Арбіта: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
д артаграфія, вікіфікацыя using AWB
дНяма апісаньня зьменаў
Радок 1:
[[Файл:Orbit2.gif|значак|Два целы, што маюць блізкую вагу, крыцяцца вакол адзінага цэнтру вагі]]
'''Арбіта''' ({{мова-la|orbita}} — каляіна, дарога, шлях) — траектрорыятраекторыя руху [[Матэрыяльны пункт|матэрыяльнага пункту]] ў полі сілаў, якія на яго ўзьдзейнічаюць. У найлягчэйшым выпадку арбіта дзьвюхдвух целаў ёсьць [[кола]] або [[эліпс]], [[Фокус (матэматыка)|фокус]] якога разьмеркаваны ў [[Цэнтар вагі|цэнтры вагі]] сыстэмы. Арбіта можа мець больш складануюскладанейшую форму ў выпадку, калі на цела ўплываюць іншыя сілавыя палі. Праблема прагназаваньня руху ў выпадку трох важкіх целаў атрымала назву [[Задача трох цел]]. Аналітычнага рашэньня гэтай задачы не існуе, частковым рашэньнем ёсьць [[кропкіпункты ЛагранжаЛягранжа]].
 
== Кеплераўскія арбіты ==
Некаторы час лічылася, што плянэты [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]] рухаюцца вакол [[Сонца]] кругавымі арбітамі. Пасьля доўгіх і няўдалых спробаў вылічыць кругавую арбіту для [[Марс]]ау нямецкі астраном [[Ёган Кеплер]] абверг гэтае сьцьвярджэньне й пасьля, выкарыстоўваючы дадзеныязьвесткі вымярэньняў [[Тыха Брагэ]], усталяваў законы руху [[Плянэта|плянэт]] вакол зоркі. ЗаканамэрнасьціЗаканамернасьці былі сфармуляваны ў тры асноўныя законы, што маюць цяпер назву [[законы Кеплера]]:
 
: 1. Усе плянэты круцяцца вакол Сонца па арбітах, якія маюць форму эліпсаэліпсу, у адным з фокусаў якога знаходзіцца Сонца.
: 2. Радыюс-вэктар плянэты (цела Сонечнай сыстэмы) за роўныя прамежкі часу апісвае роўнавялікія плошчы.
: 3. Квадрат пэрыяду зваротазвароту плянэты вакол Сонца прама прапарцыйны кубу вялікай паўвосі эліпсаэліпсу.
 
Кеплераўскія элемэнты арбіты:
Радок 13:
* вялікая паўвось (або факальны парамэтар)
* [[эксцэнтрысытэт]] (''e'')
* [[нахіл арбіты]] (''i'') ўу асноўнай каардынатнай плоскасьці
* даўгата ўзыходнага вузла (''Ω {{lang|en|node}}'')
* аргумэнт [[Пэрыцэнтар|перыцэнтраперыцэнтру]] (''ω, {{lang|en|peri}}'')
* час праходжаньня нябеснага цела праз [[пэрыцэнтар]] (''T0'')
 
Гэтыя элемэнты адназначна вызначаюць арбіту незалежна ад яе формы (эліптычнай, парабалічнай або гіпэрбалічнай). Асноўнай каардынатнай плоскасьцю можа быць плоскасьць [[Экліптыка|экліптыкі]], плоскасьць [[Галяктыка|галяктыкі]], плоскасьць зямнога экватараэкватару і да таго падобнает.п. У такім выпадку элемэнты арбіты задаюцца адносна абранай плоскасьці.
 
{{Накід}}