Кандрат Крапіва: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
вернутая кніга
X boh x (гутаркі | унёсак)
дапаўненьне, вікіфікацыя
Радок 36:
Адзін год вучыўся ва ўзьдзенскім народным вучылішчы, потым паступіў у 2 клясу 4-кляснага гарадзкога вучылішча ў [[Стоўпцы|Стоўпцах]], зь якога праз два гады перавёўся ў такое ж вучылішча ў [[Койданаў|Койданаве]]. Такі перавод Крапіва тлумачыў тым, што ў Стоўпцах была бедная бібліятэка, не было чаго чытаць, а ў Койданаве бібліятэка была значна багацейшая. У Койданаўскім вучылішчы пачаткоўца заўважыў і падтрымаў яго творы настаўнік літаратуры Іван Міхайлавіч Тоўсьцік. Гэта і падштурхнула маладога аўтара і далей займацца вершаскладаньнем. Адзін са сваіх вершаў даслаў у часопіс «Жизнь для всех». Празь месяц атрымаў адказ, у якім сьцьвярджалася, што верш друкавацца ня будзе, паколькі ён не дастаткова мастацкі. Пасьля гэтага юнак перастаў пісаць, закінуў літаратурную творчасьць на 8 гадоў<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 21-23</ref>.
 
Пасьля заканчэньня Койданаўскага вучылішча ў [[1913]] вярнуўся ў родныя мясьціны, летам працаваў па гаспадарцы, дапамагаў бацьку, сям’і, касіў, хадзіў за плугам і за бараною. Восеньню, пазычыўшы ў суседа тры рублі на дарогу, выправіўся ў Менск, дзе здаў экстэрнам экзамэн на званьне народнага настаўніка. Аднак, быў ужо кастрычнік, заняткі ўжо пачаліся і ўсе пасады настаўнікаў былі занятыя, таму свабоднага мейсца для Кандрата не знайшлося. Зіму ён правёў дома, з бацькам езьдзіў на розныя заработкі, а на вясну і лета ўладкаваўся працаваць на цагельню<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 23</ref>. Восеньню [[1914]] атрымаў месца настаўніка ў пачатковай земскай школе ў вёсцы [[Мнішаны]] на Меншчыне<ref name="БС">{{Кніга|аўтар = |частка = Крапива Кондрат Кондратьевич.|загаловак = Биографический справочник|месца = Мн.|выдавецтва = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки|год = 1982|том = 5|старонкі = 329|старонак = 737}}</ref> Адпрацаваў год і быў мабілізаваны ў армію для ўдзелу ў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]]<ref name="БС"/>. У сакавіку [[1916]] году скончыў Гатчынскую школу прапаршчыкаў<ref name="КЛН">[http://www.belta.by/ru/articles/dossier/K-115-letiju-narodnogo-pisatelja-Belarusi-Kondrata-Krapivy_i_400.html К 115-летию народного писателя Беларуси Кондрата Крапивы] {{ref-ru}}</ref>. Вясну і лета 1916 году праслужыў у 38-м запасным батальёне у горадзе Асташкаве<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 24</ref>. Удзельнічаў у баях на Румынскім фронце ў кастрычніку 1916 году. Зімой 1917 году захварэў на брушны тыф<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 25</ref>. Як настаўнік у лютым [[1918]] дэмабілізаваны. Настаўнічаў у вёсцы [[Каменка (вёска, Узьдзенскі раён)|Каменка]] на Ўзьдзеншчыне.
 
У 1919 годзе ажаніўся зь дзяўчынай са сваёй вёскі Нізок Аленай Махнач. Неўзабаве ў іх нарадзіўся сын, які, аднак, пражыў нядоўга. Яму не пасьпелі нават даць імя<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 26</ref>
 
У [[1920]]—[[1923]] — камандзір у [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|Чырвонай Арміі]]<ref name="БС"/>. У той жа час зноў зьвярнуўся да літаратурнай творчасьці. Дасылаў свае творы (нататкі, фэльетоны, вершы) у «Красноармейскую правду». Пісаў пра тое, што бачыў, адчуваў, сам перажываў, што яго хвалявала. Пісаў пра рэальныя справы, сапраўдныя жыцьцёвыя падзеі найчасьцей у гумарыстычным і сатырычным пляне. Гэтыя рысы ў творчасьці пісьменьніка пазьней стануць асноўнымі, вызначальнымі<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 26-27</ref>. 1922 год быў для аўтара даволі плённым. Толькі «Савецкая Беларусь» апублікавала 20 яго вершаў і вершаваных фэльетонаў<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 32</ref>. З [[1924]] зноў настаўнічаў на Ўзьдзеншчыне ў пасёлку [[Астравок (пасёлак, Сямёнавіцкі сельсавет)|Астравок]].
 
У [[1925]] пераехаў у [[Менск]], , дзе яго ўладкавалі інструктарам Цэнтральнага бюро краязнаўства пры Інстытуце беларускай культуры. 25 верасьня 1925 году падаў заяву аб прыёме на пэдагагічны факультэт БДУ. Тады ж на заяву была накладзена рэзалюцыя аб залічэньні Крапівы студэнтам ўнівэрсытэту. Падчас вучобы ў БДУ пісьменьнік ня толькі старанна вучыўся. На той час ён шмат пісаў і публікаваў твораў. Займаўся таксама і навукова-дасьледчыцкай работай. У 1926—1927 гг. напісаў вялікую па памерах і значную па вартасьці працу па вуснай народнай творчасьці «Беларускія прыказкі». У ёй Крапіва раскрыў функцыі прыказкі і прымаўкі, паказаў іх прызначэньне і ролю, асабліва для літаратурнай творчасьці<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 54-56</ref>.
У [[1925]] пераехаў у [[Менск]]. Быў чальцом літаб’яднаньня «[[Маладняк (літаратурнае аб’яднаньне)|Маладняк]]» (да [[1926]]), потым «[[Узвышша]]». Скончыў літаратурна-лінгвістычнае аддзяленьне пэдагагічнага факультэта [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]] ў [[1930]]<ref name="БС"/>. Працаваў інструктарам [[Цэнтральнае Бюро краязнаўства|Цэнтральнага бюро краязнаўства]] пры [[Інстытут беларускай культуры|Інбелкульце]] ([[1925]]—[[1926]])<ref name="БС"/>, загадчыкам аддзелу ў часопісе «[[Полымя рэвалюцыі]]» ([[1932]]—[[1936]])<ref name="БС"/>. Удзельнічаў у [[Польскі паход Чырвонай Арміі|паходзе Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь]] ([[1939]]), у [[Савецка-фінская вайна|савецка-фінскай вайне]] (1939—1940)<ref name="БС"/>. На пачатку [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] працаваў у франтавых газэтах «За Савецкую Беларусь», «Красноармейская правда»<ref name="БС"/>, у [[1943]]—[[1945]] рэдагаваў сатырычную газэту-плякат «[[Раздавім фашысцкую гадзіну]]». У 1945—1947 — рэдактар часопіса [[Вожык (1945)|«Вожык»]]<ref name="БС"/>, у [[1947]]—[[1952]] загадчык сэктару мовазнаўства Інстытуту мовы і літаратуры [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН БССР]]<ref name="БС"/>, дырэктар Інстытуту мовазнаўства АН БССР (1952—[[1956]])<ref name="БС"/>.
 
[[Файл:Mahila Krapivy.JPG|міні|Магіла Кандрата Крапівы на Ўсходніх могілках у Менску]]
Быў чальцом літаб’яднаньня «[[Маладняк (літаратурнае аб’яднаньне)|Маладняк]]» (да [[1926]]). Крапіва быў чальцом камісіі па скліканьні Першага ўсебеларускага зьезду «Маладняка», выконваў іншыя даручэньні кіраўніцтва гэтага аб’яднаньня. Разам з тым дзейнасьць «Маладняка» пачынала ўсё больш не задавальняць Крапіву. У выніку, група аўтараў, у тым ліку і Крапіва, падала заяву аб выхадзе з «Маладняка» і хадайніцтва аб дазволе ўтварыць новае літ.аб’яднаньне «Узвышша»<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 57</ref>.
 
У [[1925]] пераехаў у [[Менск]]. Быў чальцом літаб’яднаньня «[[Маладняк (літаратурнае аб’яднаньне)|Маладняк]]» (да [[1926]]), потым «[[Узвышша]]». Скончыў літаратурна-лінгвістычнае аддзяленьне пэдагагічнага факультэта [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]] ў [[1930]]<ref name="БС"/>. Працаваў інструктарам [[Цэнтральнае Бюро краязнаўства|Цэнтральнага бюро краязнаўства]] пры [[Інстытут беларускай культуры|Інбелкульце]] ([[1925]]—[[1926]])<ref name="БС"/>, загадчыкам аддзелу ў часопісе «[[Полымя рэвалюцыі]]» ([[1932]]—[[1936]])<ref name="БС"/>. Удзельнічаў у [[Польскі паход Чырвонай Арміі|паходзе Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь]] ([[1939]]), у [[Савецка-фінская вайна|савецка-фінскай вайне]] (1939—1940)<ref name="БС"/>. На пачатку [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] працаваў у франтавых газэтах «За Савецкую Беларусь», «Красноармейская правда»<ref name="БС"/>, у [[1943]]—[[1945]] рэдагаваў сатырычную газэту-плякат «[[Раздавім фашысцкую гадзіну]]». У 1945—1947 — рэдактар часопіса [[Вожык (1945)|«Вожык»]]<ref name="БС"/>, у [[1947]]—[[1952]] загадчык сэктару мовазнаўства Інстытуту мовы і літаратуры [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН БССР]]<ref name="БС"/>, дырэктар Інстытуту мовазнаўства АН БССР (1952—[[1956]])<ref name="БС"/>.
 
У [[1946]] у складзе дэлегацыі БССР удзельнічаў у рабоце I сэсіі Генэральнай асамблеі [[Арганізацыя Аб'яднаных Нацый|ААН]]. У 1956<ref name="БС"/> — студзені [[1982]] — віцэ-прэзыдэнт АН БССР. Са студзеня 1982 па сакавік [[1989]] — вядучы навуковы супрацоўнік-кансультант у аддзеле лексыкалёгіі і лексыкаграфіі Інстытуту мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР. [[Доктар філалягічных навук]], акадэмік АН БССР. Неаднаразова абіраўся дэпутатам ([[1947]]—[[1990]]), старшынём [[ВС БССР]]. Член [[Саюз пісьменьнікаў СССР|Саюза пісьменьнікаў СССР]] (з [[1934]]).
Радок 50 ⟶ 55:
== Творчасьць ==
[[Файл:III з'езд пісьменнікаў БССР.jpg|міні|К. Крапіва (трэці справа) на III зьезьдзе пісьменьнікаў БССР. 1954 год]]
Пачынаў пісаць Атраховіч на расейскай мове. У гарадзкім вучылішчы асобныя жартоўныя радкі, эпіграмы спрабаваў і па-беларуску<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 27</ref>. Яго першы друкаваны твор — фэльетон у вершах «Жили-были», быў апублікаваны ў газэце «Красноармейская правда» у 1922 годзе<ref name="БС"/>. Неўзабаве Крапіва стаў пісаць і па-беларуску. Дэбютаваў у «Савецкай Беларусі» 23 мая 1922 году. Ён выступіў з сатырычным вершам «Сваты» (яго падзагаловак «К Генуэзскай канферэнцыі»)<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 28</ref>. Сам Крапіва адзначаў, што знайшоў сябе толькі тады, калі пачаў пісаць па-беларуску і друкавацца ў газэце «Савецкая Беларусь» <ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 29</ref>.
Яго першы друкаваны твор — фэльетон у вершах «Жылі-былі», быў апублікаваны ў газэце «Красноармейская правда» у 1922 годзе<ref name="БС"/>. Першы твор Крапівы на беларускай мове — сатырычны верш «Сваты» — зьявіўся ў газэце «Савецкая Беларусь» 23 траўня 1922 году<ref name="КЛН"/>. Дагэтуль ён пасьпеў пабыць і сельскім настаўнікам, і прапаршчыкам на франтах [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]], і камандзірам [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РСЧА]]. І вось цяпер ён шукаў сваё месца ў новым жыцьці, уладкоўваючы яе дзейсным словам сатыры. Сатырычная накіраванасьць, востры гумар, актуальнасьць, выразная клясавая пазыцыя выявіліся ў кнігах малых сатырычных формаў<ref name="БС"/>.
 
Яго першы друкаваны твор — фэльетон у вершах «Жылі-былі», быў апублікаваны ў газэце «Красноармейская правда» у 1922 годзе<ref name="БС"/>. Першы твор Крапівы на беларускай мове — сатырычны верш «Сваты» — зьявіўся ў газэце «Савецкая Беларусь» 23 траўня 1922 году<ref name="КЛН"/>. Дагэтуль ён пасьпеў пабыць і сельскім настаўнікам, і прапаршчыкам на франтах [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]], і камандзірам [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РСЧА]]. І вось цяпер ён шукаў сваё месца ў новым жыцьці, уладкоўваючы яе дзейсным словам сатыры. Сатырычная накіраванасьць, востры гумар, актуальнасьць, выразная клясавая пазыцыя выявіліся ў кнігах малых сатырычных формаў<ref name="БС"/>.
Кандрат Атраховіч становіцца Кандратам Крапівой. Вершаваныя фэльетоны, сатырычныя куплеты, байкі ўсё часьцей зьяўляюцца на старонках беларускіх газэт і часопісаў пад гэтым псэўданімам. Неўзабаве ён становіцца майстрам камэдыйнага жанру, яго п’есы «Хто сьмяецца апошнім» і «Сьпяваюць жаўрукі» ідуць па ўсёй краіне, па іх здымаюцца кінафільмы. На працягу ўсяго свайго творчага жыцьця Кандрат Крапіва, шчодра адзначаны шматлікімі ўзнагародамі, званьнямі і прэміямі, будзе яшчэ ня раз, адрываючыся ад «высокіх» акадэмічных спраў і грамадзкіх заняткаў, вяртацца да жанру сваёй маладосьці — байкі<ref name="РКК">[http://colony.by/dayafterday.php?id=443 Родился Кондрат Крапива] {{ref-ru}}</ref>.
 
Кандрат Атраховіч становіцца Кандратам Крапівой. Псэўданім Крапівы тлумачыцца ў аднайменным вершы «Крапіва», які быў надрукаваны 28 сьнежня 1922 году ў газэце «Савецкая Беларусь»<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 32</ref>:
: «Я ў мастацкім агародзе
: Толькі марная трава.
: А якая? Смех, дый годзе:
: Я — пякучка-крапіва.»
 
Кандрат Атраховіч становіцца Кандратам Крапівой. Вершаваныя фэльетоны, сатырычныя куплеты, байкі ўсё часьцей зьяўляюцца на старонках беларускіх газэт і часопісаў пад гэтым псэўданімам. Неўзабаве ён становіцца майстрам камэдыйнага жанру, яго п’есы «Хто сьмяецца апошнім» і «Сьпяваюць жаўрукі» ідуць па ўсёй краіне, па іх здымаюцца кінафільмы. На працягу ўсяго свайго творчага жыцьця Кандрат Крапіва, шчодра адзначаны шматлікімі ўзнагародамі, званьнямі і прэміямі, будзе яшчэ ня раз, адрываючыся ад «высокіх» акадэмічных спраў і грамадзкіх заняткаў, вяртацца да жанру сваёй маладосьці — байкі<ref name="РКК">[http://colony.by/dayafterday.php?id=443 Родился Кондрат Крапива] {{ref-ru}}</ref>.
 
Байкі, як і сатырычныя вершы, зьяўляюцца пад уражаньнем нейкіх фактаў, падзей, канкрэтных прычынаў. Часта яны і паміраюць разам з тым часам, у якім нарадзіліся. Лепшыя байкі Кандрата Крапівы перажылі свой час.
 
Кандрат Крапіва не баяўся, а ўвогуле дык і любіў сваім вершаваным радком выступаць у ролі адкрытага прапагандыста, агітатара. Прытым ня толькі вялікіх, глябальных ідэяў, а нярэдка і зусім зямных, бытавых рэчаў<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 40</ref>. Работу агітатара, прапагандыста Крапіва спалучаў з асьветніцтвам. Звычайна вельмі вобразна абмаляваўшы той ці іншы выпадак або зьяву, у пераважнай большасьці падаўшы яе ў камэдыйна-гумарыстычным ці сатырычным пляне, пісьменьнік нярэдка ў канцы твора дае своеасаблівае рэзюмэ, у якім кляйміць заганную рэч або зьвяртаецца да чытачоў з парадай ці заклікам<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 42</ref>.
 
Вершы на антырэлігійную тэму займаюць вельмі значнае месца ў раньняй творчасьці Крапівы. Крапіва выводзіў на асьмяяньне шарлатанства, дурман, прымхі, павер’і<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 43</ref>. Пісьменьнік як бы ўвабраў, сканцэнтраваў у сабе народную мудрасьць, што выпрацоўвалася на працягу многіх вякоў і перадавалася ад аднаго пакаленьня да другога, назапашаны стагоддзямі людзкі вопыт. І вось гэтая моцная для творчасьці аснова, сапраўдны грунт адчуліся ў першых жа літаратурных рэчах Крапівы<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 47</ref>.
 
У раньні пэрыяд свайго літаратурнага творчасьці Крапіва пасьпяхова працаваў і ў галіне літаратурнай прозы. У гэтым кірунку яго асноўным жанрам стаў сатырычны аповед<ref name="КЛН"/>.
 
Зь сярэдзіны 20-х гг. Крапіва зьвяртаецца да вершаваных твораў буйной формы. У 1925 годзе ён пачынае і ў наступным годзе заканчвае вялікую паэму «Біблія» <ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 62</ref>.
У пачатку 1930-х гадоў Кандрат Крапіва зьвярнуўся да драматургіі. Першым драматычным творам пісьменьніка была псыхалягічная драма «Канец дружбы», у якой падымаліся складаныя маральна-этычныя праблемы<ref name="КЛН"/>.
 
З кастрычніка 1931 году па чэрвень 1932 году Крапіва працаваў над раманам «Мядзведзічы». Асобнымі разьдзеламі раман друкаваўся ў «Полымі рэвалюцыі» ў 1932—1933 гг. Яшчэ да завяршэньня часопіснай публікацыі «Мядзведзічы» ў 1932 годзе выйшлі асобным выданьнем. Рэдагаваў кнігу Міхась Лынькоў<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 107</ref>.
 
У пачатку 1930-х гадоў Кандрат Крапіва зьвярнуўся да драматургіі. Першым драматычным творам пісьменьніка была псыхалягічная драма «Канец дружбы», у якой падымаліся складаныя маральна-этычныя праблемы<ref name="КЛН"/>. Свой першы драматычны твор Крапіва пісаў з чэрвеня па сьнежань 1933 году<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 122</ref>.
 
Першы ваенны твор «Проба агнём» датуецца 1943 годам. У беларускай драматургіі гэта быў першы твор, які расказаў пра падзеі сучаснай вайны<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 155</ref>.
 
Нават у сталым узросьце не пераставаў тварыць, апошні твор — [[мэлядрама]] «На вастрыі» — быў напісаны ва ўзросьце 86 гадоў у 1982 годзе.
Радок 67 ⟶ 90:
 
=== Сатырычна-гумарыстычныя кнігі ===
Да жанру байкі Крапіва зьвярнуўся ў 1922 годзе, калі пачаў пісаць па-беларуску. Асаблівы росквіт Крапівы-байкапісца прыпадае на 1925—1929 гг., калі была напісаная большая частка самых вядомых яго твораў у гэтым жанры<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 78</ref>. Паводле тэматыкі байкі Крапівы можна падзяліць на 4 групы:
Аўтар кніг сатыры і гумару «Асьцё» (1925), «Крапіва» (1925, 4-е перапрац. і дап. выд. 1932), «Біблія» (1926), «Байкі» (1927), «Ухабы на дарозе» (1930), «Пра нашых шкоднікаў, папоў ды ўгоднікаў» (1930), «Хвядос — Чырвоны нос» (1931, вершаваная казка), «Калючы строй» (1932), «Выбраныя байкі» (1932), «Выбраныя вершы» (1935), «Выбраная сатыра» (1938), «Выбраныя творы» (1941, 1947, 1948), «Сьмех і гнеў» (1946), «Сатыра і гумар» (1954), «Жаба ў каляіне» (1957), «Байкі, вершы, п’есы» (1960), «Сорак баек» (1966), «Вершы і байкі» (1967, 1990), «Байкі і вершы» (1971), «Пучок жыгучкі» (1973), а таксама кніжкі для дзяцей «Загадкі дзеда Кандрата»
* маральна-бытавыя;
* агульнаграмадзкія;
* міжнародныя;
* літаратурныя.
Праўда, такі падзел даволі ўмоўны, хоць сярод твораў існуе пэўная розьніца нават у эмацыянальным гучаньні<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 90</ref>.
 
Амаль паралельна з паэтычнымі творамі Крапіва пачаў пісаць і прозу. Першае вядомае апавяданьне «Вясна» было напісанае ў 1922 годзе. У наступныя гады ў друку пэрыядычна зьяўляюцца творы прозы — як правіла, невялікія апавяданьні. Яны публікуюцца ў часопісах «Маладняк», «Узвышша», «Чырвоны сейбіт», а затым выходзяць у сьвет асобнымі зборнікамі. Найбольш плённы і ўраджайны пэрыяд пісьменьніка ў прозе прыпадае на 20-30-я гг.<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 95</ref>.
 
У 1939 годзе Крапіва напісаў сатырычную камэдыю «Хто смяецца апошнім» <ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 137</ref>. Падштурхнулі да стварэньня гэтай п’есы матэрыялы Пленума ЦК ВКП (б), які прайшоў у студзені 1938 году<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 138</ref>.
 
У пэрыяд Вялікай Айчыннай вайны Крапіва працаваў і над сатырычнай камэдыяй «Мілы чалавек», якая выйшла ў сьвет у першыя пасьляваенныя месяцы. Падзеі ж яе зьвязаныя з вайной, хоць сама «прывязка» іх да часу ня вельмі моцная і грунтуецца толькі на абставінах драматычнага твора<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 160</ref>. Пастаноўку п’есы рыхтаваў Беларускі тэатар імя Янкі Купалы. Упершыню спэктакль быў паказаны 31 жніўня 1945 году<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 165</ref>.
 
Аўтар кніг сатыры і гумару «Асьцё» (1925), «Крапіва» (1925, 4-е перапрац. і дап. выд. 1932), «Біблія» (1926), «Байкі» (1927), «Ухабы на дарозе» (1930), «Пра нашых шкоднікаў, папоў ды ўгоднікаў» (1930), «Хвядос — Чырвоны нос» (1931, вершаваная казка), «Калючы строй» (1932), «Выбраныя байкі» (1932), «Выбраныя вершы» (1935), «Выбраная сатыра» (1938), «Выбраныя творы» (1941, 1947, 1948), «Сьмех і гнеў» (1946), «Сатыра і гумар» (1954), «Жаба ў каляіне» (1957), «Байкі, вершы, п’есы» (1960), «Сорак баек» (1966), «Вершы і байкі» (1967, 1990), «Байкі і вершы» (1971), «Пучок жыгучкі» (1973), а таксама кніжкі для дзяцей «Загадкі дзеда Кандрата».
 
Аб сатыры, яе ролі і значэньні, увогуле аб задачах пісьменьніка Крапіва выказаўся ў артыкулах «Думкі пра сатыру» (1929) і «Што мне рупіць» (1933). Артыкулы зьяўляюцца як бы падагульненьнем літаратурнага вопыту<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 34</ref>.
 
=== П’есы ===
Радок 76 ⟶ 114:
 
== Навуковая дзейнасьць ==
Вялікі ўклад Кандрат Крапіва як навуковец зрабіў у беларускае мовазнаўства. Крапіва быў рэдактарам Курса сучаснай беларускай літаратурнай мовы, які ў трох частках быў апублікаваны на мяжы 50-60-х гг, двухтомнай апісальна-нарматыўнай Граматыкі беларускай мовы. Таксама Крапіва быў выдатным знаўцам беларускай лексыкаграфіі<ref>'' Сабалеўскі А. '' Кандрат Крапіва. Нарыс жыцця і творчасці. С. 192</ref>.
 
Аўтар літаратуразнаўчых і крытычных артыкулаў, лінгвістычных працаў, адзін з навуковых рэдактараў (з Я.Коласам і П.Глебкам) «Русско-белорусского словаря» (1953), навуковы рэдактар «Беларуска-расейскага слоўніка» (1962, выданьне 2-е перапрацаванае і дапоўненае ў 1988—1989), «Русско-белорусского словаря» (выданьне 2-е, перапрацаванае і дапоўненае, 1982), «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ў 5 тамах (1977—1984) і інш. Выбітны знаўца беларускай мовы, Крапіва ўзначальваў Тэрміналягічную камісію [[Беларуская Савецкая Энцыкляпэдыя|Беларускай Савецкай Энцыкляпэдыі]], непасрэдна займаўся распрацоўкай тэрміналёгіі ў розных галінах навукі. Кандрат Крапіва — акадэмік НАН Беларусі, [[доктар філялагічных навук]].