Рэспубліка: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
W (гутаркі | унёсак)
д +нутраны спасыл
Іншыя значэньні, стыль
Радок 1:
{{Іншыя значэньні|тып=|Рэспубліка (неадназначнасьць)}}
{{Няма крыніц}}
{{Формы кіраваньня}}
'''Рэспу́бліка''' ({{мова-la|res publica}}, «грамадзкая справа», "рэч паспалітая") — гэта [[форма дзяржаўнага кіраваньня]], пры якой вярхоўная ўлада ажыцьцяўляецца выбарнымі органамі, абранымі насельніцтвам (але не заўсёды) на вызначаныпэўны тэрмін. У цяперашні час з 190 дзяржаваў сьвету больш за 140 зьяўляюцца рэспублікамі.
 
Рэспубліцы ўласьцівыя наступныя прыкметы:
 
* Існаваньне аднаасобнага і калегіяльнага кіраўніка дзяржавы — [[прэзыдэнт]]а і [[парлямэнт]]у. Парлямэнт уяўляе заканадаўчую ўладу. Задача прэзыдэнта — узначальваць выканаўчую ўладу, але гэта характэрна не для ўсіх тыпаў рэспублік.
* Выбарнасьць на вызначаныпэўны тэрмін [[глава дзяржавы|главы дзяржавы]] і іншых вярхоўных органаў дзяржаўнай улады. Так, прэзыдэнт і парлямэнт павінны абірацца народам на вызначаныпэўны тэрмін.
* Юрыдычная адказнасьць главы дзяржавы.
* У выпадках, прадугледжаных [[канстытуцыя]]й, правам выступу ад імя дзяржавы валодае прэзыдэнт.
 
[[Клясыфікацыя]] рэспублік зьвязаная з тым, якім менавіта чынам ажыцьцяўляецца [[дзяржаўнаяпалітычная ўлада]], і хто з суб’ектаў дзяржаўна-прававых адносін нададзены вялікай колькасьцю паўнамоцтваў. Або, інакш кажучы, рэспублікі падзяляюцца па трох парамэтрах:
* як абіраецца парлямэнт,
* як фармуецца [[урад|ўрад]],
Радок 33 ⟶ 34:
 
== Тыпы рэспублік ==
* [[ПарлямэнтарнаяПарлямэнцкая рэспубліка]]
* [[Прэзыдэнцкая рэспубліка]]
* [[Зьмяшаная рэспубліка]]<!--пау-прэзыдэнцкая-->
* [[Фэадальная рэспубліка]] (гл.: [[Наўгародзкая рэспубліка|Наўгародзкая фэадальная рэспубліка]], [[Пскоўская рэспубліка|Пскоўская фэадальная рэспубліка]]<!--Вiдаць, яшчэ Рэч Паспалiтая-->)
* [[Рабаўладальніцкая рэспубліка]]<!--Атэны, Спарта-->
* [[Веча]]