Франклін Дэлана Рузвэлт: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured
д афармленьне
Радок 1:
{{Палітык
| імя = Франклін Дэлана Рузвэлт
| выява = FDRoosevelt.png
| памер = 200пкс
| подпіс_пад_выявай =
| пасада = {{Сьцяг ЗША}} 32-ы [[Прэзыдэнт ЗША]]
| пачатак_тэрміну = [[4 сакавіка]] [[1933]]
| канец_тэрміну = [[12 красавіка]] [[1945]]
| прэзыдэнт =
| прэм'ер-міністар =
| папярэднік = [[Гэрбэрт Кларк Гувэр]]
| наступнік = [[Гары С. Труман]]
| пасада2 =
| пачатак_тэрміну2 =
| канец_тэрміну2 =
| папярэднік2 =
| наступнік2 =
| прэзыдэнт2 =
| прэм'ер-міністар2 =
| дата_нараджэньня = {{Нарадзіўся|30|1|1882}}
|месца_нараджэньня = [[Гайд Парк]], [[Нью-Ёрк]], [[ЗША]]
| дата_сьмерці = {{Памёр|12|4|1945|гадоў=63}}
| месца_сьмерці = [[Ўорм Спрынгз]], [[Джорджыя]], [[ЗША]]
| нацыянальнасьць = [[амэрыканцы|амэрыканец]]
| партыя =
| сужэнец = [[Элеанора Рузвэлт]]
| дзеці =
| адукацыя = [[Гарвардзкі ўнівэрсытэт|Гарвардзкі каледж]],<br />[[Калюмбійская школа права]]
| рэлігія =
| бацька =
| маці =
| узнагароды =
| подпіс = Franklin Roosevelt Signature.svg
}}
'''Франклін Дэлана Рузвэлт''' ([[1882]]—[[1945]]) — 32-ы прэзыдэнт [[ЗША]] й цэнтральная фігура ў падзеях сьвету ў сярэдзіне [[20 стагодзьдзе|XX стагодзьдзя]], кіраваўшы Злучанымі Штатамі падчас [[Вялікая дэпрэсія|сусьветнай эканамічнай крызы]] й [[Другая сусьветная вайна|сусьветнай вайны]]. Адзіны амэрыканскі прэзыдэнт абраны больш чым на два тэрміны. Рузвэлт перамог дзеючага прэзыдэнта рэспубліканца [[Гэрбэрт Кларк Гувэр|Гэрбэрта Гувэра]] ў лістападзе [[1932]] году, падчас Вялікай дэпрэсіі. Спалучэньне ў Рузвэлта якасьцяў аптымізму й актыўнасьці спрыяла адраджэньню нацыянальнага духу. У цесным супрацоўніцтве з [[Ўінстан Чэрчыль|Ўінстанам Чэрчылем]] і [[Ёсіф Сталін|Ёсіфам Сталіным]], вядучымі саюзьнікамі супраць [[Трэці Райх|нацыскай Нямеччыны]] й [[Японія|Японіі]] ў Другой сусьветнай вайне, ён памёр калі перамога была ўжо дзелам часу.
Радок 87:
На прэзыдэнцкіх выбарах [[1936]] году, Рузвэлт прадставіў праграму, якая працягвала Новы курс. Ягоны супраціўнік, губэрнатар штата [[Канзас]] [[Альф Лэндон]] шмат што пераняў з Новага курса Рузвэлта, але атрымаў паразу. Рузвэлт заваяваў 60,8% галасоў і атрымаў перамогу ў кожным штаце, за выключэньнем [[Мэн (штат)|Мэна]] й [[Вэрмонт|Вэрманта]]. Дэмакраты атрымалі яшчэ больш месцаў у [[Кангрэс]]е. Рузвэлт быў падтрыманы кааліцыяй выбаршчыкаў, якая ўключала традыцыйных дэмакратаў па ўсёй краіне, дробных фэрмэраў, «Самавіты Поўдзень», каталікоў, выбаршчыкоў зь вялікіх гарадоў, прафзьвязы, афраамэрыканцаў поўначы, габрэяў, прадстаўнікоў інтэлігенцыі й палітычных лібэралаў. Гэтую кааліцыю часьцяком адносяць да кааліцыі Новага курса, і яна заставалася амаль нязьменнай для [[Дэмакратычная партыя ЗША|Дэмакратычнай партыі]] да [[1960]] году.
 
У адрозьненьне ад першага прэзыдэнцкага тэрміну, вельмі мала асноўных законаў было прынята падчас другога, сярод іх стварэньне ворганаоргана [[Арганізацыя жыльлёвага кіраваньня ЗША|Жыльлёвага кіраваньня ЗША]] ў [[1937]] годзе, прыняцьцё другога сельскагаспадарчага рэгулюючага акту й закону аб справядлівых працоўных стандартах у [[1938]] годзе, які ўсталяваў мінімальную колькасьць заработкаў. Калі эканоміка пачала пагаршацца яшчэ раз у канцы [[1937]] году, Рузвэлт прасоўваў агрэсіўную праграму стымуляваньня, прасіўшы Кангрэс выдзяліць $5 млрд на дапамогу й аплату грамадзкай працы. Гэта дазволіла ў канчатковым выніку стварыць каля 3,3 мільёнаўмільёну працоўных месцаў да [[1938]] году.
 
Вярхоўны суд быў галоўнай перашкодай на шляху праграмы Рузвэлта падчас ягонага другога тэрміну, ён аналяваў многія зь яго праграмаў. У прыватнасьці ў [[1935]] годзе Суд аднагалосна пастанавіў, што закон аб нацыянальным індустрыяльным аздараўленьні быў неканстытуцыйнай праявай перадачы заканадаўчай улады прэзыдэнту. Рузвэлт ашаламіў Кангрэс напачатку [[1937]] году, прапанаваўшы закон, які дазваляў яму прызначаць да шасьці новых судзьдзяў, каб «уліць новую кроў»<ref>{{Спасылка|аўтар=Pusey, Merlo J.|url=http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/1958/3/1958_3_24.shtml|загаловак=F.D.R. vs. the Supreme Court|копія =http://web.archive.org/web/20060507103227/http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/1958/3/1958_3_24.shtml | дата копіі =7 траўня 2006 }}, American Heritage Magazine, April 1958,Volume 9, Issue 3</ref>. Гэты плян сутыкнуўся зь інтэнсіўным палітычным супрадзьдзеяньнем ягонай уласнай партыі, на чале зь віцэ-прэзыдэнтам [[Джон Нэнс Гарнэр|Гарнэрам]], так як ён парушаў прынцыпы [[падзяленьне ўлады|падзяленьня ўлады]] й надаваў прэзыдэнту кантроль над судом. Прапановы Рузвэлта былі разьбіты. Суд таксама адступіў ад канфрантацыі з адміністрацыяй, прызнаўшы законы аб працоўных узаемаадносінах і сацыяльным забесьпячэньні адпаведнымі канстытуцыі. Сьмерці й выхады на пэнсію неўзабаве дазволілі Рузвэлту прасунуць у Вярхоўны суд лаяльных да сябе судзьдзяў. Паміж [[1937]] і [[1941]] гадамі, ён прызначыў восем судзьдзяў.
Радок 111:
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы}}
 
{{Прэзыдэнты ЗША}}