Марс: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→Паверхня: выпраўленьне спасылак |
д артаграфія |
||
Радок 42:
'''Марс''' (''Mars'') — чацьвёртая па аддаленьні ад [[Сонца]] і сёмая па памерах [[плянэта]] [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]]. Лёгка назіраецца няўзброеным вокам як яркая зорка чырванаватага колеру. Марс, як і іншыя плянэты Сонечнай сыстэмы, названы імем аднаго з багоў [[Антычнасьць|антычнага]] [[пантэон]]а, у дадзеным выпадку — бога вайны [[Марс (міталёгія)|Марса]] (адпавядае грэцкаму [[Арэс]]у). Аналягічнай выявай абраныя назвы й для [[спадарожнік]]аў плянэты: [[Фобас (міталёгія)|Фобас]] і [[Дэймас (міталёгія)|Дэймас]] — імёны двух сыноў міталягічнага Арэса, якія суправаджалі яго ў бою.
Як і ўсе плянэты зямнога тыпу, Марс складаецца з горных пародаў і мэталаў. Каля 60% паверхні
Пачынаючы з [[1960-я|1960-х]] гадоў, непасрэдным дасьледаваньнем Марса з дапамогай АМС займаліся [[СССР]] (праграмы «[[Марс (касьмічная праграма)|Марс]]» і «[[Фобас (касьмічны апарат)|Фобас]]»), [[ЗША]] (праграмы «[[Марынэр (КА)|Марынэр]]», «[[Вікінг (касьмічная праграма)|Вікінг]]», «[[Mars Global Surveyor]]» і іншыя) і [[Эўрапейскае касьмічнае агенцтва]] (праграма «[[Марс-экспрэс]]»).
Радок 64:
[[Атмасфэра]] Марса, якая складаецца ў асноўным з [[Дыяксід вугляроду|дыяксіду вугляроду]], вельмі разрэджаная. [[Атмасфэрны ціск|Ціск]] у паверхні Марса ў 160 раз менш атмасфэрнага — 6,1 [[Бар (адзінка вымярэньня)|мбар]] на сярэднім узроўні паверхні. З-за вялікага перападу вышынь на Марсе, ціск у паверхні моцна зьмяняецца. Максымальнае значэньне мбар дасягаецца ў басэйне [[Элада (Марс)|Элада]] (4 км ніжэй сярэдняга ўзроўня паверхні), а на вяршыні гары [[Алімп (Марс)|Алімп]] (27 км вышэй сярэдняга ўзроўня) яно ўсяго 0,5 мбар. У адрозьненьне ад Зямлі, маса марсіянскай атмасфэры моцна зьмяняецца на працягу году ў сувязі з раставаньнем і намярзаньнем палярных шапак, утрымоўвальных вуглякіслы газ. Існуюць доказы таго, што ў мінулым атмасфэра магла быць больш шчыльнай, і на паверхні Марса існавала вадкая [[вада]].
Атмасфэра складаецца на 95% з вуглякіслага газу; таксама ў ёй утрымоўваецца 2,7% [[азот]]а, 1,6% [[аргон]]а, 0,13% [[кісларод]]а, 0,1% вадзянога пару, 0,07% [[
Па выніках назіраньняў зь Зямлі й дадзеных [[Касьмічны апарат|касьмічнага апарата]] [[Марс Экспрэс|«Марс Экспрэс»]] у атмасфэры Марса выяўлены [[мэтан]]. Ва ўмовах Марса гэты газ даволі хутка раскладаецца, таму павінна існаваць пастаянная крыніца яго папаўненьня. Такой крыніцай можа быць альбо [[геалягічная актыўнасьць]] (але [[вулькан (геалёгія)|вульканічная]] актыўнасьць на Марсе не выяўлена), альбо жыцьцядзейнасьць [[Бактэрыя|бактэртыяў]].
=== Паверхня ===
Павярхоўны пласт марсіянскай глебы ўтрымоўвае 21% [[крэмн]]у, 12,7% [[жалеза]], 5% [[
[[Палярная шапка|Палярныя шапкі]] складаюцца з двух складнікаў: сэзоннай — [[Дыяксід вугляроду|дыяксіду вугляроду]] і векавы — [[вада|вадзянога]] [[лёд]]у. Па дадзеных са спадарожніка [[Mars Express]] таўшчыня шапак можа складаць ад 1 [[мэтар|м]] да 3,7 км. Апарат [[Mars Odyssey]] выявіў на паўднёвай палярнай шапцы Марсу дзейсныя [[гейзэр]]ы. Як лічаць адмыслоўцы [[NASA|НАСА]], бруі вуглякіслага газу зь вясновым пацяпленьнем вырываюцца ўверх на вялікую вышыню, выносячы з сабой пыл і пясок.
| |||