Менскі езуіцкі калегіюм: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
д артаграфія
Радок 1:
[[Файл:Miensk, Katedra. Менск, Катэдра (1840).jpg|міні|200пкс|Калегіюм езуітаў на малюнку пач.пачатку XIX ст.]]
 
'''Менскі езуіцкі калегіюм''' — архітэктурны комплекс [[Рымска-Каталіцкі Касьцёл на Беларусі|рымска-каталіцкай]] навучальнай установы ў [[Менск]]у, што давала адукацыю на ўзроўні гуманітарнага ўнівэрсытэту.<ref>{{Літаратура/Гісторыя Менску (2006)|к}} С. 168</ref>
 
Збудаваны ў кан.канцы [[17 стагодзьдзе|XVII]] — 1-й палове [[18 стагодзьдзе|XVIII]] стст. Большую частку комплексу савецкая ўлада зьнішчыла пасьля [[Другая Сусьветнаясусьветная вайна|Другой Сусьветнайсусьветнай вайны]], да нашага часу захаваліся [[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|Касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі]] і значна перабудаваная езуіцкая школа (цяпер музычны каледж).
 
Займаў практычна ўвесь квартал ад плошчы [[Высокі Рынак|Высокага Рынку]] (цяпер пл. Свабоды), абмежаваны вуліцамі Койданаўскай (цяпер вул. Рэвалюцыйная), Зборавай (вул. Інтэрнацыянальная) і Фэліцыянаўскай (вул. Камсамольская).
Радок 14 ⟶ 13:
Будынкі рэзыдэнцыі да канца [[17 стагодзьдзе|ХVІІ ст.]] паступова мадэрнізаваліся. У [[1699]] року зьявілася мураваная двухпавярховая езуіцкая школа, а [[24 красавіка]] [[1700]] року ва ўрачыстай абстаноўцы быў асьвечаны краевугольны камень новага мураванага касьцёла. [[16 красавіка]] [[1710]] року віленскі біскуп [[Канстантын Казімер Бжастоўскі|Канстанты Казімер Бжастоўскі]] асьвяціў храм пад тытулам Езуса, Панны Марыі і Сьв. Барбары.
 
У [[1723]] року пачалася рэканструкцыя дома Гегера і ўзьвядзеньне праваруч ад касьцёла 2-павярховага мураванага будынка калегіюмакалегіюму, у якім знаходзіліся пакоі прафэсараў і магістраў. Пазьней з боку вуліцы Койданаўскай было яшчэ прыбудаванае 3-павярховае крыло, дзе разьмясьціліся рэфэктар, кухня і інш. Канчатковы выгляд комплекс калегіюмакалегіюму набыў ў [[1750]] року, калі ў цэнтры ягонага фасаду скончылася ўзьвядзеньне высокай 3-яруснай, перакрытай барокавым купалам складанай формы вежы, у ёй быў усталяваны гадзіньнік. У [[1749]]<ref>[[Уладзімер Дзянісаў|У. М. Дзянісаў]]. Комплекс езуітаў // {{Літаратура/Памяць/Менск|1к}} С. 326</ref> року побач з касьцёлам зьявіўся будынак аптэкі зь лябараторыяй, былі ўзьведзеныя гаспадарчыя і дапаможныя пабудовы. У гэты час у езуіцкім калегіюме выкладалі рыторыку, паэзію, сынтаксіс, граматыку, тэалёгію, старажытнагабрэйскую мову, этыку, матэматыку, фізыку, лёгіку, мэтафізыку. Дзейнічаў школьны тэатар і найлепшая ў месьце бібліятэка.
 
[[Файл:Miensk, Katedra. Менск, Катэдра (1928).jpg|міні|200пкс|Катэдра і калегіюм на фатаздымку міжваеннага часу]]
Радок 20 ⟶ 19:
У [[1770]] року быў рэканструяваны будынак школы — уваход у яго быў пазначаны квадратнай у пляне вежай з купалам.
 
У [[1773]] року папская була скасавала ордэн, на базе калегіюмакалегіюму была ўтвораная 6-рочная павятовая сьвецкая школа, а касьцёл перайшоў у ранг парафіяльных і празь пяць рокаў зрабіўся катэдральным касьцёлам Менскай дыяцэзіі.
 
Ад [[1799]] року ў колішняй езуіцкай школе разьмясьціўся Дом губэрнатара, будынак быў цалкам перабудаваны ў стылі клясыцызму. Да [[1820]] року калегіюм займалі Прысутныя месцы, пасьля — Гарадзкая дума, а з [[1852]] року — Казённая палата. Вежа калегіюмакалегіюму страціла свой купал і ператварылася ў дазорную вежу пажарнай аховы.
 
У [[1951]] року на касьцёле былі разабраныя вежы, ліквідаванае ўпрыгожаньне сьвятыні, храм быў перабудаваны ў спарткомплекс таварыства «Спартак». Будынак калегіюмакалегіюму і ягоная вежа былі зруйнаваныя, на іх мейсцымесцы збудавалі жылы дом (пл. Свабоды, 11). Крыху пазьней, у [[1968]] року была цалкам перабудаваная езуіцкая школа.
 
== Рэктары менскага езуіцкага калегіюму ==
Радок 45 ⟶ 44:
* Антоні Хадзінскі (? — 04.12.1748 — 29.07.1748 — ?)
* Францішак Ксавэры Агінскі (? — 18.10.1751 — 07.08.1758 — ?)
* Станіслаў Жаба (віцэ-рэгент менскага езуіцкага калегіюмакалегіюму, ? — 07.08.1758 — ?)
* Казімір Гедройц (? — 18.03.1754 — ?)
* Ежы Віхерт (? — 1760 — ?)
Радок 51 ⟶ 50:
* Адам Абрамовіч (? — 1767 — 1772 — ?)
 
Па прывілеюпрывілеі ад 11 сакавіка 1773 року, па зьнясеньні [[Езуіты|закона езуітаў]] у [[Менск]]у, аптэку пры калегіюме ўзначальваў Міхал Карыцкі. 12 сакавіка 1781 року быў унесены ягоны [[тэстамэнт]]. На час сьмерці Міхал Карыцкі займаў пасаду рэктара ўсіх школаў гораду [[Менск]]а.
 
== Крыніцы ==
{{зноскіКрыніцы}}
 
== Літаратура ==
Радок 65 ⟶ 64:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://radzima.org/be/pubminsk/2984_p/?id_type=52984.html Касьцёл Імя Панны Марыі (Менск)] на [[Radzima.org]]
* [http://minsk-old-new.com/minsk-2726-ru.htm Касьцёл і калегіюм езуітаў]{{ref-ru}} на [[Менск стары і новы]]