Тбілісі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
Dymitr (гутаркі | унёсак)
д →‎Гісторыя: крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Tbilisi?oldid=655088922
Радок 85:
Аднак дзякуючы такому спрыяльнаму разьмяшчэньню Тбілісі стаў аб’ектам суперніцтва паміж рознымі дзяржавамі рэгіёну ў розныя часы, як то [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]], [[Пэрсія|Пэрсіі]], арабскімі краінамі, [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыйскай імпэрыі]] і [[сэльджукі|туркамі-сэльджукамі]]. Культурнае разьвіцьцё гораду ў некаторай ступені залежыла ад таго, хто кіраваў горадам у розны час, хоць горад і рэгіён у цэлым здолеў захаваць значную аўтаномію ад сваіх заваёўнікаў.
 
У [[1122]] годзе пасьля цяжкіх баёў з сэльджукамі войскі грузінскага караля [[Давіда IV Будаўнік|Давіда Будаўніка]] ўступілі ў Тбілісі. Пасьля бітвы Давід перанёс сваю рэзыдэнцыю з [[Кутаісі]] ў Тбілісі, і зрабіў яго, такім чынам, сталіцай адзінай грузінскай дзяржавы, распачаўшы Залаты век Грузіі. З [[12 стагодзьдзе|XII]]—[[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзяў]] Тбілісі стаў дамінуючым рэгіянальным цэнтрам з разьвітой эканомікай і сацыяльнай сыстэмай. Да канца XII стагодзьдзя, насельніцтва Тбілісі дасягнула 100 тысяч чалавек. Горад таксама стаў важным літаратурным і культурным цэнтрам ня толькі Грузіі, але і для ўсходняга праваслаўнага сьвету таго часу. ПадчасЗа панаваньнячасам царыцы [[Тамара Вялікая|Тамары]] выбітны паэт [[Шата Руставэлі]] працаваў у Тбілісі падчас напісаньня сваёй легендарнай эпічнай паэмы ''«[[Віцязь у тыгровай шкурыcкуры]]»''.
 
Аднак, Залаты век доўжыўся ня больш за стагодзтдзе. У [[1226]] годзе Тбілісі быў захоплены [[Дзяржава Харэзмшагаў|харэзмшаскай імпэрыяй]] шагу [[Джалал ад-Дзін Манкбурны|Джалалам ад-Дзін Манкбурны]]. Падчас абароны горад быў моцна спустошаны мангольскім войскам. У [[1236]] годзе пасьля зруйнавальньнязруйнаваньня, Грузія падтрапіла пад мангольскае панаваньне. Сам народ падтрымліваў форму паўнезалежнасьці, аднак Тбілісі знаходзіўся пад моцным уплывам манголаў на працягу наступнага стагодзьдзя і палітычна, і культурна. У [[1320]] годзе манголы былі гвалтоўна выгнаныя з Грузіі, і Тбілісі зноўку стаў сталіцай незалежнай грузінскай дзяржавы. [[1366]] годзе горад зьведаў пошасьць [[чума|чумы]].
 
З канца [[14 стагодзьдзе|XIV]] да канца [[18 стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзя]] Тбілісі апынуўся пад уладай розных замежных захопнікаў у чарговы раз і некалькі разоў быў цалкам спалены. У [[1386]] годзе Тбілісі быў захоплены войскамі [[Тымур|Тамэрлана]]. У [[1444]] годзе горад быў захоплены і разбураны [[Джаганшаг]]ам, шагам гораду [[Тэбрыз]]. З [[1477]] па [[1478]] гады Тбілісі быў захоплены плямёнамі [[Ак-Каюнлу]] [[Узун-Гасан|Ўзун-Гасану]]. У [[1522]] годзе Тбілісі трапіў пад уладу Пэрсіі, але пазьней быў вызвалены ў [[1524]] годзе царом [[Давід X|Давідам X]]. На працягу гэтага пэрыяду многія часткі Тбілісі былі рэканструяваны і адноўлены. Пачынаючы з [[1555]] году і далей з [[1614]] па [[1747]] гады, зь невялікімі перапынкамі, у Тбілісі разьмяшчаўся гарнізон пэрсыдзкіх войскаў і тутака мелася рэзыдэнцыя васальных да Пэрсіі цароў Картлі. У далейшым пэрсыдзкія кіраўнікі пачалі страчваць кантроль над рэгіёнам, таму, адчуваючы, што Грузія ня была здольна аказваць супраць Пэрсію ў аднаго, цар [[Іраклі II]] зьвярнуўся па дапамогу да [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]].
 
У [[1801]] годзе пасьля таго, як грузінскае царства Картлі-Кахеці, з сталіцай у Тбілісі, было далучана да Расейскай імпэрыі, горад стаў цэнтрам [[Тбіліская губэрня|Тбіліскай губэрні]]. У [[19 стагодзьдзе|XIX стагодзьдзі]] самай вялікай паводле колькасьці была [[армяне|армянская дыяспара]], якая, у нейкі момант, складала да 74,3% насельніцтва<ref>Ronald Grigor Suny (1994). [http://books.google.com/books?id=riW0kKzat2sC&pg=PA116 The making of the Georgian nation]. Indiana University Press. pp. 116–. ISBN 978-0-253-20915-3.</ref>.
 
== Прыродныя ўмовы ==