|
'''Кембрыйскі пэрыяд''' (сыстэма), кембркембар (ад лацінскае назвы [[УэльсУэйлз|Валіі]] ў [[Вялікая Брытанія|Вялікае Брытаніі]]) — першы пэрыяд [[Палеазой|палеазойскае эры]]. Пачаўся 542 мільёны рокаў таму й цягнуўся 54 мільёны рокаў.
== Палеагеаграфія ==
У пачатку пэрыяду [[Афрыка]], [[Аўстралія]], [[Антарктыда]], [[Паўднёвая Амэрыка]] і [[Індастан]] аб’ядналіся ў супэркантынэнт [[Гандвана]]. ПазасталыяРэшта кантынэнтыкантынэнтаў — [[Паўночная Амэрыка]], Балтыя й [[Сыбір]] — таксама знаходзіліся ў паўднёвым паўшар’і. Мелася тры акіяны — [[Панталяса]], які займаў амаль усё паўночнае паўшар’е, [[Прататэтыс]] паміж паўночнымі кантынэнтамі й Гандванай і Япэт на поўдні ад Паўночнае Амэрыкі.
<gallery>
|Зямля цягам раньняга кембру
== Стратыграфічны падзел ==
КембрКембар падзяляецца на чатыры эпохі й дзесяць вякоў. У адрозьненьне ад іншых пэрыдаў фанэразою, ня ўсе зь іх маюць уласныя назвы.
* [[Тэрэнуўская эпоха]] ([[Фартунскі век]], [[Век 2]])
* [[Эпоха 2]] ([[Век 3]], [[Век 4]])
* [[Эпоха 3]] ([[Век 5]], [[Друмійскі век]], [[Гужанскі век]])
* [[Фуронская эпоха]] ([[ПайбзкіПайбскі век]], [[Джангшанзкі век]], [[Век 10]])
== У Беларусі ==
Адклады кембру распаўсюджаныя на паўночным захадзе і паўднёвым захадзе Беларусі, найбольш поўныя зь іх — у БерасьцейскаеБерасьцейскай ўпадзінеупадзіне, дзе яны залягаюць на пародах вэнду й перакрыюцца ардавіцкімі й юрскімі адкладамі. Часам сустракаюцца рэшткі вымерлае фаўны. Магутнасьць адкладаў да 350—400 мэтраў. На тэрыторыі Беларусі кембркембар падзяляецца на дзьве эпохі: ніжнюю, у якоеякой выяўленыя балтыцкаябалтыйская й беражкоўская сэрыі, йі сярэднюю.
== Фізычна-геаграфічнае становішча тэрыторыі Беларусі. Карысныя выкапні ==
Пачатак пэрыяду ўва ўсім сьвеце быў адзначаны дваолідаволі нізкімі тэмпэратурамі, што захаваліся па апошнім позьнепратэразойскім зьледзяненьні, якое было наймацнейшым у гісторыі плянэты. У ніжнім кембры мора займала захад Беларусі, дзе адкладаліся ападкі балтыцкаебалтыйскае й беражкоўскае сэрыяў. Першая складзеная ў дольнаедольнай частцы розназярністымі палявашптава-кварцавымі пясчанікамі з дадаткам гляўканіту, гравэлітаў і глінаў. Вышэй знаходзяцца гліны з дадаткам пясчанікаў і алеўралітаў з гляўканітамі, фасфарытамі й рэшткамі чарвякападобных безхрыбетныхбесхрыбетных. Горную частку сэрыі ўтварае жалезіста-каалінавая кара выветраваньня. Беражкоўская сэрыя складзеная ў ніжняеніжняй частцы шэрымі кварцавымі, добра адсартаванымі пясчанікамі з дамешкам алеўралітаў, часам глінаў; у сярэдняесярэдняй — шэрымі кварцавымі алеўралітамі з дамешкам глінаў, радзей пясчанікаў; у верхняеверхняй — сьветла-шэрымі кварцавымі пясчанікамі з дамешкам алеўралітаў, радзей глінаў з фосфарам і гляўканітам. У адкладах сэрыі сустракаецца фаўна трылябітаў, плечаногіх і іншых безхрыбетныхбесхрыбетных. Сярэдні кембркембар мае магутнасьць да 50 мэтраў і ўтвораны кварцавымі пясчанікамі з дамешкам алеўралітаў ды глінаў.
== Літаратура ==
* Белорусская ССР: Краткая энциклопедия в 5 т. / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: Гл. ред. Белорус. Сов. Энциклопедии, 1979. — Т. 2. Природа. Экономика. Народное благосостояние. — 768 с — 50 000 экз.
{{Геалягічная гісторыя Зямлі}}
| 