Чашнікі: розьніца паміж вэрсіямі

|Паштовы індэкс = 211150

|СААТА =

|Шырата градусаў = 54

|Шырата хвілінаў = 51

 

== Гісторыя ==

Першы пісьмовы ўпамін пра Чашнікі зьмяшчаецца ў пераліку буйных паселішчаў Полаччыны і датуецца [[1504]]. У [[Інфлянцкая вайна|Інфлянцкую вайну]], на загад [[Іван Жахлівы|Івана Жахлівага]], на правым беразе Вулы збудавалі ўмацаваны замак (спалены ў [[1708]]). У [[1564]] каля Чашнікаў на [[Іванскія палі|Іванскіх палях]] абаронцы [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] пад камандаю [[Гетман вялікі літоўскі|гетмана вялікага]] [[Мікалай Радзівіл «Руды»|Мікалая Радзівіла «Рудога»]] нечаканым ударам разьбілі 25-тысячнае маскоўскае войска Шуйскага. Сам Шуйскі загінуў у бітве. У [[1567]] войскі [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] зноў разьбілі маскоўскіх захопнікаў. З [[1568]] Чашнікі знаходзіліся ў валоданьні Ганны Радзівілаўны. У [[1580]] [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Стэфан Баторы]] прымаў у мястэчку Шышмарова, пасла Івана Жахлівага.

 

З пачатку [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] Чашнікі знаходзіліся ў складзе [[Полацкае ваяводзтва|Полацкага ваяводзтва]], у валоданьні князёў [[Лукомскія|Лукомскіх]]. У кан. [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] мясьціна перайшла да [[Кішкі|Кішкаў]], у пач. [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] — да [[Друцкія-Сакалінскія|Друцкіх-Сакалінскіх]], пазьней [[Сапегі|Сапегаў]]. На [[1633]] у Чашніках было 109 будынкаў, 16 крамаў<ref name="evkl">[[Валеры Грынявецкі|Грынявецкі В.]] Чашнікі // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 745.</ref>, паселішча належала [[Казаноўскія|Казаноўскім]]. З [[1649]] мясьціна была ў валоданьні [[Слушкі|Слушкаў]]. У [[1664]]<ref name="evkl"/> [[Харунжы вялікі літоўскі|харунжы]] [[Дамінік Служка]] фундаваў тут кляштар [[дамініканы|дамініканаў]]. У [[1722]] мястэчка перайшло да С. Быкоўскага-Лапоты, у [[1785]] — да [[Валадковічы|Валадковічаў]]. У [[1786]] пры дамініканскім кляштары збудавалі мураваны касьцёл, у якім захоўвалася цудоўная фігура Пана [[Езус]]а, шанаваная мясцовымі жыхарамі. У [[18 стагодзьдзе|XVIII ст.]] дзейнічала прыстань, больш за 40 складоў<ref name="evkl"/>, працавалі майстэрні вырабу стругаў — гандлёвых суднаў. У гэты час Чашнікі атрымалі шэраг прывілеяў. У [[1791]] мястэчка стала сталіцай Полацкага ваяводзтва.

 

[[Файл:Čašniki. Чашнікі (N. Orda, XIX).jpg|значак|240пкс|Панарама мястэчка, [[Напалеон Орда|Н. Орда]], [[1876]]]]

 

У [[1886]] у Чашніках адкрылася папяровая фабрыка. Згодна з вынікамі перапісу ([[1897]]), у мястэчку было 703 будынкі, працавалі лячэбніца, аптэка, 2 народныя вучэльні. На [[1906]] у Чашніках было 5 камяніц, 1332 драўляных будынкаў, зь якіх 642 жылыя, нежылыя — 695. У [[1909]] адкрылася меская вучэльня, пераўтвораная ў [[1913]] на вышэйшую пачатковую.

 

[[1 студзеня]] [[1919]] згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Чашнікі ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], аднак [[16 студзеня]] Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. [[17 ліпеня]] [[1924]] Чашнікі вярнулі ў [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Віцебскай, пазьней Лепельскай акругаў. У [[1925]] пачала дзейнічаць чыгуначная станцыя Чашнікі. З [[1938]] мястэчка знаходзіцца ў складзе Віцебскай вобласьці. [[27 верасьня]] [[1938]] Чашнікі атрымалі афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|пасёлку гарадзкога тыпу]]. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з [[5 ліпеня]] [[1941]] да [[27 чэрвеня]] [[1944]] мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.

 

У [[1962]]—[[1965]] Чашнікі ўваходзілі ў склад Бешанковіцкага раёну. [[7 лютага]] [[1966]] паселішча атрымала статус [[места]]. У [[2004]] Чашнікі адзначылі сваё 500-годзьдзе. [[20 студзеня]] [[2006]] адбылося афіцыйнае зацьверджаньне мескага гербу<ref>[http://old.bankzakonov.com/d2008/time21/lav21676/page4.htm Указ Президента Республики Беларусь от 20 января 2006 г. №36 «Об учреждении официальных геральдических символов административно-территориальных и территориальных единиц Витебской области»]</ref>.

 

Файл:Čašniki. Чашнікі (XX) .jpg|Касьцёл Сьвятога Лукі

</gallery></center>

 

== Насельніцтва ==

<div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours">

<center><timeline>

 

== Забудова ==

У плянавальнай структуры Чашнікаў вылучаюцца 3 часткі: гістарычная, сучасны цэнтар і паселішча папяровай фабрыкі. Места забудоўваецца згодна з генэральнымі плянамі, распрацаванымі ў [[1970]] і [[1980]]. Утвораны мікрараён з 5-павярховымі будынкамі. 2—5-павярховыя дамы пераважна ў цэнтры места і ў фабрычным паселішчы. У [[1986]] створаны праект дэталёвага плянаваньня цэнтру. У паўднёва-ўсходняй частцы места канцэнтруюцца прамысловыя прадпрыемствы.

 

 

== Турыстычная інфармацыя ==

Дзейнічае Чашніцкі гістарычны музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Чашнікі» (''пляц Волі, 5'').

 

* Касьцёл Сьвятога Лукі і кляштар дамініканаў (1674, зруйнаваныя ў 1960-я)

* Кляштар марыявітак

 

== Вядомыя асобы ==

* [[Янка Журба]] ([[1881]]—[[1964]]) — беларускі паэт (нар. у колішняй в. [[Купінка]] — цяпер у межах м. Чашнікі)

 

== Крыніцы ==