Фундамэнтальныя фізычныя канстанты: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д артаграфія |
д стыль |
||
Радок 1:
'''Фундамэнта́льная фізы́чная канста́нта''' ('''пастая́нная''') — фізычная велічыня, якая характарызуе не асобныя целы, а фізычныя ўласьцівасьці нашага сьвету ў цэлым. Фундамэнтальныя фізычныя канстанты ўзьнікаюць пры матэматычным апісаньні навакольнага сьвету з дапамогай [[тэарэтычная фізыка|тэарэтычнай фізыкі]]. Часта сюды жа адносяць і некаторыя іншыя фізычныя канстанты, так або інакш зьвязаныя з пэўнымі целамі.
Слова «канстанта» разумее, што лікавае значэньне гэтай велічыні не зьмяняецца з часам. У рэальнасьці гэта можа быць і не так (напрыклад, у апошнія гады зьявіліся сьведчаньні ў карысьць таго, што [[канстанта тонкай структуры]] зьмяняецца падчас эвалюцый [[Сусьвет
Варта адрозьніваць памерныя і беспамерныя фізычныя канстанты. Лікавае значэньне памернай велічыні залежыць ад выбару адзінак вымярэньня. Лікавае жа значэньне беспамерных канстантаў больш
== Фундамэнтальныя фізычныя кастанты ==
Радок 22:
| ''G''
| 6,67428(67)×10<sup>−11</sup> м³•кг<sup>−1</sup>•с<sup>−2</sup>
|-
| [[канстанта Плянка]] (элемэнтарны квант дзеяньня)
| ''h''
| 6,626 068 96(33)×10<sup>−34</sup> Дж•с
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
|[[канстанта Дырака]] (або прыведзеная канстанта Планка)
| <math>\hbar = h/2\pi</math>
| 1,054 571 628(53)×10<sup>−34</sup> Дж•с
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[Элемэнтарны электрычны зарад|элемэнтарны зарад]]
| ''e''
| 1,602 176 487(40)×10<sup>−19</sup> Кл
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| rowspan="2" | [[магнітная канстанта]] (паводле старой тэрміналёгіі, магнітная пранікальнасьць вакуўму)
Радок 61:
| <math>m_p = (\hbar c / G)^{1/2}</math>
| 2,176 44(11)×10<sup>−8</sup> кг
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[планкаўская даўжыня]]
| <math>l_p = (\hbar G / c^3)^{1/2}</math>
| 1,616 252(81)×10<sup>−35</sup> м
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[планкаўскі час]]
| <math>t_p = (\hbar G /c^5)^{1/2}</math>
| 5,391 24(27)×10<sup>−44</sup> с
| {{Заўвага|name="a"}}
|}
Радок 86:
| <math>\alpha = e^2 / \hbar c</math>
| 7,297 352 5376(50)×10<sup>−3</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| <math>\alpha^{-1}</math>
| 137,035 999 679(94)
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| электрычная канстанта (паводле старой тэрміналёгіі, дыэлектрычная пранікальнасьць вакуўму)
Радок 100:
| <math>m_u</math> = 1 а. а. м.
| 1,660 538 782(83)×10<sup>−27</sup> кг
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[канстанта Больцмана]]
| ''k''
| 1,380 6504(24)×10<sup>−23</sup> Дж•К<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|}
Радок 120:
| ''m<sub>e</sub>''
| 9,109 382 15(45)×10<sup>−31</sup> кг
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| маса [[пратон]]а
| ''m<sub>p</sub>''
| 1,672 621 637(83)×10<sup>−27</sup> кг
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| маса [[нэўтрон]]а
| ''m<sub>n</sub>''
| 1,674 927 211(84)×10<sup>−27</sup> кг
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[лік Авагадра]]
| <math>L</math>, <math>N_A</math>
| 6,022 141 79(30)×10<sup>23</sup> моль<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[канстанта Фарадэя]]
| <math>F = N_A e</math>
| 96 485,3399(24) Кл•моль<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[газавая канстанта]]
| <math>R = k N_A</math>
| 8,314 472(15) Дж•К<sup>−1</sup>•моль<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| удзельны малярны аб’ём ідэальнага газу (пры 273,15 Да, 101,325 кПа)
|
| 22,413 996(39)×10<sup>−3</sup> м³•моль<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| стандартны атмасфэрны ціск
| atm
| 101 325 Па (роўна)
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[бароўскі радыюс]]
| <math>a_0 = \alpha/(4 \pi R_\infin)</math>
| 0,529 177 208 59(36)×10<sup>−10</sup> м
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[энэргія Хартры]]
| <math>E_h = 2 R_\infin h c</math>
| 4,359 743 94(22)×10<sup>−18</sup> Дж
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[канстанта Рыдбэрга]]
| <math>R_\infin = \alpha^2 m_e c / 2h</math>
| 10 973 731,568 527(73) м<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[магнэтон Бора]]
| <math>\mu_B = e\hbar / 2m_e</math>
| 927,400 915(23)×10<sup>−26</sup> Дж•Тл<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[магнітны момант электрона]]
| <math>\mu_e</math>
| −928,476 377(23)×10<sup>-26</sup> Дж•Тл<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| ''g''-фактар вольнага электрона
| <math>g_e=2 \mu_e/\mu_B</math>
| 2,002 319 304 3622(15)
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[ядзерны магнэтон]]
| <math>\mu_N</math>
| 5,050 783 24(13)×10<sup>-27</sup> Дж•Тл<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[магнітны момант пратона]]
| <math>\mu_p</math>
| 1,410 606 662(37)×10<sup>-26</sup> Дж•Тл<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
|
| <math>\gamma_p = 2\mu_p/\mu_N</math>
| 2,675 222 099(70)×10<sup>8</sup> с<sup>−1</sup>•Tл<sup>−1</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[канстанта Стэфана-Больцмана]]
| <math>\sigma = (\pi^2/60) k^4/\hbar^3 c^2</math>
| 5,670 400(40)×10<sup>−8</sup> Вт•м<sup>−2</sup>•К<sup>−4</sup>
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| першая радыяцыйная канстанта
| <math>c_1 = 2\pi h c^2</math>
| 3,741 771 18(19)×10<sup>−16</sup> Вт•м²
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| другая радыяцыйная канстанта
| <math>c_2</math>
| 1,438 7752(25)×10<sup>−2</sup> м•К
| {{Заўвага|name="a"}}
|-
| [[стандартнае паскарэньне вольнага падзеньня]] на паверхні Зямлі
| <math>g_n</math>
| 9,806 65 м•с<sup>−2</sup> (роўна)
| {{Заўвага|name="a"}}
|}
== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}
== Вонкавыя спасылкі ==
▲<sup>a</sup> [http://physics.nist.gov/cuu/Constants 2006 CODATA Internationally recommended values of the Fundamental Physical Constants]<br />
* [http://physics.nist.gov/cuu/Constants/Table/allascii.txt Fundamental Physical Constants --- Complete Listing]{{ref-en}}
| |||