Юра: розьніца паміж вэрсіямі

'''Юрскі пэрыяд''' (сыстэма), '''юра''' (ад назову гораў Юра ў Швайцарыі) — другі пэрыяд [[мэзазой]]скай эры. Пачаўся 201 мільён рокаў таму, працягваўся 56 мільёнаў рокаў. Пачатак пэрыяду адзначаны трыясава-юрскім выміраньнем. Таксама цягам пэрыяду адбыліся шчэ дзьве невялікія крызы: плінзбахскаплінзбаска-таарская ды позьнетытонская. У асобную сыстэму выдзелены Абрамам Готлябам Вэрнэрам у 1795 годзе. Hölder, H. 1964. <ref>Jura — Handbuch der stratigraphischen Geologie, IV. Enke-Verlag, 603 pp., 158 figs, 43 tabs; Stuttgart</ref><ref>Arkell, W.J. 1956. Jurassic Geology of the World. Oliver & Boyd, 806 pp.; Edinburgh und London.</ref>

* [[Раньняя юра]] ([[гэтангскігэтанскі век]], [[сынэмюрскі век]], [[плінзбахскіплінзбаскі век]], [[таарскі век]])

На тэрыторыі Беларусі юрскія адклады распаўсюджаныя на паўднёвым усходзе ды захадзе і прадстаўленыя сярэдняй ды верхняй эпохамі. У раньняй ды значнай частцы сярэдняй юры тэрыторыя Беларусі ўяўляла сабой пэнэпленізаваную раўніну, рэльеф якой выроўніваўся дзякуючы дэнудацыйным працэсам. У западзінах адкладваліся прадукты зносу. Найбольш старажытныя кантынэнтальныя юрскія адклады вядомы зь Ельскае дэпрэсіі. Яны складзеныя збольшага канглямэратамі, гравэлітамі з дамешкам зьверху пясчана-гліністых пародаў. Магутнасьць да 23 мэтраў. Гэтыя адклады ўмоўна аднесеныя да баёскага веку. У пачатку бацкага веку [[Усходне-Эўрапейскае мора|Ўсходне-Эўрапейскае мора]] дасягнула Дняпроўска-Данецкага прагіну. У заходняй яго частцы ўтварылася апрэсьненая лягуна, ускраінная частка якой заліла [[Прыпяцкі прагін]]. Тут назапашваліся гліністыя ападкі зь невялікімі дамешкамі алеўрытаў ды сыдэрытавымі лінзамі. На захадзе ды поўдні прагіну павялічваецца колькасьць алеўрытавага й пясчанага матар’ялу, трапляюцца праслоі ды лінзы бурага вугольля. Магутнасьць бацкіх адкладаў на тэрыторыі Прыпяцкага прагіну складае ад некалькіх да 96 мэтраў.

Агульнае паніжэньне УсходнеЎсходне-Эўрапейскай плятформы на пачатку позьняй юры выклікала шырокую трансгрэсію з паўночнага ўсходу. На пачатку келявэйскага веку мора займала поўдзень Аршанскай упадзіны ды паўночны захад Прыпяцкага прагіну. У раньнім келявэі тут адкладваліся алеўрытавыя, гліністыя адклады, радзей вапнякі. У сярэднім келявэі мора захапіла амаль усю ўсходнюю частку Беларусі. Адкладваліся пераважна вапняковыя алеўрытава-гліністыя ападкі. У позьнім келявэі плошча мора скарацілася да Прыпяцкага прагіну. У юрскіх марскіх адкладах сустракаюцца рэшткі фарамініфэраў, аманітаў ды іншых бесхрыбетных. Магутнасьць келявэйскіх адкладаў складае ад 22 мэтраў у Берасьцейскай упадзіне да 83 мэтраў у Прыпяцкім прагіне. У оксфардзкі век працягвалася паніжэньне ўзроўню Ўсходне-Эўрапейскай плятформы. У выніку ў оксфардзкі век мора заліла Берасьцейскую ўпадзіну й заходнюю частку Беларускай антэклізы, на Палесьсі яно прасунулася далей на захад. Астатняя частка тэрыторыі рэспублікі заставалася сушай. У прыбярэжнай частцы марскіх вадаёмаў адкладваліся пясчана-вапняковыя адклады, а далей да берагоў — вапняковыя ілы. У канцы оксфардзкага веку пачалася рэгрэсія мора, і пад канец пэрыяду ўся тэрыторыя Беларусі зноў стала сушай. Магутнасьць оксфардзкіх адкладаў складае ад 80 мэтраў на паўднёвым усходзе да 100 мэтраў на захадзе.