Ашмянскі павет: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне
дапаўненьне
Радок 4:
|Назва ў родным склоне = Ашмянскага павету
|Арыгінальная назва =
|Герб = Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1720).jpg
|Сьцяг =
|Краіна = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
Радок 67:
 
За часамі [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] у [[1655]]—[[1660]] Ашмяншчына знаходзілася пад [[Маскоўская дзяржава|маскоўскай]] акупацыяй. За гэты час была ўшчэнт разбураная гаспадарка павету, а ягонае насельніцтва скарацілася на палову<ref name="evkl"/>. У [[1662]] сойм [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] вызваліў увесь Ашмянскі павет ад выплаты пратэрмінаваных падаткаў<ref name="westki">Сяліцкі Ф. Даўгінаўска-Будслаўска-Крывіцкі рэгіён на даўняй Віленшчыне / Пераклад Міхася Гіля. — Ўроцлаў, 1989.</ref>.
 
[[Файл:Žodziški, Vialla. Жодзішкі, Вяльля (1871).jpg|значак|Панарама Жодзішак]]
 
У [[1791]], згодна з [[Канстытуцыя 3 траўня|Канстытуцыяй Рэчы Паспалітай]], з Ашмянскага вылучылі [[Завілейскі павет]] з цэнтрам у [[Паставы|Паставах]]<ref>[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] [http://vn.belinter.net/vkl/29.html Тэрыторыя, адміністрацыйны падзел] // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 34—39.</ref>.
Радок 73 ⟶ 75:
 
== Геаграфія ==
[[Файл:Smarhoń. Смаргонь (K. Rusiecki, 1850) .jpg|значак|Панарама Смаргоні]]
 
У склад Ашмянскага павету ўваходзіла тэрыторыя [[Ашмянскае староства|Ашмянскага гродавава]], [[Вялейскае староства|Вялейскага]], [[Губскае староства|Губскага]], [[Даўгеліскае староства|Даўгеліскага]], [[Дудзкае староства|Дудзкага]], [[Крэўскае староства|Крэўскага]], [[Маркаўскае староства|Маркаўскага]], [[Трабскае староства|Трабскага]]<ref>Powiat aszmianański // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|5}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/338 338].</ref> і [[Мядзельскае староства|Мядзельскага]] старостваў і прылеглыя прыватнаўласьніцкія маёнткі.
 
На [[1790]] павет налічваў 17 местаў і мястэчак. У розныя часы на тэрыторыи павету знаходзилися месты і мястэчкі: [[Ашмяны]], [[Баруны]], [[Беніца]], [[Будслаў]], [[Вішнеў (Менская вобласьць)|Вішнеў]], [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў (Завялейскі)]], [[Валожын]], [[Войстам]], [[Вялейка|Вялейка (Куранец Стары)]], [[Гадуцішкі]], [[Гальшаны]], [[Геранёны]], [[Германішкі]], [[Глыбокае]], [[Граўжышкі]], [[Груздава]], [[Гудагай (вёска)|Гудагай]], [[Данюшава]], [[Даўгінаў]], [[Дуды]], [[Дунілавічы]], [[Жодзішкі]], [[Жупраны]], [[ІўеЗабрэзьзе]], [[Кабыльнік]], [[Іўе]], [[Камаі]], [[Канвелішкі]], [[Крывічы (Мядзельскі раён)|Крывічы]], [[Крэва]], [[Куранец]], [[Лаздуны 1|Лаздуны]], [[Лебедзева]], [[Ліпнішкі]], [[Лоск]], [[Лучай]], [[Лынтупы]], [[Мосар]], [[Мядзел]], [[Параф’янава]], [[Паставы]], [[Пяршаі]], [[Рэдзькі (Менская вобласьць)|Рэдзькі]], [[Славенск]], [[Смаргонь]], [[Трабы]], [[Солы]], [[Суботнікі]], [[Сурвілішкі]], [[Сьвір (вёска)|Сьвір]], [[Сьвянцяны]] ([[1486]]), [[Юрацішкі]]. [[Магдэбурскае права]] мелі [[Ашмяны]] ([[XVI стагодзьдзе|XVI ст.]]), [[Баруны]] ([[1705]]), [[Геранёны]] ([[25 траўня|25.05]].[[1792]]), [[Жодзішкі]] ([[1774]]), [[Крэва]] ([[7 красавіка|7.04]].[[1559]]), [[Ліпнішкі]] ([[6 чэрвеня|6.06]].[[1633]]), [[Мядзел]] ([[6 кастрычніка|6.10]].[[1762]]), [[Сьвянцяны]] ([[1486]]).
 
== Дэмаграфія ==
[[Файл:Застройка площади Рынок (XVIII век), северная сторона площади.jpg|значак|Рынак у Паставах]]
 
У сяр. [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] налічваў 30 542 [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]. Паводле сучасных падлікаў, да [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] ([[1654]]—[[1667]]) колькасьць насельніцтва складала каля 214 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 99 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Невядомая вайна: 1654—1667|к}}</ref>.
 
Радок 88 ⟶ 94:
 
== Архітэктура ==
=== Сакральная архітэктура ===
На тэрыторыі Ашмяншчыны склалася даўняя традыцыя драўлянага дойлідзтва. У [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] у тутэйшую мураваную архітэктуру прыйшла стылістыка [[барока]], у [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]] — [[Віленскае барока|віленскага барока]] і [[клясыцызм]]у.
 
Радок 99 ⟶ 106:
Śpiahła. Сьпягла (XX).jpg|Царква, Сьпягла
Traby. Трабы (1900).jpg|Царква, Трабы
</gallery></center>
 
<center><gallery caption="Помнікі архітэктуры віленскага барока" widths=150 heights=150 perrow="4">
Ансамбль былога манастыра базылян.jpg|Петрапаўлаўская царква, Баруны
Будслаў Комплекс 5.JPG|Касьцёл бэрнардынаў, Будслаў
Касьцёл Найсьв. Тройцы.jpg|Касьцёл дамініканаў, Дунілавічы
Iŭje. Іўе (2010).jpg|Касьцёл бэрнардынаў, Іўе
</gallery></center>
 
=== Абарончая архітэктура ===
<center><gallery caption="Замкі і абарончыя храмы" widths=150 heights=150 perrow="4">
Halšany. Гальшаны (A. Adam, 1812).jpg|Замак, Гальшаны
Gieraniony. Геранёны (1846).jpg|Замак, Геранёны
Kamaji. Камаі (1878).jpg|Касьцёл, Камаі
Kreŭski zamak. Крэўскі замак (N. Orda, 1875).jpg|Замак, Крэва
</gallery></center>