Дрыса: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне, выява, стыль |
|||
Радок 4:
| Назва ў родным склоне = Дрысы
| Краіны = Беларусі
| Герб = Coat of Arms of Vierchniadzvinsk, Belarus.
| Сьцяг = Flag of Drysa and Drysa rajon.
| Першыя згадкі = [[1386]]
| Горад з = [[1938]]
Радок 28:
| Паштовы індэкс = 211631
| Аўтамабільны код =
| Выява =
| Апісаньне выявы = У цэнтры места
| Шырата паўшар’е = паўночнае
Радок 59:
Паводле археалягічных зьвестак, даўняе паселішча існавала тут ужо ў глыбокай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра Дрысу зьмяшчаецца ў «Хроніцы польскай, літоўскай, жамойцкай і ўсяе Русі» [[Мацей Стрыйкоўскі|М. Стрыйкоўскага]] і датуецца [[1386]], калі князь [[Андрэй Полацкі]] захапіў [[Дрысенскі замак|тутэйшы замак]]<ref name="ehb"/>. Аднак на думку сучасных дасьледнікаў гэтая інфармацыя не выклікаюць даверу<ref name="evkl">[[Васіль Варонін|Варонін В.]] Дрыса // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 605.</ref>.
[[Файл:Drysa. Дрыса (1878).jpg|міні
Першыя надзейныя зьвесткі пра Дрысу зьмяшчаюцца ў нататках С. Гербэрштэйна і датуюцца [[1517]]<ref name="evkl"/>. Яшчэ раней пад [[1503]] у пагадненьні паміж [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікім князем]] [[Аляксандар Казімеравіч|Аляксандрам]] і маскоўскім гаспадаром [[Іван III|Іванам III]] упамінаецца воласьць Дрыса, падпарадкаваная Полацку. У [[1546]] упершыню дакумэнтальна ўпамінаецца [[Дрысенскі замак]], узьвядзеньне якога было моцным штуршком да разьвіцьця паселішча ня толькі як фартэцыі, але і як важнага эканамічнага цэнтру [[Полацкае ваяводзтва|Полацкага ваяводзтва]]. Замак знаходзіўся ў беспасярэднім кіраваньні ваяводы полацкага Давойны, які прызначаў сюды сваіх намесьнікаў.
Радок 66:
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Drysa. Дрыса (1839).jpg|міні
У выніку першага падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1772]]) Дрыса апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], сьпярша ў [[Пскоўская губэрня|Пскоўскай]], з [[1776]] у [[Беларуская губэрня|Беларускай]], а з [[1802]] — у [[Віцебская губэрня|Віцебскай губэрні]]. У [[1777]] яна атрымала статус [[места]] (паўторна) і стала цэнтрам павету. У [[1778]] адбылося зацьверджаньне рэгулярнага пляну Дрысы. [[27 верасьня]] [[1781]] паселішча атрымала герб: «''у залатым полі [[Пагоня]] з чырвоным шчытом, на якім срэбны падвойны крыж''»<ref>{{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў|к}} С. 159.</ref>. У [[вайна 1812 году|вайну 1812 году]] каля места знаходзіліся ўмацаваныя пазыцыі расейскіх войскаў на чале з М. Барклаям-дэ-Толі («Дрысенскі лягер»).
За часамі [[Паўстаньне 1863-1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ([[1863]]—[[1864]]) у ваколіцах Дрысы адбыліся актыўныя вайсковыя дзеяньні. На [[1864]] у месьце было 28 кварталаў, 2 пляцы; дзейнічалі 4 дробныя прадпрыемствы з 28 працаўнікамі. У [[1866]] непадалёку ад Дрысы прайшла чыгунка [[Полацак]] — [[Дзьвінск]]. Аднайменная чыгуначная станцыя стала адным з галоўных пунктаў вывазу лёну за мяжу. Вялікія страты Дрысе наносілі паводкі: як сьведчыць «Памятная кніжка Віцебскай губэрні на [[1864]]», у [[1865]] вялікая паводка затапіла ўсё места, апрача 7 будынкаў. Чарговая буйная паводка адбылася ў [[1878]]. На [[1905]] існавалі 525 драўляных і 25 мураваных будынкаў, 14 саматужных прадпрыемстваў, меская і прыходзкая вучэльні, ніжэйшая рамесная школа, лякарня, аптэка.
Радок 78:
<center><gallery caption="Места на старых здымках" widths=150 heights=150 perrow="4">
Drysa, Dźvinskaja-Kamiennaja. Дрыса, Дзьвінская-Каменная (1905).jpg|Паміж вуліцай Дзьвінскай і Новай Каменнай
Drysa, Dźvinskaja-Kamiennaja. Дрыса, Дзьвінская-Каменная (1913).jpg|Інтэр'ер касьцёла, [[1913]]
Drysa, Hiejženaŭskaja. Дрыса, Гейжэнаўская (XX).jpg|Вуліца Гейжэнаўская. Вучэльня
Drysa, Paštovaja. Дрыса, Паштовая (XX).jpg|Вуліца Паштовая
Drysa, Paštovaja. Дрыса, Паштовая.jpg|Пошта
Drysa. Дрыса (1930).jpg|Вуліца, [[1930-я]]
</gallery></center>
Радок 106 ⟶ 110:
bar:1838 from:0 till:828
bar:1848 from:0 till:1036
bar:1881 from:0 till:3077
bar:1897 from:0 till:4238
bar:1905 from:0 till:5750
Радок 121 ⟶ 126:
* '''[[XVIII стагодзьдзе]]''': [[1797]] — 1310 чал.
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1838]] — 828 чал., зь іх пэрсанальнай шляхты 12, разначынцаў 12, сьвятароў з радзінамі 10, адстаўных вайскоўцаў з жонкамі 14, купцоў 3, мяшчанінаў 754, аднадворцаў 3, дваровых людзей 3, чалавек унутранай варты 116, кантаністаў 45<ref>[http://vlib.by/PRIDVINIE-1/V-DVINSK/History-V-DVINSK-1.htm Гісторыя Дрысы: Дарэвалюцыйны пэрыяд]
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1905]] — 5750 чал.; [[1939]] — 2,7 тыс. чал.; [[1959]] — 3,6 тыс. чал.; [[1969]] — 4,9 тыс. чал.<ref>
* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': [[2006]] — 7,7 тыс. чал.; [[2009]] — 7360<ref name="belstat" /> чал. (перапіс)
Радок 187 ⟶ 192:
== Галерэя ==
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Краявіды места" perrow="4">
▲Файл:Drysa, carkva (11.08.2009).jpg|Царква
Nativity of the Blessed Virgin Mary catholic church.jpg|Касьцёл, брама
Файл:Early twencent building in Verkhnyadzvinsk town.jpg|Даўняя камяніца▼
Внутренний интерьер костёла Рождества НДМ.jpg|Касьцёл, інтэр'ер
Файл:Drysa. Дрыса (2009).jpg|Аўтобусная станцыя▼
VERHNEDVINSK. Railway terminal. (POLOTSK-DAUGAVPILS).jpg|Чыгуначная станцыя
Мост через Дрысу на въезде в Верхнедвинск.jpg|Моста праз раку Дрысу
</gallery></center>
Радок 202 ⟶ 211:
== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Памяць/Верхнядзьвінскі раён|1}}
* {{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
*
== Вонкавыя спасылкі ==
| |||