Гамбург: розьніца паміж вэрсіямі

'''ГамбургГа́мбург''', '''вольны й ганзэйскіганзэ́йскі горад ГамбургГамбу́рг''' ({{мова-de|Die Freie und Hansestadt Hamburg}}, {{мова-nds|Hamborg}})  — другі, пасьля [[Бэрлін]]ау, па велічынівелічынёю горад [[Нямеччына|Нямеччыны]] і адначасова адна зь яе 16 [[адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Нямеччыны|земляў]]. Гэта таксама найбуйнейшы порт краіны й другі па велічынівелічынёю порт [[Эўропа|Эўропы]] пасьля [[Ратэрдам]]у. 1 785 204 жыхары (папаводле станестану на 31 кастрычніка [[2010]]).

Порт Гамбург зьяўляецца найбуйнейшым портам у Нямеччыне, другім у Эўропе і дваццатым найбуйнейшым кантэйнернымкантэйнжрным партом ўу сьвеце. Акрамя таго, Гамбург з 1996 года зьяўляецца рэзідэнцыяйрэзыдэнцыяй Міжнароднага трыбуналатрыбуналу (МТМП).

Гамбург зьяўляецца самайнайбольш паўднёвайпаўднёвым кропкайпунктам паўвострава Ютляндыя. Знаходзіцца на рацэ ЭльбеЭльба, ўу месцы, дзе ў яе ўпадаюць рэкі Альстэр й БіллеБіле. Прыродная марская гавань распасціраеццараспасьціраецца на ўсім працягу Эльбы, асабліва ўздоўж паўднёвага берагаберагу Эльбы насупраць гарадскіхгарадзкіх кварталаў Санкт-Паўлі і АльтоныАльтон. ГарадскіяГарадзкія кварталы па абодва бакі ракі злучаны мноствам мастоў, а таксама тунэлямі пад Эльбай. Прыродны ландшафт на поўдзень і поўнач ад Эльбы ўяўляе сабой ўзгорыстуюузгорыстую нізіну ззь пяшчаных й ападкавых пародпародаў. ФедэральнаяФэдэральная зямля Гамбург разьмешчана паміж землямі Шлезвіг[[Шлезьвіг-ГальштэйнГальштайн]] на поўначы і Ніжняй[[Ніжняя СаксоніяйСаксонія]] на поўдні.

Першыя пасяленьні на тэрыторыі Гамбургу датуюцца IV стагодзьдзем да н.  э. У IV—VI стагодзьдзях сюды прыходзяць [[саксы]]. У [[810]] годзе пана загадзезагад [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]] тут была пабудавана кірха, а для яе бясьпекі была ўзьведзена фартэцыя ХамабургГамабург. Назва паходзіць ад [[старасаксонская мова|старасаксонскай]] назвы ''бург'' - крэпасць«крэпасьць»; паходжаннепаходжаньне і значэннезначэньне слова “хам”«гам» невядоманевядомае. У 831 годзе тут была стоваранастворана біскупства, якое неўзабаве стала арцыбіскупствам. У XII стагодзьдзі Гамбург становіцца гандлёвым цэнтрам, а ў XIV стагодзьдзі  — адным з заснавальнікаў [[Ганза|Ганзы]]. Горад служыў перавалачным пунктам у перавозцы [[збожжа]], тканінтканінаў, мяхоў, селядца, вострых прыпраўпрыправаў, лесалесу й [[Мэтал|мэталаў]].

У 1510 годзе Гамбург канчаткова становіцца Імпэрскім горадам, што па сутнасцісутнасьці падавала яму незалежнасцьнезалежнасьць ад імператарскайімпэратарскай улады і права на самакіраваньне. Далейшы рост ГамбургаГамбургу звязанызьвязаны з адкрыццёмадкрыцьцём [[Амэрыка|Амэрыкі]] і марскіх шляхоў у [[Азія|Азію]]. Нават пасьля заняпаду Ганзы, горад перажываў культурны росквіт, асабліва пасьля заснаваньня тут у 1767 годзе Нацыянальнага тэатру. З 1815 году Гамбург  — членсябар Нямецкага зьвязу.

ПасляПасьля аб'яднанняаб’яднаньня ГерманііНямеччыны ў 1871 годзе горад становіцца яе галоўнымі «марскімі варотамі ў светсьвет». Праз порт праходзіць прыкладна палова германскаганямецкага экспарту і імпарту. Гамбург становіцца адным з найбуйнейшых прамысловых цэнтраў ГерманііНямеччыны. АдкрыццёАдкрыцьцё ў 1895 годзе Кільскага каналаканалу дадаткова павысіла прывабнасьць Гамбургскага портапорту, паколькі канал стаў забяспечвацьзабясьпечваць прамую сувязь з Балтыйскім морам. У 1912 годзе быў адкрыты [[Гамбурскі мэтрапалітэн|мэтрапалітэн Гамбургу]].

Да сярэдзіны XIX стагоддзястагодзьдзя Гамбург заставаўся ў сваіх сярэднявечных межах. Пачынаючы з [[1860 год|1860 года]]у уў сувязі з бурным развіцьцём прамысловасціпрамысловасьці ў склад горадагораду паступова ўключаюцца бліжэйшыянайбліжэйшыя населеныя пункты. Да 1900 годагоду насельніцтва горадагораду перавысіла мільён жыхароў. У [[1923 год|1923 годзе]]зе ў Гамбургу адбылося паўстаньне [[Камуністы|камуністаў]], якое было ўзначалена Эрнстам Тэльманам. У 1937 годзе быў прыняты «закон аб Вялікім Гамбургу», які вызначыў новыя межы горадагораду, якіяшто захаваліся да цяперашняга часу. Да Гамбургу былі далучаны: найбуйнейшы горад правінцыізямлі [[Шлезьвіг-Гальштайн|Шлезьвіг-Гальштайна]] - — Альтон, горад БергедорфБэргедорф і іншыя населеныя пункты і тэрыторыі.

З 1949 году ўваходзьцьўваходзіць ўу склад [[Фэдэратыўная Рэспубліка Нямеччына|Фэдэратыўнае Рэспублікі Нямеччына]].

Найбольшай колькасьці насельніцтва Гамбургу дасягнула ў [[1964]] годзе, склаўшы 1,9 мільёнаў чалавек. Потым яно пачало зьніжацца й у 1986 не перавышала 1,6 мільёнаў. Аднак потым яно зноў стала расьці, дасягнуўшы напры прыканцыканцы жніўня 2010 году 1 781 741 чалавек, зь якіх 258 тысячаў маюць замежны пашпарт (у тым ліку 57 220 чалавек  — турэцкі, 21 455  — польскі, 15 666  — сэрбскі й 12 694  — аўганскі).

Большасць вернікаў - — [[лютэране]], найбуйнейшая лютэранская дэнамінацыя  — [[Эвангеліцка-Лютернанская Царква ў Паўночнай Германіі]] (Evangelisch-Lutherische Kirche in Norddeutschland).

[[FileФайл:Бисмарк.Гамбург.jpg|thumb|Помнік [[Ота фон Бісмарк|Ота фон Бісмарку]]у ў Гамбургу]]

Гамбург мае 60 тэатраў, звыш за 100 музычных клюбаў, прыкладна 60 музэяў і каля 280 музычных выдавецтваў. Сярод пабудоваў варта адзначыць [[Ратуша|Ратушу]] ў стылі Рэнэсанс, кірхі Сьвятога МіхаэлюМіхаэля, альбо ''Michel''  — сымбаль гораду, Сьвятых Пятра, Якаба й КатарыныКатарыну. Таксама цікавымі зьяўляюцца будынак Біржы, Рыбны рынак, партовы квартал Шпайхэрштат.

Гамбург падтрымлівае сувязі з наступнымі гарадамі: [[Санкт-Пецярбург]], [[Марсэль]], [[Шанхай]], [[Дрэздэн]], [[Осака]], [[Леон]], [[Прага]], [[Чыкага]] й ДарэсалямДар-Эсалам.