Вікіпэдыя

Нямецкая імпэрыя: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
афармленьне, выпраўленьне спасылак
Радок 1:
{{Краіна
| Назва = Нямецкая імпэрыя
| НазваЎРоднымСклоне = Нямецкай імпэрыі
| НазваНаДзяржаўнайМове = {{langмова|de|Deutsches Reich}}
| ПапярэдняяДзяржава1 = Паўночнанямецкі саюз
| СьцягПапярэдняйДзяржавы1 = Flag of the German Empire.svg
| ГодПачаткуІснаваньня =
| ГодКанцаІснаваньня =
| ПэрыядІснаваньня = [[18 студзеня]] [[1871]] году — [[9 лістапада]] [[1918]] году
| НаступнаяДзяржава1 = Ваймарская рэспубліка
| СьцягНаступнайДзяржавы1 = Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg
| Сьцяг = Flag of the German Empire.svg
| Герб = Wappen Deutsches Reich - Reichsadler.png
| НацыянальныДэвіз = [[Gott mit uns]] <br />Бог з намі
| Месцазнаходжаньне = Deutsche Kolonien.PNG
| АфіцыйнаяМова = [[Нямецкая мова|Нямецкая]]
| Сталіца = [[Бэрлін]]
| НайбуйнейшыГорад =
| ТыпУраду = [[Дуалістычная манархія]]
| ПасадыКіраўнікоў = [[Імпэратар]]
| ІмёныКіраўнікоў =
| Плошча = 540 857,54 км²
| МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы =
| ГодАцэнкіНасельніцтва = 1871
| МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва =
| Насельніцтва = 41 058 800
| ШчыльнасьцьНасельніцтва =
| ГодАцэнкіСУП =
| МесцаЎСьвецеПаводлеСУП =
| СУП =
| СУПНаДушуНасельніцтва =
| Валюта = [[Залатая марка]]
| КодВалюты =
| ЧасавыПас =
| ЧасРозьніцаUTC =
| НезалежнасьцьПадзеі =
| НезалежнасьцьДаты = [[1871]] — [[1918]]
| ДзяржаўныГімн =
| АўтамабільныЗнак =
| ДамэнВерхнягаЎзроўню =
| ТэлефонныКод =
| Дадаткі =
}}
'''Нямецкая Імпэрыяімпэрыя''' ({{мова-de|Deutsches Reich}}) — афіцыйная назва [[Нямеччына|нямецкай дзяржавы]] ў [[1871]]—[[1945]] гадох. Фармальна пасьля паразы ў [[Першая Сусьветнаясусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]] яна працягвала называцца імпэрыяй. У [[1943]] годзе дзяржава была пераназваная ў Вяліканямецкую імпэрыю ({{мова-de|Grossdeutsches Reich}}) і спыніла існаваньне ў траўні 1945 году. Цяпер гістарычную назву «''Нямецкая імпэрыя''» адносяць да пэрыяду [[1871]]—[[1918]] гг. (што суадносіцца да тэрміну нямецкай гістарыяграфіі ''Deutsches Kaiserreich''). Гэткія тэрміны, як [[Сьвятая Рымская імпэрыя]], [[Ваймарская рэспубліка]] і [[Трэці Райх]], збольшага ня тычацца гэтага пэрыяду.
 
Заснавальнікамі Нямецкай імпэрыі лічацца [[Ота фон Бісмарк]] і [[Вільгельм І (нямецкі імпэратар)|Вільгельм I ГогенцолернГагэнцолерн]]. Зрэдчас яе называюць і «Другім райхам».
 
== Гісторыя ==
[[Файл:Wilhelm I Friedrich Ludwig.jpg|thumbміні|leftзьлева|140px140пкс|[[Вільгельм I, германскі(нямецкі імператарімпэратар)|Вільгельм I]]]]▼
[[Файл:Otto von Bismarck.JPG|thumbміні|leftзьлева|140px140пкс|[[Ота фон Бісмарк]]]]▼
У [[1870]] годзе пачалася [[Франка-пруская вайна]]. [[Канцлер]] [[Каралеўства Прусія|Прусіі]] [[Ота фон Бісмарк]] і кароль Вільгельм I спадзяваліся ў выніку вайны аб’яднаць Нямеччыну і падарваць магутнасьць Францыі. Францускі імпэратар [[Напалеон III Банапарт|Напалеон III]] імкнуўся не дапусьціць такога аб’яднаньня і захаваць эўрапейскую гэгэмоніюгегемонію Францыі. Войскі [[Паўночнанямецкі саюз|Паўночнанямецкага саюзу]] атрымалі поўную перамогу. [[18 студзеня]] [[1871]] году ў [[Вэрсальскі палац|Вэрсалі]] Бісмарк і Вільгельм I абвясьцілі пра стварэньне Нямецкай імпэрыі. Да імпэрыі хутка далучыліся дзяржавы, якія не ўваходзілі ў склад Паўночнанямецкага саюзу — [[Каралеўства Баварыя|Баварыя]] і іншыя паўднёвагерманскія краіны. [[Аўстрыя]] часткай Нямеччыны ня стала. Пяць мільярдаў [[Французскі франк|франкаў]], якія французы выплацілі немцам у якасьці [[кантрыбуцыя|кантрыбуцыі]], сталі трывалым фундамэнтам для нямецкай эканомікі.▼
 
[[Файл:FriedIII.jpg|thumbміні|140px140пкс|[[Фрыдрых III, германскі(нямецкі імператарімпэратар)|Фрыдрых III]]]]▼
▲[[Файл:Wilhelm I Friedrich Ludwig.jpg|thumb|left|140px|[[Вільгельм I, германскі імператар|Вільгельм I]]]]
▲[[Файл:Otto von Bismarck.JPG|thumb|left|140px|[[Ота фон Бісмарк]]]]
 
▲У [[1870]] годзе пачалася [[Франка-пруская вайна]]. [[Канцлер]] [[Каралеўства Прусія|Прусіі]] [[Ота фон Бісмарк]] і кароль Вільгельм I спадзяваліся ў выніку вайны аб’яднаць Нямеччыну і падарваць магутнасьць Францыі. Францускі імпэратар [[Напалеон III Банапарт|Напалеон III]] імкнуўся не дапусьціць такога аб’яднаньня і захаваць эўрапейскую гэгэмонію Францыі. Войскі [[Паўночнанямецкі саюз|Паўночнанямецкага саюзу]] атрымалі поўную перамогу. [[18 студзеня]] [[1871]] году ў [[Вэрсальскі палац|Вэрсалі]] Бісмарк і Вільгельм I абвясьцілі пра стварэньне Нямецкай імпэрыі. Да імпэрыі хутка далучыліся дзяржавы, якія не ўваходзілі ў склад Паўночнанямецкага саюзу — [[Каралеўства Баварыя|Баварыя]] і іншыя паўднёвагерманскія краіны. [[Аўстрыя]] часткай Нямеччыны ня стала. Пяць мільярдаў [[Французскі франк|франкаў]], якія французы выплацілі немцам у якасьці [[кантрыбуцыя|кантрыбуцыі]], сталі трывалым фундамэнтам для нямецкай эканомікі.
 
▲[[Файл:FriedIII.jpg|thumb|140px|[[Фрыдрых III, германскі імператар|Фрыдрых III]]]]
 
Пасьля сьмерці Вільгельма ў [[1888]] годзе на сталец уступіў сьмяротна хворы [[Фрыдрых III (нямецкі імпэратар)|Фрыдрых III]]. Другі імпэратар валадарыў толькі 99 дзён.
Радок 62 ⟶ 60:
 
== Урад ==
Па канстытуцыі прэзыдэнцтва належала прускаму каралю, які карыстаўся тытулам нямецкага імпэратара. Права ўдзелу ў заканадаўчых пытаньнях імпэратар меў толькі ў якасьці прускага караля. Імпэратару належала права абвяшчэньня законаў; але так, як ён згодна канстытуцыі ня меў нават прытрымліваючага veto, дык гэтае права зьяўлялася простай фармальнасьцю. Імпэратар меў, аднак, шырокія паўнамоцтвы выдаваць свае распараджэньне. У выпадках, калі грамадзтву пагражае небясьпека ў ваенны ці мірны час, імпэратар меў паўнамоцтвы абвяшчаць любую частку імпэрыі (за выняткам [[Баварыя|Баварыі]]) ўу аблогавым становішчы.
 
Імпэратар меў права прызначаць ці звальняць усіх галоўных імпэрских службовых асобаў, пачынаючы з канцлэра. Імпэрскі канцлэр зьяўляўся галоўным ворганам выканаўчай улады і адразу адзінай асобаю, адказнаю перад саюзнаю радаю і [[райхстаг]]ам за ўсе дзеяньні гэтай улады. Акрамя самога райхсканцлера, у нямецкай імпэрыі не існавала ніякіх міністраў. Замест іх існавалі падначаленыя райхсканцлеру дзяржаўныя сакратары, якія старшынствавалі ў імпэрскіх ведамствах (ням. Reichsämter). Так зьявіліся Reichseisenbahnamt, Reichspostamt, Reichsjustizamt, Reichsschatzamt, кіраваньне Эльзаса-Латарынгіі, зьнешне- і ўнутрыпалітычныя ведамствы, Reichsmarineamt і Reichskolonialamt.
Радок 68 ⟶ 66:
== Заявы пра працягненьне існаваньня ==
З [[1985]] году ад розных групаў і асобных людзей, якіх разам называюць ''[[Упаўнаважаны імпэрскі Ўрад]]'' ({{мова-de|Kommissarische Reichsregierung}}), сталі чутныя заявы пра тое, што Нямецкая Імпэрыя працягвае сваё існаваньне ў [[Другая Сусьветная вайна|даваенных]] межах, а гэтыя арганізацыі — нямецкі ўрад<ref name="krr">[http://www.tagesanzeiger.ch/panorama/vermischtes/Reichsfuehrerschein-im-Thurgau-nicht-gueltig/story/27903000 «Reichsführerschein» im Thurgau nicht gültig], ''[[Tages-Anzeiger]]'' {{ref-de}}</ref>.
 
== Вонкавыя спасылкі ==▼
{{Commons|Category:German Empire}}
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
 
▲== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
 
[[Катэгорыя:Нямецкая імпэрыя| ]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Нямеччыны]]
 
{{Link FA|de}}
{{Link FA|hr}}
{{Link FA|ka}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Нямецкая_імпэрыя»