Вікіпэдыя

Герб: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Ryba g (гутаркі | унёсак)
179 правак
рода -› роду; ордэна -› ордэну; блякітны -› блакітны; феадал -› фэўдал
Радок 1:
[[Файл:Szlachta Herby.jpg|міні|300пкс|Шляхецкія гербы]]
'''Герб''' (ад ням. ''erbe''  — спадчына)  — сымбалічная эмблема, візуальны адпаведнік пэўнай асобы ці роду, [[Каталіцкі ордэн|каталіцкага ордэну]], [[горад]]у, [[дзяржава|дзяржавы]].
 
== Агульная гісторыя ==
Першыя гербы ўзьніклі ў канцы 11—12 ст. ў часы [[Крыжовыя паходы|крыжовых паходаў]]. Крыніцамі гербавых [[эмблема]]ў найчасьцей былі [[пячатка|пячаткі]], вядомыя са старажытнасьці. Раньні герб уяўляў сабою [[шчыт (зброя)|шчыт]] з выяваю (гал. атрыбут), потым у склад гербу ўвайшлі [[Прылбіца|гелм]], [[Клейнод|кляйнот]] (фігура на гелме), [[Намітка (геральдыка)|намёт]] (напачатку  — намочаная тканіна, якой накрывалі гелм ад сонца), [[Карона (геральдыка)|карона]]. У позьнім сераднявеччы ў гербу зьявіліся менш абавязковыя элемэнты  — [[Пахолак|шчытаношы]], [[Дэвіз (геральдыка)|дэвізная стужка]] і [[ордэн]]ы.
 
Гербавыя выявы падзяляюцца на [[геральдычныя фігуры]] (1-га і 2-га парадку) і звычайныя (натуральныя і [[Штучныя фігуры ў геральдыцы|штучныя]]). Колеры ў гербе ствараюцца фарбамі (чырвоная, блакітная, зялёная, пурпуровая [фіялетавая], чорная) і мэталамі (золата і срэбра [жоўты і белы]), скарыстоўваецца таксама [[футра]] (гарнастая і вавёркі). У гербах беларускай шляхты пераважаюць чырвоныя і блакітныя фарбы, футры практычна не ўжываюцца.
Радок 14:
У [[ВКЛ]] гербы зьявіліся ў 2-й пал. 14 ст., найбольш старажытны герб вядомы па пячатцы баярына Вайдылы ([[1380]]). Легендарная частка [[Літоўска-беларускія летапісы|літоўска-беларускіх летапісаў]] згадвае гербы «[[Кітаўрус (герб)|Кітаўрус]]», «[[Калюмны]]», «[[Урсін]]», «[[Ружа герб|Ружа]]» і «[[Пагоня]]».
 
У сераднявеччы герб быў знакам шляхціча і атаясамліваўся з пашырэньнем яго ўлады на пэўную тэрыторыю. Калі гэтая ўлада была працяглаю ў часе герб замацоўваўся і ператвараўся ў зямельны ці дзяржаўны  — і нават пры ўладзе ўжо іншага фэўдала ці манарха выконваў сваю адпаведную функцыю.
 
Пазьней узьніклі гербы каталіцкіх ордэнаў і гарадоў (першы гарадзкі герб у ВКЛ атрымала [[Вільня]] ў 1387).
Радок 21:
 
== Віды гербаў ==
 
=== Радавыя гербы ===
* шляхецкія гербы
Радок 35 ⟶ 36:
Выява:Musubi-kashiwa.svg|<center>Японскі радавы герб</center>
</gallery>
 
=== Гербы па рангах ===
* герб вялікі  — з усімі элемэнтамі.
* герб сярэдні  — асноўныя элемэнты.
* герб малы  — толькі шчыт або шчыт з каронай.
<gallery>
Image:Coat_of_arms_of_Romania.svg|<center>Герб малы</center>
Радок 48 ⟶ 50:
=== Тэрытарыяльныя гербы ===
* дзяржаўныя гербы
* гербы тэрыторыяў (губэрняў, абласьцей, раёнаў, паветаў, ваяводзтваў, правінцыяў і  г.  д.)
* гербы местаў і мястэчак
* гербы вёсак
Радок 71 ⟶ 73:
* [http://www.nobility.by/encyclopaedia/h/herb.shtml Арыгінальны артыкул у «Шляхецкай энцыкляпедыі»]
 
[[Катэгорыя:ГеральдыкаГерб| ]]
[[Катэгорыя:Гербы| ]]
[[Катэгорыя:Шляхта]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Герб»