Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы: розьніца паміж вэрсіямі

Паўночнаатлянтычны альянс гуляеіграе актыўную і вядучую ролю ў забесьпячэньні міру і бясьпекі на міжнароднай арэне. Доўгі час НАТО ўдавалася падтрымліваць мір і бясьпеку эўрапейскіх краінаў выключна палітыка-дыпляматычнымі шляхамі. Аднак пачатак [[1990-я|1990-х]] адзначыўся новымі выклікамі і пагрозамі эўрапейскай бясьпекібясьпецы. Першым сур’ёзным выпрабаваннем для НАТО як арганізацыі, якая набывала характар ​​сілы, выкліканай ня толькі забесьпячэньнем абароны ейных чальцоў, але і спрыяньнюспрыяньнем захаваньнязахаваньню міру і стабільнасьці на ўсім эўра-атлянтычнай прасторы, стала [[Югаслаўскія войны|вайна ў Югаславіі]]. Першыя тры апэрацыі НАТО па падтрыманьні міру мелі месца ў Эўропе ў [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], у [[Косава|Косава]] і ў былой [[Рэспубліка Македонія|югаслаўскай Рэспубліцы Македонія]].

Босьнія і Герцагавіна стала арэнай, на якой НАТО шмат чаго рабіла ўпершыню, і рашэньні, прынятыя НАТО ў адказ на падзеі ў гэтай краіне, дапамаглі фармаваць эвалюцыю альянсаальянсу і разьвіваць ягоныя магчымасьці па ўсталяваньні і падтрыманьні міру. У жніўні—верасьні [[1995]] году НАТО правяла [[Апэрацыя НАТО ў Босьніі і Герцагавіне (1995)|паветраную апэрацыю ў Босьніі і Герцагавіне]], якая дапамагла спыніць [[Басьнійская вайна|басьнійскую вайну]] і ў адпаведнасьці у [[Дэйтанскім пагадненьне|Дэйтанскім мірным пагадненьнем]] узначаліла апэрацыю па падтрыманьні міру, якая доўжылася дзевяць гадоў, то бок са сьнежня 1994 году па сьнежань [[2004]] году. Не зважаючы на тое, што ў сьнежні 2004 году НАТО перадала адказнасьць за паўсядзённую бясьпеку ў Босьніі і Герцагавіне [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскаму Зьвязу]], альянс працягвае ўтрымліваць скарочаны штаб у [[Сараева]] для аказаньня дапамогі ў ажыцьцяўленьні вайсковай рэформы ў Босьніі і Герцагавіне і ў падрыхтоўцы краіны да ўдзелу ў праграме «[[Партнэрства дзеля міру]]»<ref name="natoint">[http://www.nato.int/cps/uk/natolive/topics_52060.htm Апэрацыі і місіі НАТО]. NATO.int</ref>.

З чэрвеня [[1999]] году НАТО ўзначаліла апэрацыю па ўстанаўленьню міру ў [[Аўтаномны край Косава і Мэтохія (1990—1999)|Косава]] на падтрымку шырокіх міжнародных намаганьняў на ўсталяваньне міру і стабільнасьці ў гэтай спрэчнай [[Саюзная Рэспубліка Югаславія|югаслаўскай]] правінцыі. [[Бамбаваньне Югаславіі сіламі НАТО|Апэрацыя сілаў НАТО «Саюзная сіла»]] ў пэрыяд з [[24 сакавіка]] па [[10 чэрвеня]] [[1999]] году стала завяршальным этапам [[Косаўская вайна|косаўскай вайны]]. Пасьля завяршэння 78-дзённай паветранай кампаніі ў Косава былі разгорнутыразгорнутыя [[KFOR|міжнародныя міратворчыя сілы пад кіраўніцтвам НАТО КФОРКFОR]]. Гэтая кампанія, якая была другой ваеннай кампаніяй НАТО, пачалася пасьля таго, як у правінцыі больш за год вяліся ваенныя дзеяньні, а міжнародныя намаганьні па ўрэгуляваньні канфлікту дыпляматычнымі сродкамі ня мелі посьпеху<ref name="natoint"/>.

Пасьля [[Міжнароднае прызнаньне Рэспублікі Косава|абвяшчэньня Косава сваёй незалежнасьці]] ў лютым [[2008]] году НАТО пагадзілася захаваць сваю прысутнасьць на аснове рэзалюцыі 1244 [[Рада бясьпекі ААН|Рады бясьпекі ААН]]. У чэрвені 2008 году альянс вырашыў узяць на сябе нагляд за расфармаваньне корпусакорпусу абароны Косава і дапамагчы стварыць прафэсійныя шматэтнічная [[Сілы бясьпекі Косава]]<ref name="natoint"/>.

Адказваючы на запыт ўрадаураду [[Рэспубліка Македонія|Югаслаўскай Рэспублікі Македонія]], са жніўня [[2001]] году па сакавік [[2003]] году НАТО ажыцьцявіла ў гэтай краіне тры пасьлядоўныя апэрацыі: [[Апэрацыя «Эсэншал гарвэст»|«Эсэншал гарвэст»]], якая дазволіла раззброіць групы этнічных [[альбанцы|альбанцаў]], якіяшто дзейнічалі на тэрыторыі Македоніі; [[Апэрацыя «Эмбэр фокс»|«Эмбэр фокс»]] забясьпечыла абарону міжнародных назіральнікаў, якія ажыцьцяўлялі нагляд за выкананьнем мірнага пляну; [[Апэрацыя «Элайд ГэрманіГермані»|«Элайд ГэрманіГермані»]] па прадастаўленьні кансультантаў на дапамогу ўраду ў пытаньнях забесьпячэньня стабільнасьці на ўсёй тэрыторыі [[Рэспубліка Македонія|Македоніі]].

[[4 кастрычніка]] [[2001]] году, пасьля таго, як было вызначана, што [[Тэрарыстычны акт 11 верасьня 2001 году|тэрарыстычныя напады 11 верасьня на Нью-Ёрк і Вашынгтон]] былі ажыцьцёўлены з-за мяжы, НАТО прыняла пакет з васьмі мераў, накіраваных на падтрымку [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]. Паводле запыту ЗША яна пачала першую ў сваёй гісторыі апэрацыю па барацьбе з тэрарызмам [[Аперацыя «Ігл эсістэсыст»|«Ігл эсістэсыст»]], то бок сем самалётаў [[Самалёт далёкага радыёлякацыйнага сачэньня|АВАКС]] НАТО прымалібралі ўдзел у патруляваньні паветранай прасторы Злучаных Штатаў.

[[Апэрацыя «Актыўныя намаганьні»]], заснаваная ў кастрычніку 2001 году пад кіраўніцтвам ОВМС НАТО мае на мэце выяўленьне і стрымліваньне тэрарыстычнай дзейнасьці ў [[Міжземнае мора|Міжземным моры]]. З красавіка [[2003]] году сілы НАТО сыстэматычна ажыцьцяўляюць высадкі на падазроныя [[судна|судны]] са згоды капітанаў караблёў і краінаў сьцягасьцягу ў адпаведнасьці зь міжнародным марскім заканадаўствам. Увогуле, апэрацыя апынулася эфэктыўным сродкам як аховы стратэгічнага марскога раёну, гэтак і барацьбой з тэрарызмам у адкрытым моры<ref name = "natoint" />.

З кастрычніка па снежань [[2008]] году НАТО пачало [[Апэрацыя «Элайд правайдэр»|апэрацыю «Элайд правайдэр»]], якая прадугледжвала правядзеньне мераў барацьбы зь [[пірацтва]]м ля ўзьбярэжжа [[Самалі]]. У адказ на запыт [[Генэральны сакратар ААН|Генэральнага сакратара ААН]] [[Пан Гі Мун]]а вайскова-марскія падразьдзяленьня НАТО суправаджалі судны, ажыцьцяўлялі рэйсы для [[Сусьветная харчовая праграма|Сусьветнай харчовай праграмы ААН]] празь небясьпечныя раёны [[Адэнская затока|Адэнскай затокі]]. З сакавіка па жнівень [[2009]] году альянс правёў яшчэ адну апэрацыю па барацьбе зь пірацтвам [[Апэрацыя «Элайд пратэктар»|«Элайд пратэктар»]], мэтай якой было ўмацаваньне бясьпекі марскіх гандлёвых маршрутаў і міжнароднай навігацыі ля берагоў [[АбэссамаліяАбэсамалія|Афрыканскага Рогу]]. Сілы НАТО выконвалі задачы па назіраньні і забесьпячэньнюзабесьпячэньні абароны для стрымліваньня і падаўленьня пірацтва і ўзброенага рабаваньня, што пагражае марскім шляхам і эканамічным інтарэсам<ref name = "natoint" />.

Бягучая [[апэрацыя «Акіянскі шчыт»]], якая грунтуецца на вопыце папярэдніх апэрацыяў НАТО па барацьбе зь пірацтвам, у прыватнасьці «Элайд правайдэр» і «Элайд пратэктар», мае на мэце прыняцьцяпрыняцьце мераў па барацьбе з [[Самалійскія піраты|марскім пірацтвам ля ўзбярэжжа Афрыканскага Рогу]]. Паўночнаатлянтычная рада прыняла правядзеньне гэтае аперацыі [[17 жніўня]] [[2009]] году. Па запыце рэгіянальных краінаў у рамках апэрацыі таксама прапануецца дапамога ў разьвіцьці ўласных магчымасьцяў барацьбы зь [[пірацтва]]м<ref name = "natoint" />.

На [[Стамбульскі саміт НАТО 2004 году|Стамбульскім саміце НАТА]] у чэрвені [[2004]] году хаўрусьнікі па НАТО дамовіліся прыняцьузяць удзел у міжнароднай дзейнасьці, накіраванай на аказаньне дапамогі [[Ірак]]у ў фармаваньні баяздольных дэмакратычным структураў сілаў бясьпекі. Вынікам гэтага стала стварэньне [[Трэніравальная місія НАТО ў Іраку|Місіі НАТО ў Іраку]]. У рамках місіі ажыцьцяўляецца падрыхтоўка, кансультаваньне і настаўніцтва ірацкіх войскаў. У аказаньні дапамогі ў правядзеньні падрыхтоўкі ў Іраку ці па-за ягонымі межамі ўдзельнічаюць усе краіны-чальцы НАТО, якія дапамагаюць фінансава або бязвыплатна перадаючы тэхніку і абсталяваньне<ref name="natoint"/>.