Тэгеранская канфэрэнцыя: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д +2 спасылкі |
|||
Радок 1:
'''Тэгера́нская канфэрэ́нцыя''' — 4-дзённая нарада кіраўнікоў урадаў [[Вялікабрытанія|Брытаніі]], [[ЗША]] і [[СССР]] 28 лістапада<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=28 лістапада 2013|нумар=[http://old3.zviazda.by/category/gazeta/new_paper/?date=28.11.2013 224 (27589)]|старонкі=[http://www.zviazda.by/wp-content/uploads/2013/11/1385615741_16.pdf 8]|issn=1990-763x}}</ref> - 1 сьнежня 1943 г. у [[Тэгеран]]е ([[Іран]]). Стала першай за гады [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] сустрэчай [[прэм’ер-міністар Брытаніі|прэм’ер-міністра Брытаніі]] [[Ўінстан Чэрчыль|Ўінстана Чэрчыля]] ([[1940]]—1945), [[прэзыдэнт ЗША|прэзыдэнта ЗША]] [[Франклін Дэлана Рузвэлт|Франкліна Рузвэлта]] ([[1933]]—1945) і старшыні [[Савет народных камісараў СССР|Савету народных камісараў СССР]] [[Ёсіф Сталін|Ёсіфа Сталіна]] ([[1941]]—[[1953]]). Праводзілася ў савецкай амбасадзе пры ўдзеле дыпляматычных і вайсковых прадстаўнікоў 3 дзяржаваў. На сустрэчы абмяркоўвалася ўзгадненьне вайсковых дзеяньняў супраць [[Трэці Райх|Нямецкай дзяржавы]] і яе саюзьнікаў, забесьпячэньне трывалага міру пасьля заканчэньня вайны. 1 сьнежня 1943 г. кіраўнікі ўрадаў Чэрчыль (Брытанія), Рузвэлт (ЗША) і Сталін (СССР) падпісалі: «Дэклярацыю трох дзяржаваў», «Дэклярацыю аб Іране»<ref name="б"/> і «Ваеннае рашэньне».
[[Файл:Tehran Conference, 1943.jpg|
У ходзе 1-га пасяджэньня 28 лістапада 1943 г. Сталін вусна пагадзіўся: «калі мы прымусім Нямеччыну капітуляваць. Тады - агульным фронтам супраць Японіі». На 4-м пасяджэньні 1 сьнежня Чэрчыль вусна прапанаваў «перасунуць на захад» межы Польшчы зь Нямеччынай і СССР дзеля «забесьпячэньня бясьпекі заходніх межаў Савецкага Саюза»: «ачаг польскай дзяржавы і народа мае разьмясьціцца між так званай [[Лінія Керзана|лініяй Керзана]] (на ўсходзе) і лініяй ракі [[Одра]]» (на захадзе), з чым Сталін папярэдне вусна пагадзіўся. Тады ж Сталін вусна пагадзіўся на «расчляненьне Нямеччыны» і «перадаць гэтае пытаньне ў [[лёндан]]скую камісію, у якой ёсьць прадстаўнікі трох нашых дзяржаваў»<ref name="б"/>.
== Пастановы ==
=== Дэклярацыя трох дзяржаваў ===
1 сьнежня 1943 г. у савецкай амбасадзе ў Тэгеране (Іран) кіраўнікі ўрадаў Брытаніі, ЗША і СССР — [[Ўінстан Чэрчыль]], [[Франклін Дэлана Рузвэлт|Франклін Рузвэлт]] і [[Ёсіф Сталін]] адпаведна — падпісалі «Дэклярацыю трох дзяржаваў»<ref name="б"/>, дзе адзначалася:
* «нашыя краіны будуць працаваць сумесна як падчас вайны, так і ў наступны мірны час»;
* «прадстаўнікі нашых вайсковых штабоў ўдзельнічалі ў нашых перамовах за круглым сталом, і мы ўзгаднілі нашыя пляны зьнішчэньня нямецкіх узброеных сілаў. Мы прыйшлі да поўнага пагадненьня адносна маштабу і тэрмінаў апэрацыяў, якія прадпрымем з усходу, захаду і поўдня»;
* «існая між намі згода забясьпечыць трывалы мір. Мы цалкам прызнаем высокую адказнасьць, якая ляжыць на нас і на ўсіх [[ААН|Аб'яднаных народах]], за ажыцьцяўленьне такога міру, які атрымае ухваленьне пераважнай масы народаў зямнога шару»;
* «Мы будзем імкнуцца да супрацы і жвавага ўдзелу ўсіх краінаў, вялікіх і малых, народы якіх сэрцам і розумам прысьвяцілі сябе, падобна нашым народам, задачы касаваньня [[Тыранія|тыраніі]], [[рабства]], прыгнёту і нецярпімасьці. Мы будзем вітаць іх ўступленьне ў сусветную сям'ю [[Дэмакратыя|дэмакратычных]] краінаў, калі яны пажадаюць гэта зрабіць».
=== Дэклярацыя аб Іране ===
1 сьнежня 1943 г. у савецкай амбасадзе ў Тэгеране кіраўнікі ўрадаў Брытаніі, ЗША і СССР падпісалі «Дэклярацыю аб Іране» з цьверджаньнямі:
* пра «дапамогу, якую аказаў Іран у справе вядзеньня вайны супраць агульнага ворага, асабліва аблягчэньнем перавозу грузаў з-за мяжы ў Савецкі Саюз»;
* «надаваць Ураду Ірана такую гаспадарчую дапамогу, якую магчыма будзе аказаць»;
* «гаспадарчыя праблемы, які ўстануць перад Іранам пасьля заканчэньня ваенных дзеяньняў, падлягаюць поўнаму разгляду разам з гаспадарчымі праблемамі, якія ўстануць перад іншымі сябрамі Аб'яднаных народаў»;
* «захаваць поўную незалежнасьць, [[сувэрэнітэт]] і тэрытарыяльную недатыкальнасьць Ірана»<ref name="б">{{Кніга|аўтар=[[Уладзімер Калаткоў]].|частка=Тэгеранская канфэрэнцыя 1943|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=http://files.knihi.com/Slounik/02/enc/Bielaruskaja_encyklapedyja.torrent|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2003|том=16|старонкі=104|старонак=576|сэрыя=|isbn=985-11-0263-6|наклад=10 000}}</ref>;
* аб разьліку «на ўдзел Ірана сумесна зь іншымі міралюбнымі народамі ва ўсталяваньні міжнароднага міру, бясьпекі і росквіту пасьля вайны, у адпаведнасьці з прынцыпамі [[Атлянтычная хартыя|Атлянтычнай хартыі]], якую падпісалі ўсе чатыры Ўрады».
=== Ваеннае рашэньне ===
1 сьнежня 1943 г. у савецкай амбасадзе ў Тэгеране кіраўнікі ўрадаў Брытаніі, ЗША і СССР падпісалі «Ваеннае рашэньне» з 5 пунктаў. У 1-м пункце згадвалася, што [[партызаны]] ў [[Югаславія|Югаславіі]] маюць падтрымлівацца прыпасамі і рыштункам у як мага большым памеры, а таксама дэсантнымі апэрацыямі». 2-і пункт зьмяшчаў пажаданьне, «каб [[Турэччына]] ўступіла ў вайну на баку саюзьнікаў да канца году». Паводле 3-га пункту меркавалася: «калі Турэччына апынецца ў вайне зь Нямеччынай і калі ў выніку гэтага [[Баўгарыя]] абвесьціць вайну Турэччыне або нападзе на яе, Савецкі Саюз неадкладна апынецца ў стане вайны з Баўгарыяй». 4-м пункт прадугледжваў, што «апэрацыю {{Артыкул у іншым разьдзеле|Нармандзкая апэрацыя|"Ўладыка"|fr|Bataille de Normandie}} прадпрымуць цягам траўня 1944 г., разам з {{Артыкул у іншым разьдзеле|Высадка ў Правансе|апэрацыяй|fr|Débarquement de Provence}} супраць паўднёвай Францыі. ... савецкія войскі прадпрымуць [[Апэрацыя Багратыён|наступ]] прыкладна ў гэты ж час з мэтай прадухіліць перакідку нямецкіх войскаў з [[Вялікая Айчынная вайна|усходняга]] на [[Заходні фронт Другой сусьветнай вайны|заходні]] фронт»<ref name="б"/>. Паводле 5-га пункту, «вайсковыя штабы трох дзяржаваў павінныя з гэтага часу трымаць цесны кантакт адзін з адным датычна маючых адбыцца апэрацыяў у Эўропе. У прыватнасьці, было вырашана, што між адпаведнымі штабамі патрэбна ўзгадніць плян утойваньня і падману ворага датычна гэтых апэрацыяў».
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
== Вонкавыя спасылкі ==
{{
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Тэгеранская нарада 1943 г. (дакумэнты)|спасылка=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/wwii/tehran.htm|выдавец=[[Ельскі ўнівэрсытэт]]|мова=en|дата публікацыі=1997|дата доступу=20 траўня 2016}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Матэрыялы Тэгеранскай нарады 1943 г.|спасылка=http://hist.msu.ru/ER/Etext/War_Conf/tehran.htm|выдавец=Гістарычны факультэт [[Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Маскоўскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]|мова=ru|дата публікацыі=2015|дата доступу=20 траўня 2016}}
{{Накід:Гісторыя}}
[[Катэгорыя:Міжнародныя канфэрэнцыі Другой сусьветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Падзеі 1943 году]]▼
[[Катэгорыя:Зьнешняя палітыка Вялікабрытаніі]]
[[Катэгорыя:Зьнешняя палітыка ЗША]]
[[Катэгорыя:Зьнешняя палітыка СССР]]
[[Катэгорыя:Гісторыя 20 стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Другая сусьветная вайна]]
▲[[Катэгорыя:Дыпляматыя]]
▲[[Катэгорыя:Падзеі 1943 году]]
| |||