [[вайна 1812 году|вайну 1812 году]] навакольлі Друі адбылося некалькі сутычак частак корпусу П. Вітгенштэйна пад камандаю Я. Кульнева з францускай кавалерыяй. Станам наНа [[1825]] у месьце было 426 драўляных будынкаў, 15 камяніцаў, 54 крамы, 31 піцейны домкарчма, дзейнічалі 3 манастыры. У [[1860]] зьявіўся праект мескага гербу, які зьмяшчаў адлюстраваньне яліны, трох шасьціканцовых крыжоў і [[Пагоня|Пагоні]]. У [[1864]] [[Дзьмітры Стукаў|Д. Струкаў]] зрабіў 16 акварэляў з краявідамі архітэктурных помнікаў і прадметаў даўніны Друі, а ў [[1875]] [[Напалеон Орда|Н. Орда]] зрабіў замалёўку Друйскага бэрнардынскага касьцёла.
 
Станам наНа [[1904]] у Друі было 359 будынкаў, 52 крамы, 13 сакральных збудаваньняўбудынкаў, 3 гарбарныя заводы (10 працоўных), 275 рамесьнікаў; [[год|рэгулярна]]штогод праводзілася 8 кірмашоў). У [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] каля места праходзіў фронт, тут стаяў 5-тысячны гарнізон расейскіх войскаў, меласяіснавала вялізная колькасьць тылавых установаў. У гэты час длядзеля патрэбаў фронту збудавалі вузкакалейку [[Бальбінава]] — Друя — Браслаў — [[Опса]]. [[30 жніўня]] [[1919]] Друю занялі польскія войскі, [[5 ліпеня]] [[1920]] — бальшавікі.
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Друя апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзісенскім павеце [[Менская губэрня|Менскай]], з [[1842]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. У кан. [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] празь места праходзіў паштовы тракт [[Пецярбург]] — [[Вена]]. [[27 лютага]] [[1800]] расейскі [[Сэнат]] сваім указам пацьвердзіў для Друі права на самакіраваньне. У [[19 стагодзьдзе|ХІХ ст.]] мясьціна знаходзілася ў валоданьні Ігестромаў, потым Мілашаў. У [[вайна 1812 году|вайну 1812 году]] навакольлі Друі адбылося некалькі сутычак частак корпусу П. Вітгенштэйна пад камандаю Я. Кульнева з францускай кавалерыяй. Станам на [[1825]] у месьце было 426 драўляных будынкаў, 15 камяніцаў, 54 крамы, 31 піцейны дом, дзейнічалі 3 манастыры. У [[1860]] зьявіўся праект мескага гербу, які зьмяшчаў адлюстраваньне яліны, трох шасьціканцовых крыжоў і [[Пагоня|Пагоні]]. У [[1864]] [[Дзьмітры Стукаў|Д. Струкаў]] зрабіў 16 акварэляў з краявідамі архітэктурных помнікаў і прадметаў даўніны Друі, а ў [[1875]] [[Напалеон Орда|Н. Орда]] зрабіў замалёўку Друйскага бэрнардынскага касьцёла.
 
<center><gallery caption="Даўнія графічныя выявы Друі" widths=150 heights=150 perrow=4>
Станам на [[1904]] у Друі было 359 будынкаў, 52 крамы, 13 сакральных збудаваньняў, 3 гарбарныя заводы (10 працоўных), 275 рамесьнікаў; [[год|рэгулярна]] праводзілася 8 кірмашоў). У [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] каля места праходзіў фронт, тут стаяў 5-тысячны гарнізон расейскіх войскаў, мелася вялізная колькасьць тылавых установаў. У гэты час для патрэбаў фронту збудавалі вузкакалейку [[Бальбінава]] — Друя — Браслаў — [[Опса]]. [[30 жніўня]] [[1919]] Друю занялі польскія войскі, [[5 ліпеня]] [[1920]] — бальшавікі.
Файл:Druja, Daminikanskaja. Друя, Дамініканская (JD. BułhakStrukov, 19301864).jpg|Званіца кляштаруКасьцёл дамініканаў. Д. Струкаў, [[1864]]
 
Файл:Druja, Dźvina. Друя, Дзьвіна (D. Strukov, 1864).jpg|Агульны выгляд. Д. Струкаў, [[1864]]
<center><gallery caption="Мястэчка на старых фатаздымках" widths=150 heights=150 perrow="4">
Druja, Vialikaja. Друя, Вялікая (D. Strukov, 1864).jpg|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла. Д. Струкаў, [[1864]]
Файл:Druja. Друя (J. Bułhak, 1929).jpg|Агульны выгляд
Файл:Druja, DrujkaNovaja. Друя, ДруйкаНовая (1936D. Strukov, 1864).jpg|АгульныЦарква Зьвеставаньня. Д. выглядСтрукаў, сынагога[[1864]]
Druja, Prydrujsk. Друя, Прыдруйск (1893).jpg|Прадмесьце Прыдруйск, [[1893]]
Файл:Druja, Sapiežynskaja. Друя, Сапежынская (J. Bułhak, 1929).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|Касьцёл і кляштар бэрнардынаў]]
Файл:Druja, VialikajaNovaja. Друя, ВялікаяНовая (19301896).jpg|Царква Сьв.Зьвеставаньня Пятрапа і[[Мураўёўкі|маскоўскай перабудове]], Паўла[[1896]]
Druja, Barysaŭ kamień. Друя, Барысаў камень (1896).jpg|Барысаў камень, [[1896]]
Файл:Druja, Daminikanskaja. Друя, Дамініканская (1909).jpg|Касьцёл дамініканаў ў часе руйнаваньні расейскімі ўладамі
Файл:Druja, NapaleonDźvina. Друя, Дзьвіна (N. Orda, 1875).jpg|АкварэльПанарама. [[Напалеон Орда|Н. ОрдыОрда]], [[1875]]
Файл:Druja, Daminikanskaja. Друя, Дамініканская (J. Bułhak, 1930).jpg|Званіца кляштару дамініканаў
Файл:Druja, Mohiłki. Друя, Могілкі (J. Bułhak, 1931).jpg|Капліца могілкавая
Файл:Druja, Staroje Miesta. Друя, Старое Места (1930).jpg|Драўляная цэркаўка
</gallery></center>
 
=== Найноўшы час ===
[[25 сакавіка]] [[1918]] згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Друя абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. [[1 студзеня]] [[1919]] у адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Згодна з [[Рыская мірная дамова|Рыскай мірнай дамовай]] ([[1921]]) Друя апынулася ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе зрабіласястала цэнтрам гміны Браслаўскага павету. [[7 траўня]] [[1924]] [[Андрэй Цікота]] арганізаваў для беларусаў кляштар [[Марыяне|марыянаў]], аднак у [[1938]] польскія ўлады выслалі з Друі беларускіх манахаў. Станам наНа [[1931]] у месьце было 514 будынкаў.
 
У [[1939]] Друя ўвайшла ў [[БССР]], дзе [[15 кастрычніка]] [[1940]] атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадзкога тыпу|пасёлку гарадзкога тыпу]] [[Мёрскі раён|Мёрскага]], з [[1963]] — Браслаўскага раёну. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з [[1941]] да [[6 ліпеня]] [[1944]] мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. Станам наНа [[1995]] у Друі было 702 двары. [[9 лютага]] [[2004]] адбылося афіцыйнае зацьверджаньне местачковых гербу і сьцяга<ref>[http://braslav.vitebsk-region.gov.by/dfiles/000148_938019_Geraldika.doc Геральдика (.doc)] на, [http://braslav.vitebsk-region.gov.by Браславский районный исполнительный комитет]</ref>. [[8 красавіка]] [[2004]] [[Друеўскі пасялковы савет|Друеўскі пассавет]] скасавалі, утварыўся [[Друеўскі сельсавет|аднайменны сельсавет]]. У [[2005]] году афіцыйны статус паселішча панізілі да пасёлку, з [[27 сакавіка]] [[2009]] году — [[аграгарадок]].
 
<center><gallery caption="Мястэчка на старых фатаздымкахздымках" widths=150 heights=150 perrow="4">
Файл:Druja, Sapiežynskaja. Друя, Сапежынская (J. Bułhak, 1929).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|Касьцёл і кляштар бэрнардынаў]]
Druja, Vialikaja. Друя, Вялікая (1930).jpg|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Файл:Druja, Daminikanskaja. Друя, Дамініканская (1909).jpg|Касьцёл дамініканаў ў часе руйнаваньні расейскімі ўладамі
Druja, Daminikanskaja. Друя, Дамініканская (J. Bułhak, 1930).jpg|Званіца кляштару дамініканаў
Druja, Novaja. Друя, Новая (XX) .jpg|Царква Зьвеставаньня
Файл:Druja, Staroje Miesta. Друя, Старое Места (1930XX).jpg|ДраўлянаяЦарква цэркаўкаСьвятога Спаса
Файл:Druja, Mohiłki. Друя, Могілкі (J. Bułhak, 1931).jpg|Капліца могілкавая
Drujskaja synagoga. Друйская сынагога (XX).jpg|Сынагога
</gallery></center>
 
== Геаграфія ==
=== Прырода ===
Друя разьмяшчаецца ў маляўнічым месцы, сярод лясоў, багатых на грыбы і ягады. У лесе жывуць [[дзік]]і, [[лось|ласі]], [[касуля|касулі]], [[ліса|лісы]], [[дзікая каза|дзікія козы]], [[янот]]ы і [[янотападобны сабака|янотападобныя сабакі]]. Мясцовасьць мае шмат пагоркаў. На супрацьлеглым беразе Дзьвіны месьціцца [[Латвія|латвійская]] вёска Прыдруйск (Піедруя).
 
=== Пагранічная зона ===
Друя належыць да [[Беларуска-латвійская граніца|пагранічнай зоны]] з [[Латвія]]й. ДляНа знаходжаньнясупрацьлеглым беразе Дзьвіны месьціцца [[Латвія|латвійская]] вёска Прыдруйск (Піедруя). Каб знаходзіцца ў пагранічнай зоне грамадзяне Рэспублікі Беларусь, замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія несупыннабесьперапынна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, мусяць мець пры сябе дакумэнт, які пацьвярджае асобу, і квітанцыю, якая пацьвярджае аплату дзяржаўнай мыты за знаходжаньне ў пагранічнай зоне (0,2 базавай велічыні на год)<ref name="border">[http://gpk.gov.by/border/border_zone/index.php Как попасть в пограничную зону] //, Государственный пограничный комитет Республики Беларусь</ref>. Перад наведваньнем пагранічнай зоны грамадзяне мусяць паведаміць пра гэта ў адпаведны тэрытарыяльны орган пагранічнай службы пана тэлефонетэлефон<ref>[http://gpk.gov.by/border/border_zone/PostProjRb.php Въезд (вход), временное пребывание и передвижение в пограничной зоне] //, Государственный пограничный комитет Республики Беларусь</ref>/. Разам з тым, праз пагранічную зону можна перамяшчацца транзытам бяз права спыненьня болей чым на 3 гадзіны<ref name="border" />. Асобам, якія несупыннабесьперапынна пражываюць за межамі Рэспублікі Беларусь длякаб наведваньнянаведваць пагранічнайпагранічную зонызону патрабуецца дакумэнт, які пацьвярджае асобу, а таксама пропуск, выдадзены органамі пагранічнай службы<ref name="border" />.
 
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
<div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours">
<center><timeline>
Радок 125 ⟶ 134:
PlotData =
color:cobar width:15
bar:1643 from:0 till:2000
bar:1790 from:0 till:3400
bar:1825 from:0 till:2447
Радок 141 ⟶ 151:
</timeline></center>
</div>
* '''[[XVII стагодзьдзе]]''': [[1643]] — 2 тыс. чал.
 
* '''[[XVIII стагодзьдзе]]''': [[1790]] — 3,4 тыс. чал.<ref name="evkl"/>
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1825]] — 2447 чал.; [[1841]] — 3,6 тыс. чал.; [[1881]] — 4440 чал., зь іх 698 каталікоў, 500 праваслаўных, 177 старавераў і 3065 юдэяў<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|2}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/166 166].</ref>; [[1897]] — 4787 чал.<ref>[[Кастусь Шыдлоўскі|Шыдлоўскі К.]] Друя // {{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 299.</ref>
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1904]] — 5472 чал.; [[1931]] — 3375 чал.; [[1971]] — 2,5 тыс. чал.; [[1995]] — 1336 чал.<ref>[[Кастусь Шыдлоўскі|Шыдлоўскі К.]] Друя // {{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 298.</ref>; [[1999]] — 1300 чал.
* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': [[2006]] — 1,2 тыс. чал.<ref>Друя // {{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>; [[2010]] — 1149 чал.
 
=== Інфраструтура ===
У Друі працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка.
 
== Забудова ==
=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;"
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center"
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| Друянава вуліца || '''Новая''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| Леніна вуліца || '''Вялікая''' вуліца <br> '''Сапежынская''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Дамініканская''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Духаўская''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Рынак''' пляц
|}
 
З усёй каштоўнай [[урбананіміка|урбананімічнай]] спадчыны Друі да нашага часу гістарычную назву захавала толькі вуліца Браслаўская<ref>[http://westki.info/artykuly/906/druia-u-1843-hodzie Друя ў 1843 годзе], Westki.info</ref>.
 
== Эканоміка ==
Радок 157 ⟶ 186:
 
== Турыстычная інфармацыя ==
=== Галерэя ===
<center><gallery caption="Краявіды Друі" widths=150 heights=150 perrow="4">
Файл:Druja, kaścioł (28.05.2008).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|Касьцёл і кляштар бэрнардынаў]]
Файл:Убранство костела.jpg|Касьцёл, інтэр’ер
Файл:Druya - synagogue (2) 1964 Anatoly Nalivaev.jpg|Будынак былой сынагогі ў Друі. Мастак А. Наліваеў.
Файл:Druja. Друя (28.05.2008).jpg|Вуліца
Файл:Druja. Друя (2008).jpg|Барысаў камень і колішняе прадмесьце (цяпер у [[Латвія|Латвіі]])
</gallery></center>
 
=== Выдатныя мясьціны ===
{{Падвойная выява|справа|Druja,_Barysaŭ_kamień Daminikanskaja._Друя Друя,_Барысаў_камень_ Дамініканская (18961907).jpg|170168|BarysDruja, rockDaminikanskaja. inДруя, Дамініканская (1909) Druja.jpg|170168|[[БарысаўКасьцёл камень]]дамініканаў у [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.1907]] (леваручналева) і ў наш час[[1909]] (праваручнаправа)}}
 
{{Падвойная выява|справа|Druja, Daminikanskaja. Друя, Дамініканская (1907).jpg|168|Druja, Daminikanskaja. Друя, Дамініканская (1909) .jpg|172|Касьцёл Сьв. Антонія станам на [[1907]] (леваруч) і [[1909]] (праваруч)}}
 
* Барысаў камень ([[12 стагодзьдзе|ХІІ ст.]]; выцягнуты з вусьця Друйкі)
* Гістарычная забудова (кан. ХІХ — пач. ХХ стагодзьдзяў; фрагмэнты)
* [[Друйскі замак|Замак]] (у [[19 стагодзьдзе|ХІХ ст.]] ператвораны наў [[палац (пабудова)|палац]], цяпер лякарня; захаваўся часткова)
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў]] ([[1643]]—[[1646]])
* Могілкі габрэйскіяюдэйскія
* Парк ([[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]]; закладзены Сапегамі)
* Сядзіба (кан. ХІХ ст.)
* Царква Дабравешчаньня ПрасьвятойЗьвеставаньня Багародзіцы (18221740-я)
* Царква могілкаваяСьвятога Юрыя (ХІХ ст.)
* Царква Сьвятых апосталаў Пятра йі Паўла (XVIII ст.; былая вуніяцкаяруіны)
 
=== Страчаная спадчына ===
* Касьцёл Сьвятога Антонія і кляштар дамініканаў (1767; зруйнаваныя ў пач. [[XX стагодзьдзе|XX ст.]] уладамі Расейскай імпэрыі)
* Сынагога Вялікая (XVII ст.)
 
=== Галерэя ===
<center><gallery caption="Краявіды Друі" widths=150 heights=150 perrow="4">
Файл:Druja, kaścioł (28.05.2008).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і кляштар бэрнардынаў (Друя)|Касьцёл і кляштар бэрнардынаў]]
Файл:Убранство костела.jpg|Касьцёл, інтэр’ер
Файл:Druja. Друя (28.05.2008).jpg|Вуліца
Файл:Druja. Друя (2008).jpg|Барысаў камень і колішняе прадмесьце (цяпер у [[Латвія|Латвіі]])
</gallery></center>
 
== Вядомыя асобы ==
Радок 197 ⟶ 223:
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Памяць/Браслаўскі раён}}
* Русецкі А.  Мастацкая культура Віцебскага Паазер’я: ад старажытнасці да пачатку ХХ стагоддзя.  Мн.Менск, 2005.
* {{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў}}
* {{Літаратура/ЭГБ|3}}
* Druja // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|2}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/165 165]—166.
* Русецкі А. Мастацкая культура Віцебскага Паазер’я: ад старажытнасці да пачатку ХХ стагоддзя. — Мн., 2005.
* Druja // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|2}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/165 165]—166.
 
== Вонкавыя спасылкі ==