Эдгар Алан По: розьніца паміж вэрсіямі

Дзяцінства Эдгара прайшло ў даволі багатым становішчы. Аланы не шкадавалі сродкаў на яго выхаваньне, і хоць часам справы ішлі не зусім пасьпяхова (часам ім нават пагражала банкрутства), хлопча гэтага не адчываў: яго апраналі «як прынца», у яго быў свой конь, свае сабакі. Калі Эдгару было шэсьць гадоў, Аланы паехалі ў Ангельшчыну і аддалі хлопчыка ў дарагі пансыёнпансіён у [[Лёндан]]е, дзе ён правучыўся пяць год. Па вяртаньню Аланаў у [[1820|1820 годзе]] ў ЗША Эдгар паступіў у каледж у Рычмандзе, які скончыў у [[1826|1826 годзе]]. Завяршаць адукацыю Эдгара адправілі ва ўнівэрсытэт у Рычмандзе, тады толькі што заснаваны.

Эдгар разьвіўся рана: у пяць год ён чытаў, маляваў, пісаў, дэклямаваў, езьдзіў конна. У школе ён добра вучыўся, набыў вялікі запас ведаў па літаратуры, асабліва ангельскай і лацінскай, па агульнай гісторыі, па матэматыцы, па некаторым адгалінаваньням прыродазнаўства, такім як астраномія, фізыка. Фізычна Эдгар быў моцным, удзельнічаў ува ўсіх сяброўскіх свавольствах, а ва ўнівэрсытэце — ўваува ўсіх іхніх гулянках. Характар будучага паэта зь дзяцінства быў няроўны, палкі, імпэтны. У яго паводзінах зацямлялі шмат дзіўнага. З ранніхраньніх год Эдгар пісаў вершы, захапляўся фантастычнымі плянамі, любіў рабіць псыхалягічныя вопыты над сабой і іншымі. Усьведамляючы сваю перавагу, ён даваў іншым гэта адчуць.

Жыцьцё ў багацьці скончылася для Эдгара, калі яму ня было і няпоўных 17 год. Ва ўнівэрсытэце ён прабыў усяго год. Увосень [[1826|1826 году]] адбыўся разрыў паміж Джонам Аланам і яго прыёмным сынам. Хто быў «вінаваты», зараз даведацца цяжка. Ёсьць пасьведчаньні, неспрыяльныя для Эдгара. Напрыклад, падцьверджана, што ён падрабіў вэксэлівэксалі з подпісам Джона Алана, што аднойчы, нецьвярозы, навымаўляў яму грубіянстваў, замахнуўся на яго з палкай і г. д. Зь іншага боку, невядома, што трываў геніяльны юнак ад разбагацеўшага заступніка (Джон Алан атрымаў нечаканую спадчыну, якое пераўтварыла яго ўжо ў міліянэра), непрыхільнага да мастацтва і паэзіі. Відаць, шчыра любіла Эдгара толькі гаспадыня Алан, а яе муж ужо даўно быў незадаволены экцэнтрычным прыёмышам. Падставай да сваркі паслужыла тое, што Алан адмовіўся заплаціць картачныя пазыкі Эдгара. Юнак лічыў іх «пазыкамі гонару» і ня бачыў іншага выйсьця для выратаваньня свайго «гонару», як пакінуць багаты дом, дзе выхоўваўся.

[[Файл:FtIndependence2.jpg|міні|зьлева|265пкс|Месца службы По — [[Бостан|бостанскібостан]]скі форт Незалежнасьці]]

Для Эдгара По пачалося бадзяжнае жыццёжыцьцё. Пакінуўшы дом Аланаў, ён паехаў у родны Бостан, дзе пад псэўданімам «Бостанец» надрукаваў збор вершаў «[[Тамэрлан і іншыя вершы]]», які так і ня выйшаў у сьвет. Гэтае выданьне, імаверна, паглынула ўсе сабраныя грошы юнака. Ня маючы прытулку, ён вырашыўся на стромкі крок — і паступіў жаўнерам у войску пад выдуманым імем. Службу ён нёс каля году, быў у камандваньня на добрым ліку і нават атрымаў чын сэржант-маёра. У пачатку [[1828|1828 году]] паэт, аднак, ня вытрываў свайго становішча і зьвярнуўся да прыёмнага бацькі, просячы дапамогі, і, верагодна, выказваў пакаяньне. Джон Алан, можа быць па хадайніцтву жонкі, пашкадаваў юнака, аплаціў наём намесьніка і выклапатаў Эдгару вызваленьне. Але, прыехаўшы ў Рычманд, Эдгар ужо не засьпеў сваёй заступніцы, гаспадыня Алан памерла за некалькі дзён да таго ([[28 лютага]] [[1829|1829 году]]).

З восені 1831 па восень [[1833|1833 году]] — самы цяжкі пэрыяд для Эдгара По. Улетку 1831 году Эдгар жыў у Балтымары ў сваёй цёткі г-ні Клем — маці той Вірджыніі, якая пазьней стала жонкай паэта. З восені 1831 году яго сьляды губляюцца. Да канца гэтага пэрыяду Эдгар По дайшоў да крайняй галечы. Узяў шлюб у [[1836|1836 годзе]] ззь Віджыніяй Клем. Яму было 27, ёй 13.

У пэрыяд з [[1833]] па [[1840]] гады аўтар выпускае шмат паэмаў і аповедаў, працуе ў часопісах «''Southern Literary Messenger''» у Рычмандзе. У [[1841]]—[[1843]] гадох жыў зь сям’ёй у маёнтку ў [[Філадэлфія|Філадэлфіі]] і працаваў у часопісах «''Burton’s Gentleman’s Magazine''» і «''Graham’s Magazine''». У ФіладэлфііФілядэлфіі Эдгар По таксама мерыўся выдаваць уласны часопіс «''The Stylus''» (альбо «''The Penn''»), але гэтая задума ня спраўдзілася.

* «Авальны партрэт» (пер. [[Сяргей Шупа]], 2-гі пераклад -— [[Ганна Янкута]])

* «Маска Чырвонае Сьмерці»: Выбр. творы (пер. [[Уладзімер Шчасны]], [[Сяргей Шупа]], [[Лявон Баршчэўскі]], [[Ганна Янкута]], [[Юлія Цімафеева]], [[Кацярына Маціеўская]], [[Марына Дзергачова]] і інш. -— Менск: Кнігазбор, [[2010]].