|
'''Цьвёрды дыск''', жорсткі дыск, HDD, назапашвальнік на цьвёрдых магнітных дысках — энэрганезалежная, перазапісвальная кампутарная запамінальная прылада. Зьяўляецца асноўным назапашвальнік [[зьвесткі|зьвестак]] практычна ў ва ўсіх сучасных [[кампутар]]ах.
Інфармацыя на цьвёдыя дыскі запісваецца на цьвёрдыя ([[алюміній|алюмініявыя]] альбо [[шкло|шкляныя]]) пласьціны, якія пакрытыя пластам [[ферамагнэтыкі|фэамагнітнагафэрамагнітнага]] матэрыялу, часьцей да ўсё двувокісам [[хром]]у. У некаторых цьвёдых дысках выкарыстоўваецца адна пласьціна, у іншых — некалькі на адной [[вось|восі]]. Счытывальныя галоўкі цьвёрдага дыска ў працоўным рэжыме не кранаюцца паверхні пласьцін дзякуючы пласту плыні [[паветра]], які ўтвараецца каля паверхні пры хуткім вярчэньні. Адлегласьць паміж галоўкай і дыскам складае некалькі [[нанамэтар|нанамэтраў]] (у сучасных дысках — 5—10 нм), а адсутнасьць [[мэханіка|мэханічнага]] кантакту забясьпечвае працяглы тэрмін працы прылады. Пры адсутнасьці вярчэньня дыскаў галоўкі знаходзяцца каля [[шпіндэль|шпіндэля]] альбо за межамі дыска ў бясьпечнай зоне, дзе выключаны іхны непажаданы кантакт з паверхняй дыскаў.
Першыя цьвёрдыя дыскі зьявіліся ў пачатку [[1970-я|1970-х]] гадоў. На той час іхная ёмістасьць складала ня больш за дзясятак [[кілябайт]]аў. У [[1973]] годзе кампанія [[IBM]] стварыла цьвёрды дыск мадэлі 3340, у якім у адным непадзельным корпусе ўпершыню былі аб’яднаныя пласьціны дыска і счытывальныя галоўкі.
== Будова ==
[[Файл:Hard drive-be-tarask.svg|міні|300пкс|Схема цьвёрдага дыска]]
Цьвёрды дыск складаецца з наступных асноўных частак: корпус з трывалага сплаву, уласна цьвёрдыя дыскі (пласьціны) з [[магніт]]ным пакрыцьцём, блёк галовак з прыладай пазыцыяваньня, [[элекстрапрывадэлектрапрывад]] [[шпіндэль|шпіндэля]] і блёк электронікі.
Насуперак папулярнаму меркаваньню, цьвёрдыя дыскі не зьяўляюцца гермэтычнымі. Унутраная поласьць цьвёдага дыска злучаецца з атмасфэрай празь фільтар, які здольны затрымліваць вельмі дробныя (некалькі [[мікрамэтар|мікрамэтраў]]) часьцінкі. Гэта неабходна для падтрыманьня пастаяннага ціску ўнутры дыска пры ваганьнях тэмпэратураў корпуса.
[[Буфэрная памяць]] зглажвае розьніцу хуткасьцяў інтэрфэйснай часткі і накапляльніка (выкарыстоўваецца хуткая [[статычная памяць]]). Павелічэньне памеру буфэрнай памяці дазваляе павялічыць хуткасьць работы накапляльніка.
Блёк лічбавай апрацоўкі сыгналу ажыцьцяўляе ачышчэньне счытанага аналявагааналягавага сыгналу і ягонае [[дэкадаваньне]] (атрыманьне лічбавай інфармацыі). Для лічбавай апрацоўкі прымяняюцца разнастайныя мэтады, напрыклад, мэтад PRML ({{мова-en|Partial Response Maximum Likelihood|скарочана}} — максымальная праўдападобнасьць пры няпоўным водгуку). Ажыцьцяўляецца параўнаньне прынятага сыгналу з узорамі. Пры гэтым выбіраецца ўзор, які па форме і часавых характарыстыках найбольш падобны да сыгнала, які дэкадуецца.
== Вытворцы ==
Першапачаткова на рынкерынку была вялікая разнастайнасьць цьвёрдых дыскаў, якія вырабляліся мноствам кампаніяў. У сувязі з узмацненьнем жорсткасьці канкурэнцыі і паніжэньнем нормаў прыбыліпрыбытку большасьць вытворцаў было альбо купленае канкурэнтамі, альбо перайшло на іншыя віды прадукцыі. На сёньняшні дзень большая частка ўсіх вінчэстэраў вырабляецца ўсяго некалькімі кампаніямі: Seagate, Western Digital, Samsung, а таксама, якія раней належалі IBM падразьдзяленьням па вытворчасьці дыскаў фірмы Hitachi. Fujitsu працягвае выпускаць цьвёрдыя дыскі для ноўтбукаў і SCSI-дыскі, але пакінула масавы рынак у 2001 годзе (у 2009 годзе вытворчасьць цьвёрдыцьвёрдых дыскаў была цалкам перададзеная кампаніі Toshiba). Toshiba зьяўляецца асноўным вытворцайвытворцам 2,5- і 1,8-цалёвых ВК для ноўтбукаў. Дастаткова яскравы сьлед у гісторыі цьвёрдых дыскаў пакінула кампанія Quantum. Адным зь лідэраў у вытворчасьці дыскаў зьяўлялася кампанія Maxtor. У 2001 годзе Maxtor выкупіла падразьдзяленьне цьвёрдых дыскаў кампаніі Quantum. У 2006 годзе адбылося зьліцьцё Seagate і Maxtor. У сярэдзіне 1990-х гадоў існавала кампанія Connerб якую купіла Seagate. У першай палове 1990-х існавала фірма Micropolis, якая вырабляла вельмі дарагія дыскі premium-клясы. Але пры выпуску першых у галіне вінчэстэраў на 7200-аб/хв. ёю былі выкарыстаныя няякасныя падшыпнікі галоўнага валу, якія пастаўляліся фірмай Nidec, і Micropolis панесла фатальныя ўбыткі на зваротах, разарылася і была купленая вышэйзгаданай Seagate.
== Гісторыя разьвіцьця цьвёрдых дыскаў ==
* [[2003]] — зьявіўся стандарт [[SATA]]
* [[2005]] — максымальная ёмістасьць цьвёрдых дыскаў дасягнула 500 Гб
* [[2005]] — зьявіўся стандарт Serial ATA 3G
* [[2005]] — зьявіўся стандарт SAS (Serial Attached SCSI)
* [[2006]] — ужываньне на практыцы пэрпэндыкулярнага мэтаду запіса ў камэрцыйных назапашвальніках
* [[2006]] — зьяўленьне першых «гібрыдных» цьвёрдых дыскаў, якія ўтрымлівалі блёк [[флэш-памяць|флэш-памяці]]
* [[2007]] — [[Hitachi]] прадстаўляе першы камэрцыйны назапашвальнік ёмістасьцю 1 [[тэрабайт|Тб]]
* [[2008]] — [[Seagate]] Technology LLC прадстаўляе назапашвальнік ёмістасьцю 1,5 [[тэрабайт|Тб]]
[[Катэгорыя:Кампутар]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]
{{Link FA|af}}
| 