Вікіпэдыя

Аршанскі павет: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дапаўненьне, стыль
дапаўненьне
Радок 59:
== Сымболіка ==
Харугва павету была аднолькавай зь [[Віцебскі павет|Віцебскай]] — зялёнага колеру з выявай [[Пагоня|Пагоні]] ў цэнтры<ref>[[Мікалай Камінскі|Камінскі М.]], [[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]]. Аршанскі павет // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 190.</ref>.
 
Мескія гербы атрымалі [[Герб Барысава|Барысаў]], [[Герб Бабра|Бобр]], [[Герб Бялынічаў|Бялынічы]], [[Герб Воршы|Ворша]], [[Герб Магілёва|Магілёў]] (з [[Пагоня]]й), [[Герб Чавусаў|Чавусы]], [[Герб Чэрыкава|Чэрыкаў]], [[Герб Шклова|Шклоў]].
 
== Гісторыя ==
Радок 92 ⟶ 94:
{{Асноўны артыкул|Старосты аршанскія}}
 
[[Павятовы соймік]] праходзіў у Воршы, тамака ж месьціліся [[падкаморскі суд|падкаморскі]], [[земскі суд|земскі]] і [[гродзкі суд]]ы. МясцоваяАршанская шляхта абірала двух [[Пасол соймавы|паслоў]] на [[Вальны сойм]] і двух дэпутатаў на [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Галоўны Трыбунал]].
 
На [[Гарадзенскі Сойм (1793)|Гарадзенскім сойме]] ([[12 студзеня]] [[1793]]) дзеля павелічэньня колькасьці сэнатараў ад [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛВялікага Княства Літоўскага]] быў намінаванынамінавалі [[кашталян]]а аршанскіаршанскага шляхам павышэньня да кашталянскай годнасьці мясцовага [[маршалак павятовы|павятовага маршалка]], якім на той момант быў [[Мікалай Храпавіцкі]]. Ён атрымаў прывілей [[26 кастрычніка]] [[1793]], але ўжо ў канцы восені таго ж году новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] скасавала аршанскую кашталянію. У выніку, кашталян аршанскі захаваў свой тытул, але ўжо ня меў сэнатарскіх паўнамоцтваў.
 
== Архітэктура ==
[[Файл:Dubroŭna. Дуброўна (Lauvergne, 1840) .jpg|значак|Цэрквы ў [[Дуброўна|Дуброўне]]]]
На тэрыторыі павету склаліся дзьве самабытныя архітэктурныя школы — [[Магілёўская школа дойлідзтва|мураванага (магілёўская барока)]] і драўлянага дойлідзства. Таксама тут разгарнулася шырокае будаваньне помнікаў сакральнай архітэктуры ў стылі [[віленскае барока|віленскага барока]].
 
У [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] на тэрыторыі Аршанскага павету склалася самабытныя архітэктурная школа [[Магілёўская школа дойлідзтва|магілёўскага барока]]. Найбольш выразна традыцыі школы ўвасобіліся ў цэрквах, дзе крыжова-цэнтрычная кампазыцыя спалучалася з асымэтрычнай базылікальнай, а 2-вежавы галоўны фасад аздабляўся паярусна разьмешчанымі нішамі рознай формы. Дэкараваныя нішамі ярусныя [[франтон|франтоны]] выконвалі функцыю сымбалічных вынасных вулічных іканастасаў. У [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]] магілёўскія майстры прынесьлі арыгінальны стыль зь земляў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] на Кіеўшчыну і левабярэжную [[Украіна|Ўкраіну]], дзе ён стаў асновай [[мазепінскае барока|мазепінскага барока]]. У [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] архітэктар [[Барталямэа Растрэлі]] выкарыстаў матывы магілёўскага дэкору пры будаваньні Прачысьценскай саборнай царквы ў [[Смаленск|Смаленску]]. Многія помнікі магілёўскага барока страцілі аўтэнтычнае аблічча ў выніку перабудоваў [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]], што [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|праводзіліся ўладамі Расейскай імпэрыі]]. Аднак большасьць зь іх [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зьнішчылі за савецкім часам]]. Адзіны захаваны помнік — царква Сьвятога Мікалая ў Магілёве.
 
Іншы кірунак разьвіцьця рэгіянальнай архітэктуры выявіўся ў вылучэньні зь віцебскай школы дойлідзтва асобнай аршанскай архітэктурнай школы. Яе адметасьцю было выкарыстаньне цэнтрычна-ярусных і купальна-вежавых кампазыцыяў цэркваў<ref>Лакотка А. Драўлянае сакральна-манументальнае дойлідства Беларусі. — Менск: Беларусь, 2003.</ref>.
 
У [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]] на Аршаншчыны пашырылася будаваньне сакральных будынкаў у стылі [[віленскае барока|віленскага барока]].
 
== Галерэя ==
=== Сакральная архітэктура ===
<center><gallery caption="Магілёўскае барока" widths=150 heights=150 perrow="4">
Vorša, Kuciejna. Ворша, Куцейна (XIX)..jpg|Прачысьценскі манастыр, [[Ворша]]
Комплекс Мікольскага манастыра.jpg|Мікольская царква, Магілёў
Mahiloŭ, Škłoŭskaja. Магілёў, Шклоўская (1901).jpg|Яўленская царква, Магілёў
Škłoŭ, Zamkavaja. Шклоў, Замкавая (1940)..jpg|Уваскрасенская царква, [[Шклоў]]
</gallery></center>
 
<center><gallery caption="Драўлянае барока" widths=150 heights=150 perrow="4">
В. Азярцо - Спаса-Праабражэнская царква зь в. Барань PICT1015.jpg|Царква Сьвятога Спаса, [[Барань]]
Vorša, Kuciejna. Ворша, Куцейна (1883).jpg|Богаяўленская царква, Ворша
Vorša, Słabadzkaja. Ворша, Слабадзкая (XX).jpg|Могілкавая царква, Ворша
Hałavienčycy. Галавенчыцы (1900) .jpg|Царква, Галавенчыцы
Hałošaŭka. Галошаўка (1896) .jpg|Царква, Галошаўка
Hłuchi. Глухі (XIX).jpg|Царква, Глухі
Mahiloŭ, Mohiłkavy. Магілёў, Могілкавы (1926)..jpg|Могілкавая царква, Магілёў
Спасо-Преображенская церковь (Смоляны).jpg|Царква Сьвятога Спаса, [[Смаляны]]
</gallery></center>
 
<center><gallery caption="Віленскае барока" widths=215 heights=170 perrow="3">
Vorša, Muzejny. Ворша, Музэйны (1909).jpg|Царква Покрыва Багародзіцы, Ворша
Kniažycy. Княжыцы (1869) .jpg|Касьцёл Сьвятога Мікалая, Княжыцы
Mahiloŭ, Spaski. Магілёў, Спаскі (1844).jpg|Царква Сьвятога Спаса, Магілёў
Внешний вид с лицевой стороны сегодня.jpg|Касьцёл дамініканаў, Смаляны
Uniate Monastery in Tałačyn.JPG|Царква Покрыва Багародзіцы, Талачын
Faščaǔka. Фашчаўка (N. Orda, 1877).jpg|Касьцёл Спасланьня Сьвятога Духа, Фашчаўка
</gallery></center>
 
=== Грамадзянская архітэктура ===
<center><gallery caption="Ратушы" widths=215 heights=170 perrow="3">
City Hall, Mahiloŭ.jpg|[[Магілёўская ратуша|Магілёў]]
Škłoŭ-ratuša 01.jpg|[[Шклоўская ратуша|Шклоў]]
Čavuskaja ratuša. Чавуская ратуша (XIX).jpg|Чавусы
</gallery></center>
 
=== Абарончая архітэктура ===
<center><gallery caption="Абарончыя будынкі" widths=215 heights=170 perrow="3">
Bychaŭski zamak. Быхаўскі замак (1905).jpg|Замак, Быхаў
Mahiloŭ, Alejnaja brama. Магілёў, Алейная брама (J. Pieška, 1800) .jpg|Алейная брама, Магілёў
Smaljany, Bieły Koviel. Смальяны, Белы Ковель (J. Pieška, 1800).jpg|Руіны замка, Смаляны
</gallery></center>
 
== Глядзіце таксама ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Аршанскі_павет»