Харвацкая мова: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў |
д Крыніца — http://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_language?oldid=621598265, http://en.wikipedia.org/wiki/Gaj's_Latin_alphabet?oldid=609111190 |
||
Радок 1:
{{Інфармацыя пра мову
|Назва мовы = Харвацкая мова
|Назва мовы ў арыгінале = hrvatski jezik
|Краіны ўжываньня = у [[Харватыя|Харватыі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]] і іншых краінах
|Рэгіён = Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа
|Колькасьць карыстальнікаў = 6,5 мільёнаў
|Клясыфікацыя = [[
** [[паўднёваславянскія мовы|Паўднёваславянская група]]
*** Заходняя падгрупа
**** [[Сэрбскахарвацкая мова]]
***** [[штакаўскі дыялект|Штакаўскія]] дыялекты
****** Усходнегерцагавінскія гаворкі
******* '''Харвацкая мова'''
|Афіцыйная мова ў = [[Харватыя|Харватыі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], [[Сэрбія|Сэрбіі]] ([[Ваяводзіна]]), [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскім Зьвязе]]
|Дапаможная мова ў = [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], [[Аўстрыя|Аўстрыі]] ([[Бургенлянд]]), [[Вугоршчына|Вугоршчыне]] ([[Баранья]]), [[Італія|Італіі]] ([[Малізэ]]), [[Румынія|Румыніі]] (камуны Карашова й Лупак, жудэц [[Караш-Сэвэрын]])
|Рэгулюецца = Інстытутам харвацкае мовы і лінгвістыкі
|Код па ISO 639-1 = hr
|Код па ISO 639-2(B) = hrv
|Код па ISO 639-2(T) = hrv
|Код па SIL = HRV
|Выява = Croatian shto dialects in Cro and BiH.PNG
|Подпіс да выявы = <center>Паўднёваславянскія дыялекты ў Харватыі ды Босьніі і Герцагавіне<center/>
|Шырыня выявы = 250пкс
}}
'''Харва́цкая мо́ва''' (саманазва: ''hrvatski jezik'') — адна з сучасных літаратурных [[паўднёваславянскія мовы|паўднёваславянскіх]] моваў, адзін зь літаратурных стандартаў на аснове [[сэрбскахарвацкая мова|сэрбскахарвацкае]] мовы<ref>{{Кніга|аўтар = Benjamin W. Fortson.|частка = IV|загаловак = Indo-European Language and Culture: An Introduction|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = 2nd ed|месца = |выдавецтва = Blackwell|год = 2010|том = |старонкі = 431|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref><ref>{{Кніга|аўтар = Václav Blažek.|частка = |загаловак = On the Internal Classification of Indo-European Languages: Survey|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = |год = 2010|том = |старонкі = 15-16|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>, распаўсюджаная галоўным чынам сярод паўднёваславянскага этнасу [[харваты|харватаў]] ў [[Харватыя|Харватыі]], [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі й Герцагавіне]], сэрбскім аўтаномным рэгіёне [[Ваяводзіна]] і шэрагу іншых краінаў [[Балканскі паўвостраў|Балканскага паўвостраву]]<ref>{{Кніга|аўтар = E. C. Hawkesworth.|частка = Serbian-Croatian-Bosnian Linguistic Complex|загаловак = Encyclopedia of Language and Linguistics|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = 2nd ed|месца = |выдавецтва = |год = 2006|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.
Літаратурная харвацкая мова грунтуецца на [[усходнегерцагавінскія гаворкі|ўсходнегерцагавінскай]] гаворцы новаштакаўскіх гаворак [[штакаўскі дыялект|штакаўскага]] дыялекту, які зьяўляецца найраспаўсюджаным дыялектам сэрбскахарвацкае мовы й пакладзены таксама ў аснову літаратурных [[сэрбская мова|сэрбскай]], [[басьнійская мова|басьнійскай]] і [[чарнагорская мова|чарнагорскай]] моваў.
Зь цягам гісторыі функцыю лінгва-франка заходніх паўднёвых славянаў атрымала новаштакаўская гаворка, што вылучалася ў параўнаньні зь іншымі гаворкамі штакаўскага дыялекту галоўным чынам перасоўваньнем [[націск]]у на адзін склад назад; гэтая гаворка адсунула на другі плян іншыя паўднёваславянскія дыялекты Харватыі, Сэрбіі, Чарнагорыі й Босьніі і Герцагавіны, штакаўскі, [[чакаўскі дыялект|чакаўскі]] і [[кайкаўскі дыялект|кайкаўскі]]<ref>{{Кніга|аўтар = Bičanić, Ante; Frančić, Anđela; Hudeček, Lana; Mihaljević, Milica.|частка = |загаловак = Pregled povijesti, gramatike i pravopisa hrvatskog jezika|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = |год = 2003|том = |старонкі = 55|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Пад канец [[19 стагодзьдзе|ХІХ]] ст. і пачатку наступнага стагодзьдзя мовазнаўчая школа Харватыі г.зв. харвацкіх вукаўцаў (якія арыентаваліся на вядомага дасьледчыка [[Вук Караджыч|Вука Караджыча]]) у якасьці літаратурнае нормы абрала іекаўскую гаворку новаштакаўскага дыялекту й паспрыяла ўвядзеньню [[артаграфія|артаграфіі]] на фаналягічнай аснове (як, напрыклад, у [[беларуская мова|беларускай]] мове)<ref>{{Кніга|аўтар = Bičanić, Ante; Frančić, Anđela; Hudeček, Lana; Mihaljević, Milica.|частка = |загаловак = Pregled povijesti, gramatike i pravopisa hrvatskog jezika|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = |год = 2003|том = |старонкі = 84|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Сучасная літаратурная харвацкая мова карыстае [[лацінскі альфабэт]] у рэдакцыі [[19 стагодзьдзе|ХІХ]] ст., зробленай дзеячом харвацкага культурнага адраджэньня [[Людэвіт Гай|Людэвітам Гаем]], праз што часта вядомая як ''гаевіца''. Альфабэт мае прыкметную колькасьць літараў з дыякрытычнымі знакамі й дыграфаў, маючы наступны выгляд:
{| class="wikitable"
|-
!Літара
! Вымаўленьне паводле [[міжнародны фанэтычны альфабэт|IPA]]
!Літара
! Вымаўленьне паводле IPA
!Літара
! Вымаўленьне паводле IPA
|-
| A, a
| {{IPA|/a/}}
| G, g
| {{IPA|/ɡ/}}
| O, o
| {{IPA|/o/}}
|-
| B, b
| {{IPA|/b/}}
| H, h
| {{IPA|/x/}}
| P, p
| {{IPA|/p/}}
|-
| C, c
| {{IPA|/ts/}}
| I, i
| {{IPA|/i/}}
| R, r
| {{IPA|/r/}}
|-
| Č, č
| {{IPA|/tʃ/}}
| J, j
| {{IPA|/j/}}
| S, s
| {{IPA|/s/}}
|-
| Ć, ć
| {{IPA|/tɕ/}}
| K, k
| {{IPA|/k/}}
| Š, š
| {{IPA|/ʃ/}}
|-
| D, d
| {{IPA|/d/}}
| L, l
| {{IPA|/l/}}
| T, t
| {{IPA|/t/}}
|-
| Dž, dž
| {{IPA|/dʒ/}}
| Lj, lj
| {{IPA|/ʎ/}}
| U, u
| {{IPA|/u/}}
|-
| Đ, đ
| {{IPA|/dʑ/}}
| M, m
| {{IPA|/m/}}
| V, v
| {{IPA|/ʋ/}}
|-
| E, e
| {{IPA|/e/}}
| N, n
| {{IPA|/n/}}
| Z, z
| {{IPA|/z/}}
|-
| F, f
| {{IPA|/f/}}
| Nj, nj
| {{IPA|/ɲ/}}
| Ž, ž
| {{IPA|/ʒ/}}
|}
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
== Вонкавыя спасылкі ==
Радок 257 ⟶ 125:
[[Катэгорыя:Харвацкая мова| ]]
{{Link FA|bg}}
| |||