Вікіпэдыя

Крычаў: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дапаўненьне, выява, стыль
Радок 35:
|Паштовыя індэксы = 213491, 213492, 213493, 213494, 213495, 213496, 213498, 213500
|СААТА =
|Выява = Krichev Castle and Church of Saint Nicholas in Krichev.JPG
|Апісаньне выявы = Замчышча і царква Сьвятога Мікалая
|Шырата градусаў = 53
|Шырата хвілінаў = 43
Радок 45:
|Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева
|Водступ подпісу на мапе =
|Commons = Category:KrychawKryčaŭ
|Сайт =
}}
'''Кры́чаў''' — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Сож]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Крычаўскі раён|Крычаўскага раёну]] [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]. Насельніцтва 27,1 тыс. чал. ([[2010]]). Знаходзіцца за 104 км на ўсход ад [[Магілёў|Магілёва]]. Чыгуначны вузел на [[Ворша|Воршу]], [[Магілёў]], [[Унеча|Унечу]] і [[Рослаў]], на аўтамабільнай дарозе [[Бабруйск]] — [[Рослаў]].
 
Крычаў — [[Магдэбурскае права|магдэбурскае]] места [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|гістарычнай Амсьціслаўшчыны]], колішняя сталіца [[Крычаўскае графства|графства]]. Да нашага часу тут захаваліся руіны замка на Замкавай Гары, палац Пацёмкіна — Галынскіх і цэрквы Сьвятога Мікалая і Ўваскрасеньня Хрыстова. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся [[нэаготыка|нэагатычны]] касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, зьнішчаны савецкімі ўладамі ў [[1930-я]].
 
== Назва ==
Існуе некалькі вэрсіяў паходжаньня тапоніму «Крычаў». Паводле адной зь іх, ён утварыўся ад слова «крычнае» (што азначае прафэсію) або «крыца», «крычнае жалеза» — назваў балотнай жалезнай руды, якой было багата ў навакольлі<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 184.</ref>. Іншая вэрсія зьвязвае назву места з [[крывічы|крывічамі]]. Апроч таго, існуе шэраг легендаў і паданьняў пра назву і абставіны заснаваньня Крычава<ref>[http://www.mlib.basnet.by/kray/krichev/9.1.html Легенды і паданьні пра Крычаў] на, [http://www.mlib.basnet.by Магілёўская абласная бібліятэка]</ref>.
 
Варыянты напісаньня назвы места ў гістарычных крыніцах: ''Крэчут''.
 
== Гісторыя ==
{{Асноўны артыкул|Гісторыя Крычава}}
[[Файл:Krichev Castle (Belarus)2.jpg|міні|Замчышча]]
=== Раньняе Сярэднявечча ===
Першы пісьмовы ўспамін пра Крычаў зьмяшчаецца ў статуце князя смаленскага Расьціслава Мсьціславіча і датуецца [[1136]] годам<ref name="evkl">[[Андрэй Мяцельскі]]. Крычаў // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 153.</ref>. У [[12 стагодзьдзе|ХІІ]] — сяр. [[14 стагодзьдзе|ХІV]] стст. места знаходзілася ў складзе [[Смаленскае княства|Смаленскага княства]]<ref>Principality of Smalensk in the 12th century // {{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы (2005)|к}} С. 354.</ref>.
Першы пісьмовы ўпамін пра Крычаў зьмяшчаецца ў статуце князя смаленскага Расьціслава Мсьціславіча і датуецца [[1136]] годам<ref name="evkl">[[Андрэй Мяцельскі|Мяцельскі А.]] Крычаў // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 153.</ref>. У [[12 стагодзьдзе|ХІІ]] — сяр. [[14 стагодзьдзе|ХІV]] стст. места знаходзілася ў складзе [[Смаленскае княства|Смаленскага княства]]<ref>Principality of Smalensk in the 12th century // {{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы (2005)|к}} С. 354.</ref>.
 
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
У [[1358]] Крычаў далучыўся да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], дзе ўвайшоў ў склад Амсьціслаўскага княства. У [[14 стагодзьдзе|ХІV]]—[[18 стагодзьдзе|ХVІІІ]] стст. існавалі Крычаўскія мескія ўмацаваньні. З кан. [[15 стагодзьдзе|ХV ст.]] места ўвайшло ў склад [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]], дзе зрабілася цэнтрам [[Крычаўская воласьць|воласьці]], уладаньня [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікіх князёў]]. У [[1507]] і [[1508]] [[Маскоўская дзяржава|маскоўскія]] захопнікі безвынікова намагаліся авалодаць Крычавам. За часамі [[Інфлянцкая вайна|Інфлянцкай вайны]] ([[1558]]—[[1582]]) у [[1564]] яны зноў двойчы спрабавалі захапіць места.
У [[1358]] Крычаў далучыўся да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], дзе ўвайшоў ў склад Амсьціслаўскага княства. У [[14 стагодзьдзе|ХІV]]—[[18 стагодзьдзе|ХVІІІ]] стст. існавалі Крычаўскія мескія ўмацаваньні. З кан. [[15 стагодзьдзе|ХV ст.]] места ўвайшло ў склад [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]], дзе стала цэнтрам [[Крычаўская воласьць|воласьці]], уладаньня [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікіх князёў]]. У [[1507]] і [[1508]] [[Маскоўская дзяржава|маскоўскія]] захопнікі безвынікова намагаліся авалодаць Крычавам. За часамі [[Інфлянцкая вайна|Інфлянцкай вайны]] ([[1558]]—[[1582]]) у [[1564]] яны зноў двойчы спрабавалі захапіць места.
 
[[Файл:Kryčaŭ. Крычаў (XIX).jpg|міні|300пкс|Места на акварэлі М. Іванова, пач. XIX ст.]]
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) Крычаў увайшоў у склад [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскага ваяводзтва]]. З [[17 стагодзьдзе|ХVІІ ст.]] ён зрабіўся цэнтрам [[Крычаўскае староства|староства]], якое знаходзілася ў валоданьні [[Радзівілы|Радзівілаў]]. Цягам [[17 стагодзьдзе|ХVІІ]]—[[18 стагодзьдзе|ХVІІІ]] стст. аснову плянавальнай кампазыцыі Крычава складаў замак, ад якога цягнуліся вуліцы; было 8 цэркваў, касьцёл, сынагога. Сфармаваўся другі цэнтар места — рынкавы пляц (Рынак).
 
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) Крычаў увайшоў у склад [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскага ваяводзтва]]. З [[17 стагодзьдзе|ХVІІ ст.]] ён стаў цэнтрам [[Крычаўскае староства|староства]], якое знаходзілася ў валоданьні [[Радзівілы|Радзівілаў]]. У [[17 стагодзьдзе|ХVІІ]]—[[18 стагодзьдзе|ХVІІІ]] стст. аснову плянавальнай кампазыцыі Крычава складаў замак, ад якога цягнуліся вуліцы; было 8 цэркваў, касьцёл, сынагога. Сфармаваўся другі цэнтар места — Рынак.
У [[1614]] [[Маскоўская дзяржава|маскоўскія]] захопнікі спалілі Крычаў і разрабавалі староства. У [[1633]] ён зноў моцна пацярпеў ад нападу маскоўскіх войскаў<ref name="evkl"/>: амаль усіх жыхароў (2000 чал.) гвалтоўна вывезьлі ў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскую дзяржаву]], а само места спалілі<ref>Андрэй Кузьмін. [http://www.radzima.org/be/pub/1519_m/ Кароткая гісторыя Крычава] на [[Radzima.org]]</ref>. [[23 жніўня]] [[1633]] за гераізм і адданасьць радзіме [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Уладзіслаў Ваза]] надаў Крычаву [[Магдэбурскае права]] і герб: «''у чырвоным полі залаты крыж, побач зь якім срэбны меч''»<ref>[http://knihi.com/hierb/kryca.html Крычаў] // {{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў|к}}</ref>.
 
У [[1614]] [[Маскоўская дзяржава|маскоўскія]] захопнікі спалілі Крычаў і разрабавалі староства. У [[1633]] ён зноў моцна пацярпеў ад нападу маскоўскіх войскаў<ref name="evkl"/>: амаль усіх жыхароў (2000 чал.) гвалтоўна вывезьлі ў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскую дзяржаву]], а само места спалілі<ref>Кузьмін А. [http://www.radzima.org/be/pub/1519_m/ Кароткая гісторыя Крычава], [[Radzima.org]]</ref>. [[23 жніўня]] [[1633]] за гераізм і адданасьць радзіме [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Уладзіслаў Ваза]] надаў Крычаву [[Магдэбурскае права]] і герб: «''у чырвоным полі залаты крыж, побач зь якім срэбны меч''»<ref>{{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў|к}} С. 178.</ref>.
З пачаткам [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовай вайны]] ([[1654]]—[[1667]]) Крычаў вытрымаў 2-месячную маскоўскую аблогу, аднак потым мусіў здацца. Па вызваленьні ([[1661]]) сойм Рэчы Паспалітай на пэўны час скасаваў для места выплату падаткаў<ref name="evkl"/>.
 
З пачаткам [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] ([[1654]]—[[1667]]) Крычаў вытрымаў 2-месячную маскоўскую аблогу, аднак потым мусіў здацца. Па вызваленьні ([[1661]]) сойм Рэчы Паспалітай на пэўны час скасаваў для места выплату падаткаў<ref name="evkl"/>.
[[Файл:Kryčaŭ. Крычаў (XIX).jpg|міні|245пкс|Места на акварэлі М. Іванова, пач. XIX ст.]]
 
Паводле інвэнтару, станам на [[1671]] у Крычаве было 375 [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]], на [[1682]] — 456 дымоў<ref name="evkl"/>. У [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікую Паўночную вайну]] ([[1700]]—[[1721]]) улетку [[1708]] непадалёк ад места разьмяшчаўся лягер расейскіх войскаў на чале з царом маскоўскім [[Пётар I|Пятром I]]. Станам наНа [[1720]] у Крычаве было 233 жылыя дамы, на [[1747]] — 429 [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]], на [[1779]] — 470 дымоў<ref name="evkl"/>.
 
У [[1743]]—[[1744]] гадах у Крычаве й ваколіцах разгарэлася сялянскае [[Крычаўскае паўстаньне 1743—1744 гадоў|антыфэўдальнае паўстаньне]] пад кіраўніцтвам [[Васіль Вашчыла|Васіля Вашчылы]], якое было жорстка задушанае войскам [[Геранім Флярыян Радзівіл|Гераніма Флярыяна Радзівіла]].
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1772]]) Крычаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Магілёўская губэрня|Магілёўскай губэрні]]. Статус паселішча панізілі да [[мястэчка]]. У [[1776]] [[Кацярына II]] падаравала Крычаўскае староства графу Р. Пацёмкіну. У кан. [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]] мястэчка зрабілася важным цэнтрам мануфактурнай прамысловасьці, тут дзейнічалі суднавэрф, а таксама вінакурны, цагельны, шкляны, гарбарны і медналіцейны заводы, млыны.
[[Файл:Kryčaŭ. Крычаў (1785).jpg|міні|300пкс|Крычаўская вэрф, [[рысунак]] [[1785]]]]
 
У выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1772]]) Крычаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Магілёўская губэрня|Магілёўскай губэрні]]. Статус паселішча панізілі да [[мястэчка]]. У [[1776]] [[Кацярына II]] падаравала Крычаўскае староства графу Р. Пацёмкіну. На [[1779]] у Крычаве было 470 двароў. У кан. [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]] мястэчка стала важным цэнтрам мануфактурнай прамысловасьці, тут працавалі суднавэрф, а таксама вінакурны, цагельны, шкляны, гарбарны і медналіцейны заводы, млыны.
[[1 студзеня]] [[1919]] згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Крычаў увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]], аднак [[16 студзеня]] Масква адабрала места разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З [[1923]] тут ўтварыўся чыгуначны вузел на лініі [[Ворша]] — [[Унеча]].
 
На [[1847]] у Крычаве было 630 двароў, дзейнічалі 6 цэркваў і касьцёл, працавала малітоўная школа, штогод праводзіліся 3 кірмашы. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) у мястэчку было 972 двары, дзейнічалі 7 цэркваў, касьцёл і 5 сынагогаў, працавалі 2 народныя вучэльні, 3 гарбарныя і мылаварны завод, 4 крупадзёркі, 4 маслабойні, паштова-тэлеграфная кантора, хлебазапасны магазын, 125 крамаў, 5 заезных двароў, штогод праводзілася 4 кірмашы.
У [[1924]] Крычаў вярнулі [[БССР]], дзе ён зрабіўся цэнтрам раёну Калінінскай, з [[1927]] Магілёўскай акругі, з [[1938]] — у Магілёўскай вобласьці. У [[1931]] Крычаў атрымаў статус [[места]]. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з [[17 ліпеня]] [[1941]] да [[30 верасьня]] [[1943]] места знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. Цягам [[1962]]—[[1965]] Крычаў уваходзіў у склад [[Амсьціслаўскі раён|Амсьціслаўскага раёну]].
 
=== Найноўшы час ===
<center><gallery caption="Места на старых фатаздымках" widths=150 heights=150>
[[25 сакавіка]] [[1918]] згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Ўстаўной граматай]] Крычаў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. [[1 студзеня]] [[1919]] згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]], аднак [[16 студзеня]] Масква адабрала места разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З [[1923]] тут ўтварыўся чыгуначны вузел на лініі [[Ворша]] — [[Унеча]]. У [[1924]] Крычаў вярнулі [[БССР]], дзе ён стаў цэнтрам раёну Калінінскай, з [[1927]] Магілёўскай акругі, з [[1938]] — у Магілёўскай вобласьці. На [[1926]] тут было 2395 двароў. У [[1931]] Крычаў атрымаў статус [[места]]. У [[1930-я]] тут збудавалі ТЭЦ, цэмэнтавы, фасфарытавы, крэйдавы заводы, ільнозавод. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з [[17 ліпеня]] [[1941]] да [[30 верасьня]] [[1943]] места знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.
Файл:Kryčaŭ. Крычаў (M. Astankovič, XX).jpg|Панарама
 
Файл:Kryčaŭ, kaścioł.jpg|Касьцёл
У [[1962]]—[[1965]] Крычаў уваходзіў у склад [[Амсьціслаўскі раён|Амсьціслаўскага раёну]].
Файл:Kryčaŭ, Paciomkin-Hałynski. Крычаў, Пацёмкін-Галынскі (XX).jpg|Вул. Шасэйная
 
Файл:Kryčaŭ, vučelnia.jpg|Вучэльня
<center><gallery caption="Места на старых здымках" widths=150 heights=150 perrow="4">
Kryčaŭ. Крычаў (1905).jpg|Панарама
Kryčaŭ, Rynak. Крычаў, Рынак (XX).jpg|Рынак. Касьцёл
Kryčaŭ, Rynak. Крычаў, Рынак (1913)..jpg|Касьцёл, [[1913]]
Kryčaŭ, Rynak. Крычаў, Рынак (1913) .jpg|Інтэр'ер касьцёла, [[1913]]
Kryčaŭ, Rynak. Крычаў, Рынак (1913).jpg|Плябанія, [[1913]]
Kryčaŭ, Šašejnaja. Крычаў, Шашэйная (XX).jpg|Вуліцай Шашэйная. Палац
Kryčaŭ. Крычаў (1900).jpg|Вучэльня
Kryčaŭ. Крычаў (1937).jpg|Парад, [[1937]]
</gallery></center>
 
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
<div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours">
<center><timeline>
Радок 122 ⟶ 135:
</timeline></center>
</div>
 
[[Файл:City beach Krichev or Krychaw (Belarus). Sozh River.JPG|міні|Гарадскi пляж]]
 
* '''[[XVIII стагодзьдзе]]''': [[1779]] — 2,8 тыс. чал.<ref name="evkl"/>
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1880]] — 4570 чал.; [[1883]] — 6 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|4}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/793 793]—794.</ref>; [[1897]] — 6221 чал.
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1926]] — 5592 чал.; [[1939]] — 16,0 тыс. чал.; [[1959]] — 19 тыс. чал.<ref>[[Уладзімер Бянько|Уладзімір Бянько У.]]. Крычаў // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 279.</ref>; [[1972]] — 26,5 тыс. чал.; [[1991]] — 32,6 тыс. чал.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/168654; Кричев[[1997]] — //31,9 {{Літаратура/Вялікітыс. энцыкляпэдычны слоўнік}}</ref>чал.; [[19971998]]  — 31,91 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|8к}} С. 524.</ref>
* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': [[2004]] — 28 тыс. чал.; [[2006]] — 27,4 тыс. чал.; [[2008]] — 26,927 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|6-2к}} С. 393.</ref>; [[2010]] — 27,1 тыс. чал.
 
=== Адукацыя ===
Радок 137 ⟶ 148:
 
=== Мэдыцына ===
МэдычныяМэдычнае паслугіабслугоўваньне надаюцьнасельніцтва ажыцьцяўляюць 3 лякарні і 6 паліклінік.
 
=== Культура ===
Радок 143 ⟶ 154:
 
== Забудова ==
=== Плян ===
Шаша Бабруйск — Масква падзяляе Крычаў на дзьве часткі. Найбольш разьвітая зь іх — паўднёвая, якая прылягае да Сожа, у ёй разьмяшчаюцца адміністрацыйныя, культурна-побытавыя і гандлёвыя прадпрыемствы. У паўночнай частцы забудоўваецца мікрараён Сож. Места мае 5 паркаў і 2 сквэры.
 
=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;"
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center"
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| Ленінская вуліца || ?
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| Пралетарская вуліца || '''Пятніцкая''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| Савецкая вуліца || '''Пагаранская''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| Сірацініна вуліца || '''Спаская''' вуліца<br>'''Забялышчынская''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Астрожная''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Бочкавая''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Броварная''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Вялікая''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Галкавая''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Гуменная''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Дрыбінская''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Жыдоўская''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Замкавая''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Латынская''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Падбярэжная''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Падгорацкая''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Почапская''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Слабадзкая''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Чэрыкаўская''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Шумлівая''' вуліца
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| ? || '''Юраўскі перакоп''' вуліца
|-style="background:#EEEEEE;" align="left"
| ? || '''Рынак''' пляц
|}
 
У Крычаве існавалі гістарычныя мясьціны Забялышчын і Загарадзішча<ref>Мяцельскі А. Старадаўні Крычаў: Гіст.-археал. нарыс горада ад старажыт. часоў да канца XVIII ст. / Навук. рэд. П. Лысенка. — Менск: Бел. навука, 2003.</ref>.
 
== Эканоміка ==
Радок 161 ⟶ 225:
 
== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
[[Файл:Kryčaŭ, Rynak. Крычаў, Рынак (XX) .jpg|міні|Плябанія]]
 
Дзейнічае Крычаўскі краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Крычаў»<ref>Кричев // {{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>.
 
=== Выдатныя мясьціны ===
[[Файл:Крычаўскі палац XVIII ст. Фасад (здымак 2007 год).JPG|міні|Палац Пацёмкіна]]
[[Файл:Saint Nicholas churches in Krichev (Belarus)4.jpg|міні|Царква Сьв. Мікалая]]
* Вінакурня (XVIII ст.)
* Гістарычная забудова (XIX — пач. ХХ стст.; фрагмэнты)
* Замчышча (XI—XVIII стст.)
* Могілкі юдэйскія
* Касьцёльная плябанія (ХІХ ст.)
* Могілкі габрэйскія
* Палац Пацёмкіна-Галынскіх (1778—1787)
* Паштовая станцыя (1840-я)
* Плябанія (ХІХ ст.)
* Царква Сьв. Мікалая (1838)
* Царква Сьв.Сьвятога Параскевы ПятніцыМікалая (ХІХ ст., 1930-я1838)
* Царква Уваскрасення Хрыстова (ХІХ ст., 1930-я)
 
=== Страчаная спадчына ===
* Вэрф (XVIII ст.)
* Касьцёл Бяззаганага Пачацьця Найсьв.Найсьвяцейшай Панны Марыі (1855—1860)
* Касьцёл Сьв.Сьвятога Ільлі (XV ст.)
* Сынагога
* Царква НараджэньняРаства Божай МаціБагародзіцы (ХІХ ст.)
 
[[Файл:Kryčaŭ. Крычаў (1785).jpg|міні|400px|зьлева|Крычаўская вэрф, [[рысунак]] [[1785]]]]<br clear="left" />
== Галерэя ==
<center><gallery caption="Краявіды Крычава" widths=150 heights=150 perrow="4">
Krichev Castle (Belarus).JPG|Руіны замка на Замкавай Гары
Крычаўскі палац XVIII ст. Адваротны бок (здымак 2012 год).jpg|Палац Галынскіх
Крычаўскі палац XVIII ст. Фасад (здымак 2009 год).jpg|Палац Галынскіх, галоўны фасад
Lenin street in Krichev (Belarus).JPG|У цэнтры места
Паштовая станцыя ў Крычаве. Фасад.jpg|Паштовая станцыя
Saint Nicholas churches in Krichev (Belarus)10.JPG|Царква Сьвятога Мікалая
Christ Resurrection churches in Krichev (Belarus).JPG|Царква Уваскрасення Хрыстова, [[2014]]
Christ Resurrection churches in Krichev (Belarus)7.jpg|Царква Уваскрасення Хрыстова, [[2015]]
</gallery></center>
 
== Вядомыя асобы ==
Радок 193 ⟶ 266:
 
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭГББелЭн|48}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|6-2}}
* Мяцельскі А. Старадаўні Крычаў: Гіст.-археал. нарыс горада ад старажыт. часоў да канца XVIII ст. / Навук. рэд. П. Лысенка. — Менск: Бел. навука, 2003. — 167 с.: іл. ISBN 985-08-0541-2.
* {{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* Krzyczew // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|4}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/793 793]—794.
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|4}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:KrychawKryčaŭ}}
* [http://www.radzima.org/be/pub/1519_m/ м. Крычаў] на [[Radzima.org]]
* [http://maps.google.com/maps?f=q&hl=en&q=53.719444,+31.713889+(Крычаў)&ll=53.726221,31.725769&spn=0.021785,0.086517&t=k&om=1 Google Map]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Крычаў»