Вікіпэдыя

Вэнтсьпілс: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Legobot (гутаркі | унёсак)
52 250 правак
д Bot: Migrating 44 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q104036 (translate me)
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Ventspils?oldid=717396411
Радок 1:
{{НП/Латвія
[[Файл:VentspilsPortVenta.JPG|250пкс|міні|Порт у Вэнтсьпілсе на рацэ [[Вэнта (рака)|Вэнта]]]]
|Назва = Вэнтсьпілс
'''Вэнтсьпілс''' ({{мова-lv|Ventspils}}, {{мова-de|Windau}}) — горад на паўночным захадзе [[Латвія|Латвіі]], на ўзьбярэжжы [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. Ляжыць на рацэ [[Вэнта (рака)|Вэньце]], ад якой і атрымаў сваё імя (у перакладзе з латыскай мовы Ventspils — замак на рацэ Вэнта). 189 км ад Рыгі. Мае насельніцтва ў 39 600 чалавек (перапіс [[2004]] г.).
|Статус = места
|Назва ў родным склоне = Вэнтсьпілсу
|Няпэўная назва =
|Арыгінальная назва = Ventspils
|Герб = LVA Ventspils COA.svg
|Сьцяг = Flag of Ventspils.svg
|Гімн =
|Дата заснаваньня =
|Першыя згадкі = 1290
|Статус з =
|Магдэбурскае права = 1378
|Былыя назвы =
|Былая назва =
|Мясцовая назва =
|Рэгіён =
|Край =
|Воласьць =
|Мэр = Айврарс Лембэргс
|Плошча = 55.4
|Крыніца плошчы =
|Вышыня =
|Унутраны падзел =
|Колькасьць насельніцтва = 41998
|Год падліку колькасьці = 2012
|Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>{{Спасылка|url=http://www.pmlp.gov.lv/lv/statistika/dokuments/2012/ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits_pagasti.pdf |загаловак=Latvijas iedzīvotāju skaits pašvaldībās 01.01.2012. (PDF)|выдавец=PMLP.gov.lv|дата доступу=28 красавіка 2012|мова = lv}}</ref>
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва =
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі =
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі =
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі =
|Этнічны склад насельніцтва =
|Год падліку этнічнага складу =
|Нацыянальны склад насельніцтва =
|Год падліку нацыянальнага складу =
|Колькасьць двароў =
|Год падліку колькасьці двароў =
|Паштовы індэкс = LV-36(01-21)
|Тэлефонны код = <small>(+371)</small> 636
|ATVK =
|Выява = Ventspilis. Livonijos ordino pilis, 1290 m. 2006-09-22.jpg
|Апісаньне выявы = [[Вэнтсьпілскі замак]] (XIII стагодзьдзе)
|Шырата градусаў = 57
|Шырата хвілінаў = 23
|Шырата сэкундаў = 26
|Даўгата градусаў = 21
|Даўгата хвілінаў = 34
|Даўгата сэкундаў = 24
|Пазыцыя подпісу на мапе =
|Водступ подпісу на мапе =
|Commons =
|Сайт = http://www.ventspils.lv
}}
[[Файл:VentspilsPortVenta.JPG|значак|Порт у Вэнтсьпілсе на рацэ [[Вэнта (рака)|Вэнта]]]]
'''Вэ́нтсьпілс''' ({{Мова-lv|{{Праслухаць|Lv-Ventspils.ogg|Ventspils}}}}, {{мова-de|Windau}}, {{Мова-liv|Vǟnta}}) — горад на паўночным захадзе [[Латвія|Латвіі]], на ўзьбярэжжы [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. Плошча — 55,4 км²; насельніцтва — 41 998 чалавек (2012). Шосты паводле велічыні горад Латвіі.
 
Знаходзіцца за 189 км ад Рыгі. Ляжыць на рацэ [[Вэнта (рака)|Вэньце]], ад якой і атрымаў сваё імя (у перакладзе з латыскай мовы Ventspils — замак на рацэ Вэнта). [[Незамярзальны порт]] на [[Балтыйскае мора|Балтыйскім моры]].
Першая летапісная згадка — [[1290]] г. У сярэднявеччы Вэнтсьпілс быў [[Ганзейскі хаўрус|ганзейскім горадам]].
 
== Мінуўшчына ==
Вэнтсьпілс — важны незамярзаючы марскі порт, транзытны пункт для [[нафта|нафты]] і іншых мінэральных рэсурсаў з [[Расея|Расеі]], [[Калій]]ных соляў зь [[Беларусь|Беларусі]]. Даходы порту зрабілі Вэнтсьпілс самым заможным горадам у [[Латвія|Латвіі]]. Ад Вэнтсьпілса да швэдзкага Нінесхамна рэгулярна ходзіць паром.
Першая летапісная згадка — 1290 г., калі паўстаў заснаваны [[Лівонскі ордэн|лівонцамі]] [[Вэнтсьпілскі замак|замак]] на рацэ [[Вэнта (рака)|Вэньце]]. У 1314 атрымаў гандлёвыя прывілеі і стаў значным гандлёвым местам [[Ганзейскі хаўрус|Ганзейскай лігі]].
 
У складзе [[Курляндзкае і Земгальскае герцагства|Курляндзкага герцагства]] стала разьвівацца караблебудаваньне. У Вэнтсьпілсе былі збудаваныя 44 баявыя і 79 гандлёвых караблёў, і менавіта адсюль [[Якаб Кетлер|герцагскі]] флёт выправіўся калянізаваць [[Гамбія|Гамбію]] ды [[Табага]]. Таксама разьвівалася мэтала, бурштына- і дрэваапрацоўка.
Буйны турыстычны цэнтар. У горадзе знаходзіцца старажытны замак Лівонскага ордэна, у сьценах якога сёньня разьмяшчаецца сучасны музэй. У горадзе ёсьць унівэрсытэт (''Venstpils Augstskola''). Баскетбольная каманда з Вэнтсьпілсу шмат разоў была чампіёнам краіны. У [[футбол]]ьнай камандзе [[Вэнтсьпілс (футбольны клюб)|Вэнтсьпілс]] у свой час гуляў беларус [[Аляксандар Хацкевіч]]. [[Вэнтсьпілскі аэрапорт]] — адзін з чатырох ў Латвіі.
 
Места разбуралі ў часе [[Лівонская вайна|вайны Рэчы Паспалітай са Швэцыяй]] і [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікай Паўночнай вайны]], а ў 1711 большасьць асталых жыхароў вымерла ад чумы.
{{Гарады Латвіі}}
 
З далучэньнем да Расейскай імпэрыі разьвіцьцё Вэнтсьпілсу спынілася. Толькі ў 1850 року зноў пачало разьвівацца караблебудаваньне і гандаль. У 1890-х порт быў мадэрнізаваны і злучаны чыгункай да Масквы. Да 1913 року ён стаў адным з найбольш актыўных портаў з гадавым абаротам 130 мільёнаў рублёў. Колькасьць насельніцтва павялічылася з 7000 у 1897 да 29 000 у 1913.
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-1985-0531-500, Kurland, Evakuierung aus Windau.jpg|значак|зьлева|Латышы ўцякаюць перад надыходам Чырвонай арміі (1944)]]
У кайзэраўскую акупацыю 1915—1919 насельніцтва зьменшылася амаль напалову, частка яго вярнулася пасьля [[Вайна за незалежнасьць Латвіі|здабыцьця незалежнасьці]].
 
У 1939 у Вэнтсьпілсе была створаная вайсковая база [[Чырвоная армія|Саветаў]]. Пасьля акупацыі сюды прайшоў нафтаправод, і Вэнтсьпілс стаў найбуйнейшым портам СССР па экспарце сырой нафты. У [[Другая сусьветная вайна|паваенны]] час за 30 км на поўнач ад Вэнтсьпілсу разьмясьцілася савецкі [[Радыёастраномія|радыёастранамічны]] [[Вэнтсьпілскі міжнародны радыёастранамічны цэнтар|цэнтар]] ({{Мова-lv|Ventspils Starptautiskais radioastronomijas centrs|скарочана}}), пра існаваньне якога большасьць латышоў ня ведалі да 1994.
 
Пасьля развалу СССР латыскі ўрад пачаў праграму па прыцягненьні ў Вэнтсьпілс турыстаў.
 
== Эканоміка ==
Вэнтсьпілс — важны [[Незамярзаючы порт|незамярзаючы марскі порт]], транзытны пункт для [[нафта|нафты]] і іншых мінэральных рэсурсаў з [[Расея|Расеі]], [[Калій]]ных соляў зь [[Беларусь|Беларусі]]. Даходы порту зрабілі Вэнтсьпілс самым заможным горадам у [[Латвія|Латвіі]]. Ад Вэнтсьпілса да швэдзкага Нінесхамна рэгулярна ходзіць паром.
 
[[Вэнтсьпілскі аэрапорт]] — адзін з трох міжнародных у Латвіі.
 
Сфэра інфармацыйных тэхналёгіяў — Вэнтсьпілскі парк высокіх тэхналёгіяў.
 
== Турыстычная інфармацыя ==
Буйны турыстычны цэнтар. У горадзе знаходзіцца старажытны замак Лівонскага ордэна, у сьценах якога сёньня разьмяшчаецца сучасны музэй.
 
== Адукацыя ==
Навучальныя ўстановы ў горадзе:
* [[Вэнтсьпілскі ўнівэрсытэт-коледж]] ({{Мова-lv|Venstpils Augstskola|скарочана}})
* Вэнтсьпілская філія [[Рыскі тэхнічны ўнівэрсытэт|Рыскага тэхнічнага ўнівэрсытэту]]
* Вэнтсьпілская філія Рыскай акадэміі павышэньня кваліфікацыі настаўнікаў
* Вэнтсьпілская філія Юрыдычнага коледжу
 
== Спорт ==
[[Файл:Olympic centre.jpg|значак|Вэнтсьпілскі алімпійскі цэнтар]]
Баскетбольная каманда з Вэнтсьпілсу шмат разоў была чампіёнам краіны. У [[футбол]]ьнай камандзе [[Вэнтсьпілс (футбольны клюб)|Вэнтсьпілс]] у свой час гуляў беларус [[Аляксандар Хацкевіч]].
 
Дзейнічаюць Алімпійскі цэнтар «Вэнтсьпілс» з баскетбольнай, лядовай арэнамі, легкаатлетычным манэжам і футбольнымі стадыёнамі.
 
== Гарады-сябры ==
* {{Сьцяг|Швэцыя}} [[Вэстэрвік]], [[Швэцыя]]
* {{Сьцяг|Нямеччына}} [[Штральзунд]], [[Нямеччына]]
* {{Сьцяг|Францыя}} [[Ляр’ен]], [[Францыя]]
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ventspils.lv/News/frontpage.htm?Lang=RU Афіцыйная старонка] {{ref-lv}}{{ref-ru}}{{ref-en}}{{ref-de}}{{ref-lt}}
 
{{Гарады Латвіі}}
{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Латвіі}}
{{Бібліяінфармацыя}}
 
[[Катэгорыя:ГарадыРэспубліканскія гарады Латвіі]]
[[Катэгорыя:Вэнтсьпілс| ]]
[[Катэгорыя:Гарады-порты Латвіі]]
[[Катэгорыя:Порты Балтыйскага мора]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Вэнтсьпілс»