Ватыкан: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Removing Link FA template (handled by wikidata)
абнаўленьне зьвестак
Радок 14:
|ІмёныКіраўнікоў = [[Францішак (папа рымскі)|Францішак]]<br />Pietro Parolin<br />Giuseppe Bertello
|Плошча = 0,44
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 233249
|АдсотакВады = 0
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 20122014
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 241250
|Насельніцтва = Каля 800842<ref name=cia>[httphttps://www.vaticanstatecia.vagov/contentlibrary/vaticanstatepublications/en/statothe-eworld-governofactbook/note-generaligeos/popolazionevt.html Афіцыйная«Holy ацэнкаSee насельніцтва(Vatican City)»]. CIA—The World Factbook.</ref>
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 1877
|КанфэсійныСклад = [[каталік]]і&nbsp;(100%)<ref name="DieWelt">{{Літаратура/DieWelt}}{{ref-de}}</ref>
Радок 39:
|Дадаткі = [[Файл:Vt-map.png|цэнтар|280пкс|Мапа Ватыкану]]
}}
'''Ватыкан''' ({{мова-it|Stato della Città del Vaticano}}) — незалежная дзяржава-горад і цэнтар [[Рымска-каталіцкая царква|Рымска-каталіцкай царквы]]<ref>[https://www. name=cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vt.html «Holy See (Vatican City)»]. CIA—The World Factbook.</ref>, рэзыдэнцыя яе главы — [[папа рымскі|папы рымскага]]. Знаходзіцца ў заходняй частцы [[Рым]]у. Тэрыторыя — 0,44 км². У Рыме й яго ваколіцах Ватыкану таксама належаць тры саборы (у імя найсьв. Панны Марыі, сьв. Яна Лятэранскага й сьв. Паўла па-за Сьценамі), шэраг палацаў і вілаў агульнай плошчай 0,7 км². Паблізу Рыму ў [[замак Кастэль-Гандольфа|замку Кастэль-Гандольфа]] знаходзіцца летняя загарадная рэзыдэнцыя папы рымскага.
 
Ватыкан, па сутнасьці, ня мае свайго сталага насельніцтва. На яго тэрыторыі пражывае Папа, кіраўнікі Рымскай курыі, службоўцы ватыканскіх установаў, вайскоўцы [[Папская швайцарская гвардыя|Папскай швайцарскай гвардыі]]. Паводле зьвестак на [[2004]] год, у ватыканскіх установах працуе каля трох тысячаў супрацоўнікаў, зь якіх маюць рэлігійны сан 1300 чалавек. Ватыканскае грамадзянства носіць адміністрацыйны характар. У пэрыяд свайго знаходжаньня на службе ватыканскім супрацоўнікам падаецца падданства Сьвятога Прастолу, а ў выпадках паездак за мяжу (за межы [[Італія|Італіі]]) выдаюцца службовыя або дыпляматычныя пашпарты Сьвятога Прастолу. Афіцыйныя мовы — [[лацінская мова|лаціна]] (у паўсядзённым жыцьці на ёй амаль ніхто не гаворыць і яна выкарыстоўваецца выключна ў афіцыйных друкаваных дакумэнтах Ватыкану й падчас набажэнстваў). У дыпляматычнай перапісцы выкарыстоўваецца [[француская мова|француская]]. Паўсядзённымі й гутарковымі па частаце ўжываньня зьяўляюцца [[італьянская мова|італьянская]], [[гішпанская мова|гішпанская]], [[ангельская мова|ангельская]], [[нямецкая мова|нямецкая]] й француская мовы. Грашовая адзінка — [[эўра]]. Папская дзяржава па дагаворы з урадам Італіі ў абмежаваных маштабах чаканіць таксама ўласную манэту — [[ватыканскі эўра]], прызначаны ў асноўным для нумізматаў.
Радок 81:
 
=== Сады ===
На тэрыторыі Ватыкана знаходзяцца [[Сады Ватыкана]] ({{мова-it|Giardini Vaticani|скарочана}})<ref>[{{спасылка|url=http://www.saintpetersbasilica.org/vaticancity-map.htm «|загаловак=Map of Vatican City»]|выдавец=www. saintpetersbasilica.org|копія=http://web.archive.org/web/20081219231351/http://www.saintpetersbasilica.org/vaticancity-map.htm}}</ref>, на долю якіх прыпадае больш за палову тэрыторыі дзяржавы. Сад, створаны ў [[Адраджэньне|эпоху Адраджэньня]] й эпоху [[барока]], ўпрыгожаны [[фантан]]амі й [[скульптура]]мі.
 
Сады займаюць каля 23 га й займаюць большасьць [[Ватыканскі пагорак|Ватыканскага пагорку]]. Самая высокая кропка складае 60 мэтраў над узроўнем мора. Каменныя сьцены зьвязваюць вобласьць на поўначы, поўдні й захадзе.
Радок 106:
== Культура ==
[[Файл:Michelangelo's Pieta 5450.jpg|міні|250пкс|«[[П’ета (Мікелянджэлё)|П’ета]]» Мікелянджэлё зьяўляецца адным з самых вядомых ватыканскім твораў мастацтва]]
Ватыкан зьяўляецца домам для некаторых з самых вядомых твораў мастацтва ў сьвеце. [[Сабор Сьвятога Пятра|Базыліка Сьвятога Пятра]], якую пасьлядоўна будавалі такія архітэктары як [[Даната Брамантэ]], [[Мікелянджэлё]], [[Джакама дэла Порта]], [[Карлё Мадэрна]] й [[ДжаваніДжаваньні Лярэнца Бэрніні]] зьяўляецца вядомым творам архітэктуры [[эпоха Адраджэньня|эпохі Адраджэньня]]. [[Сыкстынская капэла]] знакаміта сваімі фрэскамі, якія ўключаюць у сябе творы [[П’етра Пэруджына]], [[Дамэніка Гірляндаё]] й [[Сандра Батычэльлі]], а таксама вядомая праца Мікелянджэлё [[Страшэнны суд]] на столі капэлі. Сярод вяломых мастакоў, якія ўпрыгожвалі інтэр’еры Ватыкана варта адзначыць таксама [[Рафаэль|Рафаэля]] й [[Фра Анжэліка]].
 
Бібліятэка Ватыкана й калекцыі музэяў Ватыкана маюць высокае гістарычнае, навуковае й культурнае значэньне. У [[1984]] годзе Ватыкан быў дададзены [[ЮНЭСКО]] ў сьпіс аб’ектаў сусьветнай спадчыны, гэта толькі адзіны такі выпадак, калі ў сьпіс патрапіла цэлая дзяржава<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/286 «Vatican City — UNESCO World Heritage Centre»]. whc.unesco.org.</ref>. Акрамя таго, гэта адзінае месца на сёньняшні дзень зарэгістраванае ЮНЭСКО як цэнтар засяроджваньня культурных каштоўнасьцяў.