Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы: розьніца паміж вэрсіямі

{{Арганізацыя

|назва = Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы

|выява = NATO flag.svg

|рамка выявы =

|колішняя назва =

}}

 

Артыкул 5 Паўночнаатлянтычнага дагавору, паводле якога ўсе краіны ўдзельніцы зьвязу павінны прыйсьці на дапамогу да іншай дзяржавы-ўдзельніцы ў выпадку ўзброенага нападу на яе, быў ужыты толькі адзін раз пасьля [[Тэрарыстычныя акты 11 верасьня 2001 году|тэрактаў]] [[11 верасьня]] [[2001]] году<ref>[http://www.nato.int/docu/update/2001/1001/e1002a.htm Invocation of Article 5 confirmed]. North Atlantic Treaty Organization.</ref>, пасьля чаго войскі НАТО былі разгорнутыя ў [[Аўганістан]]е. Арганізацыя ажыцьцяўляе сваю дзейнасьць праз шэраг дадатковых праграмаў, як то дзейнасьць вайсковых інструктараў у [[Ірак]]у, дапамогу ў барацьбе зь пірацтвам<ref>[http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_48815.htm Counter-piracy operations]. North Atlantic Treaty Organization.</ref>. У [[2011]] годзе арганізацыя ўсталявала беспалётную зону над [[Лібія]]й ў адпаведнасьці з рэзалюцыяй 1973 [[Рада Бясьпекі ААН|Рады Бясьпекі ААН]]. Артыкул 4, які прадугледжвае правядзеньне кансультацыяў паміж чальцамі НАТО, меў прымяненьне чатыры разы. У [[2003]] году правам скліканьня скарысталася [[Турэччына]] падчас [[Ірацкая вайна|ірацкай вайны]] ў [[2003]] годзе. Двойчы ў [[2012]] годзе Турэччына ўжыла права на артыкул 4 пасьля зьбіцьця турэцкагна разьведвальнага самалёту F-4 падчас [[Грамадзянская вайна ў Сырыі|сырыйскай грамадзянскай вайны]] і пасьля мінамётнага абстрэлу Турэччыны з боку тэрыторыі [[Сырыя|Сырыі]]<ref>[http://www.reuters.com/article/2012/10/03/us-syria-crisis-alliance-idUSBRE8921F220121003 NATO demands halt to Syria aggression against Turkey]. Reuters</ref>. У [[2014]] годзе [[Польшча]] выступіла ініцыятарам правядзеньня кансультацыяў блёку пасьля [[Расейская вайсковая інтэрвэнцыя ва Ўкраіну (2014)|расейскай ваеннай інтэрвэнцыі]] ў [[Крым]]е<ref>[http://www.nato.int/cps/en/natolive/news_107716.htm Statement by the North Atlantic Council following meeting under article 4 of the Washington Treaty]. NATO Newsroom</ref>.

Аналіз новай стратэгічнай сытуацыі дазволіў аўтарам канцэпцыі зрабіць дзьве важныя высновы аб захаваньні мэтаў і функцыяў НАТО па бясьпецы і аб стварэньні больш шырокіх, чым калі-небудзь, магчымасьцяў для дасягненьня ейных мэтаў палітычнымі сродкамі. Гаворка ішла аб дыялёгу і супрацоўніцтве паміж членамі НАТО і іншымі дзяржавамі ва ўсіх галінах, зьвязаных з эўрапейскай бясьпекай. Адносна абароны стратэгічная канцэпцыя [[1991]] году прадугледжвала зьніжэньне агульнай колькасьці ўзброеных сілаў і ўзроўню іхнай боегатоўнасьці з адначасовым павышэньнем іхнай мабільнасьці і здольнасьці дзейнічаць у крытычных сытуацыях. Важнай карэктывай было таксама памяншэньне залежнасьці вайсковай стратэгіі альянсу ад [[ядзерная зброя|ядзернай зброі]], якая павінная адыгрываць у асноўным палітычную ролю — захаваньне міру, стрымліваньня любога агрэсара.

 

 

У [[1997]] годзе НАТО дасягнула дамоўленасьці аб значным скарачэньні сваёй каманднай структуры ад 65 існых штаб-кватэраў да толькі 20<ref>[http://www.nato.int/docu/speech/1997/s971216aa.htm Statement by Secretary of State Madeleine K. Albright During the North Atlantic Council Ministerial Meeting]. NATO</ref>. Сілы рэагаваньня НАТО пачалі сваю дзейнасьць на саміце ў [[Прага|Празе]] [[21 лістапада]] [[2002]] году, які стаў першым самітам у краіне былой [[Рада эканамічнай ўзаемадапамогі|Рады эканамічнай ўзаемадапамогі]]. [[19 чэрвеня]] [[2003]] году прайшла далейшая рэструктурызацыя вайсковых падразьдзяленьнеў НАТО, падчас якой было створанае [[Хаўруснае камандваньне па пытаньнях трансфармацыі]] са штаб-кватэрай у [[Норфалк]]у, штат [[Вірджынія]], ЗША. У сакавіку [[2004]] году пачала дзейнічаць місія НАТО ў краінах Балтыі, паводле якой ажыцьцяўляецца падтрыманьне сувэрэнітэту [[Латвія|Латвіі]], [[Летува|Летувы]] і [[Эстонія|Эстоніі]]. Паводле місіі ў Летуве базуюцца чатыры зьнішчальнікі краінаў НАТО на ўмове ратацыі<ref>[http://www.boston.com/news/world/europe/articles/2012/03/29/nato_member_nations_should_share_military_systems/ NATO: Member nations should share military systems]. The Boston Globe</ref>.

Адказваючы на запыт ураду [[Рэспубліка Македонія|Югаслаўскай Рэспублікі Македонія]], са жніўня [[2001]] году па сакавік [[2003]] году НАТО ажыцьцявіла ў гэтай краіне тры пасьлядоўныя апэрацыі: [[Апэрацыя «Эсэншал гарвэст»|«Эсэншал гарвэст»]], якая дазволіла раззброіць групы этнічных [[альбанцы|альбанцаў]], што дзейнічалі на тэрыторыі Македоніі; [[Апэрацыя «Эмбэр фокс»|«Эмбэр фокс»]] забясьпечыла абарону міжнародных назіральнікаў, якія ажыцьцяўлялі нагляд за выкананьнем мірнага пляну; [[Апэрацыя «Элайд Германі»|«Элайд Германі»]] па прадастаўленьні кансультантаў на дапамогу ўраду ў пытаньнях забесьпячэньня стабільнасьці на ўсёй тэрыторыі [[Рэспубліка Македонія|Македоніі]].

 

 

=== Першая апэрацыя па барацьбе з тэрарызмам ===

 

=== Трансфармацыя НАТО ===

 

=== Узаемадзеяньне зь іншымі арганізацыямі ===

 

== Сябры ==

|- valign=top

|

|

|}

 

! Тэрмін

|-

| [[Сэрджыё Балянцына]]

| [[Італія]]

|-

| [[Алясандра Мінута Рыца]]

| [[Італія]]

|}

 

== Беларусь і NATO ==

 

Беларусь удзельнічае ў Радзе эўра-атлянтычнага партнёрства з [[1992]] (да [[1997]] — Рада Паўночнаатлянтычнага супрацоўніцтва), у праграме «Партнёрства дзеля міру» — з [[1995]]. Удзел у мерапрыемствах Навуковай праграмы НАТО беларускія навукоўцы бяруць з [[1993]]. Пастаяннае прадстаўніцтва Рэспублікі Беларусь пры НАТО адкрыта ў [[1998]]. На беларускіх вайсковых вучэньнях рэгулярна адпрацоўваецца сцэнар адбіцьця атакі з Захаду.

 

== Крыніцы ==

 

== Літаратура ==

 

== Вонкавыя спасылкі ==

* [http://www.nato.int/ Афіцыйная старонка] {{ref-en}}

* [http://www.naviny.by/rubrics/politic/2004/07/22/ic_news_112_251019/ Лукашенко: Беларусь не ищет и не будет искать конфронтации с НАТО]

{{Халодная вайна}}

{{Абраны артыкул}}

{{На пазбаўленьне статусу абранага|10 верасьня 2014 году}}