Макемаке (карлікавая плянэта): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Скасаваньне праўкі 1776182 удзельніка Kirill Borisenko (гутаркі)
афармленьне, катэгорыя
Радок 28:
! align="left" | [[Натуральны спадарожнік|Спадарожнікі]]
| ня выяўленыя
 
|-
! align="left" | Зьяўляецца [[Натуральны спадарожнік|спадарожнікам]]
Радок 34 ⟶ 33:
|}
|}
[[Файл:Makemake hubble.png|260px|міні|Фота з тэлескопа імя ХаблаГабла]]
'''Макемаке''' ('''136472 Makemake''' папаводле каталогу ЦМП) — найбуйнейшы зь вядомых аб’ектаў [[Пояс Койпэра|пояса Койпэра]] сярод КьюбіванаК’юбівана і трэцяя па велічыні зь вядомых [[карлікавая плянэта|карлікавых плянэт]] ўу [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэме]]. Сваё незвычайнае імя атрымаў у гонар рапануйскогорапануйскага бога багацьця Маке-Маке. Дыямэтар Макемаке — тры чвэрці ад дыямэтрадыямэтру [[Плютон (карлікавая плянэта)|Плютона]]. У Макемаке неня выяўлена [[Спадарожнік|спадарожнікаўспадарожнік]]аў, што робіць яго унікальнымўнікальным сярод найбуйнейшых аб’ектаў пояса Койпэра. Тэмпэратура на паверхні Макемаке экстрэмальна нізкая, прыкладна 30 [[кэльвін|К]] (-243 ° C); гэта можа азначаць, што яго паверхнюпаверхня пакрыта мэтановым, этановым і, магчыма, [[азот]]ным лёдам.
 
Аб’ект быў адкрыты [[31 сакавіка]] [[2005 год]]ау групай астраномаў на чале з Майклам Браўнам, аб яго адкрыцьці было афіцыйна заяўлена [[29 ліпеня]] [[2005 год]]ау. Першапачаткова быў вядомы як '''2005 FY9''', затым — як малая плянэта нумар 136472. [[11 чэрвеня]] [[2008 год]]ау [[Міжнародны астранамічны зьвяз]] (МАЗ) уключыў Макемаке ў сьпіс кандыдатаў на прысваеньне статусу «плютоіда» (так называюць карлікавыя плянэты за арбітай [[Нэптун (плянэта)|Нэптуна]]). Зь ліпеня 2008 году Макемаке афіцыйна лічыцца плютоідам, нароўні з [[Плютон (карлікавая плянэта)|Плютонам]], [[Хаўмэя (карлікавая плянэта)|Хаўмэяй]] і [[Эрыс (карлікавая плянэта)|аб’ектам Эрыс]].
 
== Адкрыцьцё ==
Радок 61 ⟶ 60:
 
=== Яркасьць, тэмпэратура і памеры ===
[[Файл: Makemake-LB1-2009Nov26-11UT.jpg | thumb міні| upright зьлева| left | Макемаке (зорная велічыня16велічыня 16,9)]]
Макемаке — другі па яркасьці зь вядомых аб’ектаў [[Пояс Койпэра|пояса Койпэра]] пасьля [[Плютон (карлікавая плянэта)|Плютона]] . У сакавіку 2005 году ён знаходзіўся ў супрацьстаяньні ў сузор’і [[Валасы Бэрэнікі]] і меў зорную велічыню 16,7 . Ён досыць яркі для таго, каб яго можна было ўбачыць у магутны аматарскі [[тэлескоп]]. Макемаке валодае высокім альбеэда, і гэта дазваляе з 80-працэнтнай верагоднасьцю сьцьвярджаць, што тэмпэратура на яго паверхні прыкладна 30 К. Памер Макемаке дакладна невядомы, аднак назіраньня ў інфрачырвоным спэктры пры дапамозе касьмічных тэлескопаў «Сьпітцар» і «Гершэль» і падабенства, у агульных рысах, яго сьпектру са спэктрам Плютона прывялі да ацэнкі яго дыямэтра ў межах ад 1360 да 1480 км. Гэта крыху больш, чым у Хаўмэя, што робіць Макемаке трэцім па велічыні транснэптунавы аб’ект пасьля Эрыса і Плютона. Макемаке лічыцца чацьвёртай [[карлікавая плянэта|карлікавай плянэтай]] ў [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэме]], так як валодае абсалютнай візуальнай зорнай велічынёй −0,44, гэта дазваляе ўпэўнена сказаць, што Макемаке дастаткова вялікі для таго, каб прыйсьці ў стан гідрастатычнага раўнавагі й набыць форму сплясканыя ў палюсоў сфэраіда.
 
Радок 78 ⟶ 77:
На арбіце вакол Макемаке не было выяўлена ні аднаго спадарожніка. Пры гэтым любы спадарожнік зь яркасьцю хоць бы 1% ад яркасьці Макемаке быў бы знойдзены, калі б знаходзіўся на кутнім адлегласьці не бліжэй 0, арксэкунды ад гэтай плянэты . Гэта адрозьнівае Макемаке ад іншых буйных транснэптунавых аб’ектаў, якія амаль усе валодаюць па меншай меры адным спадарожнікам: Эрыс — [[Дысномія (спадарожнік)|адным]], Хаўмэя — [[Спадарожнікі Хаўмеа|дзьвума]] і [[Плютон (карлікавая плянэта)|Плютон]] — [[Спадарожнікі Плютона|трыма]]. Мяркуецца, што ад 10 да 20% [[Транснэптунавы аб'ект|транснэптунавых аб’ектаў]] маюць адзін ці больш спадарожнікаў. Так як наяўнасьць спадарожніка дазваляе простым мэтадам вымераць масу аб’екта, адсутнасьць спадарожніка ўскладняе атрыманьне дакладных дадзеных аб масе Макемаке.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Сонечная сыстэма}}
{{Commons}}
 
{{Сонечная сыстэма}}
{{Commonscat|Makemake}}
 
[[Катэгорыя:Транснэптунавыя аб'ектыаб’екты]]
[[Катэгорыя:Пояс Койпэра]]