Вікіпэдыя

Вуха: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д артыкул ужо не зьяўляецца накідам (большы за 10 кб)
артаграфія
Радок 1:
[[Файл:Ear-anatomy.svg|міні|200пкс|справа|Анатомія вуха: <br />'''Вонкавае вуха:'''<br />1. Скура<br />2. [[Вонкавы слыхавы праход|Слухавы канал]] <br />3. [[Вушніца]] <br />'''Сярэдняе вуха:'''<br />4. [[Бубенная балонка]] <br />5. {{Падказка|Авальнае вакно|Адтуліна ў чэрапе, закрытая тонкім пластам тканіны}}<br />6. [[Малаточак (анатомія)|Малаточак]]<br />7. [[Кавадла (анатомія)|Кавадла]] <br />8. [[страмяно (анатомія)|Страмяно]] <br />'''Унутранае вуха:'''<br />9. [[Паўкружныя каналы]] <br />10. [[Скрутак (унутранае вуха)|Скрутак]] <br />11. Нэрвы <br />12. {{Падказка|[[Эўстахава труба]]|Трубка, запоўненая паветрам і злучаная з глоткай.}}]]
'''Вуха''' — складаны вэстыбулярны-слыхавы орган, які выконвае дзьве функцыі: успрымае [[гук]]авыя імпульсы і адказвае за палажэньне цела ў прасторы і здольнасьць утрымоўваць раўнавагу. Гэта парны орган, які месьціцца ў [[Скроневая костка|скроневых костках]] [[чэрап]]у, абмяжоўваючыся звонку [[вушніца]]мі.
 
Вуха чалавека ўспрымае гукавыя хвалі даўжынёй прыкладна ад 20,625 мэтраўмэтру да 1,65 сантымэтраўсантымэтру, што адпавядае частасьці ў 16—20 000 Гц (ваганьняў у сэкунду). У працэсе эвалюцыйнага разьвіцьця вуха паўстала ў [[першачнаводныя|першачнаводных]] продкаў [[хрыбетныя|хрыбетных]] з адмысловых скурных ворганаўорганаў пачуцьцяў.
 
Слова «вуха» можа быць выкарыстана для апісаньня як усяго ворганаоргана, гэтак і толькі ягонай бачнай часткі. У людзей вонкавую частку вуха называюць [[вушніца]]. Хрыбетныя маюць пару вушэй, якія разьмешчаны [[сымэтрыя|сымэтрычна]] па абодва бакі галавы. Гэты мэханізм дапамагае ў здольнасьці лякалізацыі крыніцы гуку.
 
== Анатомія ==
=== Вонкавае вуха ===
[[Файл:Ear.jpg|міні|180пкс|справа|Чалавечая вушніца]]
{{Асноўны артыкул|Вонкавае вуха}}
[[Вонкавае вуха]] складаецца з [[вушніца|вушніцы]] й вонкавага слыхавога праходу<ref>А.С. Батуев Глава 3. Физиология ссенсорных систем. #4. Слуховая сенсорнаясистема и речь // Физиология высшей нервной деятельности и сенсорных систем. — 3. — СПб.: Питер, 2010. — С. 78-81. — 317 с. — ISBN 978-5-91180-842-6</ref>. Вушніца ёсьць складанай формы пругкі [[храсток]], пакрыты [[скура]]й, ягоная ніжняя частка, званая [[мочка]]й, зьяўляецца скурнай зморшчынай, якая складаецца з скуры й тлушчавай тканіны. Вушніца вельмі адчувальная да любых пашкоджаньняў, таму ў змагароў гэтая частка цела вельмі часта дэфармаваная.
Радок 30:
=== Унутранае вуха ===
{{Асноўны артыкул|Унутранае вуха}}
З трох аддзелаў ворганаоргана слыху й [[раўнавага|раўнавагі]] найбольш складаным зьяўляецца [[унутранае вуха|ўнутранае вуха]], якое з-за сваёй мудрагелістай формы называюцца лябірынтам. Косткавы лябірынт складаецца ззь пераддзьвер’я, [[скрутак (унутранае вуха)|скрутка]] й паўкружных каналаў, якія разьмешчаны ва ўсіх трох узаемапэрпэндыкулярных плоскасьцях і запоўненых вадкасьцямі, [[пэрылімфа]]й і [[эндалімфа]]й<ref>А.С. Батуев Глава 3. Физиология ссенсорных систем. #5. Вестибулярная сенсорная система // Физиология высшей нервной деятельности и сенсорных систем. — 3. — СПб.: Питер, 2010. — С. 83-85. — 317 с. — ISBN 978-5-91180-842-6</ref>. Ва ўнутраным вуху разьмешчана як скрутак, ворганорган слыху, гэтак і [[вэстыбюлярная сыстэма]], якая зьяўляецца ворганаморганам раўнавагі й [[Паскарэньне|паскарэньня]].
 
Слыхавы праход тут перагароджаны [[бубенная балонка|бубеннай балонкай]], якая вібруе пры сутыкненьні з гукавой хваляй, з частасьцю тым большай, чым вышэй гук. У сыстэму костачак ўнутранага вуха ўваходзяць малаточак, кавадла і страмяно; малаточак прычэплены дзяржальняй да бубеннай балонкі, страмяно разьмешчана на авальным вакне, а кавадла счэплена з розных бакоў з абедзьвюма гэтымі косткамі. Кавадла дазваляе павялічыць ціск на авальнае вакно ў 20 разоў у параўнаньні зь ціскам на бубенную балонку. Ваганьні авальнага вакна перадаюцца вадкасьці, якая раздражняе разьмешчаныя ў скрутку рэцэптары, якія фармуюць, у сваю чаргу, [[нэрвовы імпульс|нэрвовыя імпульсы]].
Радок 43:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Ear}}
* [http://www.phys.unsw.edu.au/jw/hearing.html Тэст слыху на адчуваньне розных частотаў] {{ref-en}}
* [http://www.youtube.com/watch?v=46aNGGNPm7s&feature=related Відэа ўспрыманьня гуку] ад Brandon Pletsch {{ref-en}}
Радок 50:
* [http://www.sciencephoto.com/search?page=1&Search.x=0&searchstring=ear+SEM&matchtype=fuzzy&channel=all&license=both&Search.y=0&subtype=keywords&sort_results=0&media_type=images Фотаздымкі элемэнтаў вуха], зробленыя з дапамогай сканавальнага электроннага мікраскопа
 
[[Катэгорыя:Вуха| ]]
[[Катэгорыя:Слых]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Вуха»