Кітайская мова: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д дапаўненьне |
Няма апісаньня зьменаў |
||
Радок 17:
}}
[[Файл:Map of sinitic languages-en.svg|справа|thumb|230пкс|Сыніцкія мовы на мапе ўсходняга Кітаю.]]
'''Кіта́йская мова''' (中文 — [
Кітайская зьяўляецца адной з 6 афіцыйных і працоўных моваў [[ААН]]. Гістарычна гэта мова народнасьці [[кітайцы|хань]], якая дамінуе ў нацыянальным складзе КНР (больш за 90% насельніцтва краіны, асабліва ў цэнтральных частках усходу краіны). Акрамя таго, дзясяткі мільёнаў кітайцаў, якія захоўваюць сваю мову, жывуць практычна ва ўсіх краінах [[Паўднёва-Ўсходняя Азія|Паўднёва-Ўсходняй Азіі]] (на Сынгапуры складаючы больш 75% насельніцтва); значная кітайская дыяспара расьсеяная па ўсім сьвеце. На кітайскай мове размаўляюць таксама вызначаныя часткі некаторых не-кітайскіх народаў Кітаю, якія гістарычна зазналі кітаізацыю (напрыклад, туцьзя); асобныя народы перайшлі на яе ў значнай ступені або амаль поўнасьцю (маньчжуры).
== Гісторыя ==
Кітайская мова зьяўляецца адной з самых старажытных зь цяпер існых моваў. Таксама яна валодае самой старажытнай з ужывальных у цяперашні час пісьменнасьцю, што ўзьнікла каля 13-га стагодзьдзя да [[Нараджэньне Хрыстовае|н. э.]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=З гісторыі кітайскай пісьменнасьці|спасылка=http://belarusian.cri.cn/65/2009/09/16/2s481.htm|выдавец=[[Міжнароднае радыё Кітаю]]|дата публікацыі=16 верасьня 2009|дата доступу=28 студзеня 2014}}</ref>. Падобную [[герогліф|герагліфічную]] пісьменнасьць, адаптаваную з кітайскай мовы, выкарыстоўвае [[японская мова]], раней падобныя пісьмовасьці выкарыстоўвалі [[карэйская мова|карэйская]] й [[віетнамская мова|віетнамская]]; апрача іх кітайскія герогліфы маюць або мелі ва ўжытку некаторыя малаколькасныя народы Кітаю. Складзены ў [[93]] годзе кітайскі слоўнік «Шавэнь
== Дыялектныя групы ==
У кітайскай мове вылучаецца 7 [[дыялект]]ных групаў: паўночная (北, самая шматлікая — звыш 800 млн носьбітаў), (吴), [[сян]] (湘), [[гань]] (贛/赣), [[хака]] (客家), [[кантонскі дыялект|юэ]] (粤), [[міньскія мовы|мінь]] (閩/闽 — у тым ліку тайваньская), [[у (дыялект)|у]], часам вылучаецца таксама мова/дыялект цьзінь. Дыялекты адрозьніваюцца [[фанэтыка|фанэтычна]] (што замінае міждыялектным зносінам, дарма што дыялекты зьвязаныя рэгулярнымі гукавымі адпаведнасьцямі), [[лексыка]]й, збольшага [[граматыка]]й, аднак асновы іх граматыкі і слоўнікавага складу адзіныя. Шэрагам некаторых лінгвістаў дыялекты кітайскае мовы могуць лічыцца асобнымі мовамі, асабліва ў залежнасьці ад краіны, у якой разглядаюцца дыялекты.
Сродкам зносінаў носьбітаў розных дыялектаў служыць нарматыўная кітайская мова, якая ў Кітаі завецца [[путунхуа]] (普通话/普通話), у Сынгапуры хуаюй (华语/華語) у
Фанэтычная норма — [[Пэкін|пэкін]]скае вымаўленьне (аднак у эпоху дынастыі Тан, калі было створана большасьць клясычных кітайскіх тэкстаў, норма была блізкая хутчэй да цяперашняй дыялектнай групы хака).
|