Ангельшчына: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Removing Link FA template (handled by wikidata) |
артаграфія |
||
Радок 1:
{{Артаграфія}}<!--брыттамі-->
{{Краіна|
| Назва = Ангельшчына
Радок 45 ⟶ 46:
Ангельшчына займае дзьве траціны востраву Вялікабрытанія. На поўначы мяжуе з [[Шатляндыя]]й, на захадзе — з [[Валія]]й.
Ляндшафт Ангельшчыны складаецца ў асноўным з спусьцістых грудоў, да поўначы мясцовасьць становіцца больш гарыстай. Горная і раўнінная мясцовасьць умоўна падзяляюцца па лініі,
Шэсьць найбуйнейшых гарадоў Ангельшчыны (па зьмяншэньні колькасьці насельніцтва): [[Лёндан]], [[Бірмінгэм]], [[Лідс]], [[Шэфілд]], [[Лівэрпул]] і [[Манчэстэр]]. Сярод славутасьцяў Ангельшчыны — знакамітыя ўнівэрсытэты: Кэмбрыдзкі і Оксфардзкі.
Радок 54 ⟶ 55:
Без дапамогі рымскіх легіёнаў Рымская Брытанія не магла доўга процістаяць барбарам-германцам, якія зьявіліся ў V—VI стст., як сьведчаць хронікі, па запрашэньні саміх [[брытты|брыттаў]], якія зь іх дапамогай разьлічвалі абараніцца ад [[кельты|кельцкіх плямёнаў]] з поўначы — [[пікты|піктаў]] і [[скоты|скотаў]]. Прышэльцы ўяўлялі сабой тры групы — [[юты]], [[саксы]] і [[англы]]. Асвоіўшы тэрыторыі брыттаў, гэтыя германцы сталі адціскаць іх на тэрыторыю Валіі і Карнўола. З часам на занятымі германскімі прышэльцамі землях сфармаваліся асобныя каралеўствы, утварылыя, у прыватнасьці, «Ангельшчына-саксонскую гептархію» (зьвяз сямі каралеўстваў). Час ад часу адзін зь сямі ангельшчына-саксонскіх каралёў, званы «Брытвальда», што можна вольна перакласьці як «Кіраўнік Брытаніі», атрымліваў кантроль над большай часткай Ангельшчыны — так што цяжка назваць момант, калі Ангельшчына была канчаткова аб’яднаная. Па некаторых апісаньнях, аб’яднаньне наступіла разам з нашэсьцем дацкіх вікінгаў, якія захапілі ўсходнюю частку Ангельшчыны. Эгбэрт, кароль Ўэсэкса (памёр у [[839]]), часта завецца першым каралём усяе Ангельшчыны, хоць тытул «Кароль Ангельшчыны» паўстаў толькі два пакаленьня праз — у пэрыяд кіраваньня [[Альфрэд Вялікі|Альфрэда Вялікага]] ([[871]]—[[899]]).
Некаторыя гісторыкі пачынаюць адлік кіраўнікоў з нарманскай заваёвы ў [[1066]] г., нумэрацыя ангельскіх манархаў таксама выкарыстоўвае гэтую падзею як нулявую кропку (напрыклад, [[Эдуард I]], каранаваны ў XIII стагодзьдзі, ня быў першым каралём з такім імем — але ён быў першым Эдуардам з 1066 г.). Аднак [[Вільгельм I Заваёўнік]] не заснаваў і не аб’ядноўваў краіну, а толькі захапіў існую Ангельшчыну, насадзіўшы франка-нарманскае кіраваньне.
У канцы XIII стагодзьдзя суседняе княства Валія было канчаткова заваяванае Ангельшчынай і стала часткай ангельскага каралеўства. Гісторыя Ангельшчыны як незалежнай дзяржавы ідзе празь Сярэднявечча і Адраджэньне да пэрыяду кіраваньня [[Лізавета I|Лізаветы І]], апошняй каралевы з дынастыі Т’юдораў, пасьля якой валадарыў Якаў I, былы каралём Шатляндыі пад імем Якава VI. Зьвяз Ангельшчыны і Шатляндыі быў дапоўнены стагодзьдзем пазьней Актам аб зьвязе ([[1707]]), які канчаткова аб’яднаў Ангельшчыну і Шатляндыю ў Злучанае Каралеўства (United Kingdom).
| |||