Тувінская Народная Рэспубліка: розьніца паміж вэрсіямі

У сакавіку [[1917]] году пасьля паведамленьня аб зьвяржэньні царскае ўлады Расеі на тэрыторыі Ўранхайскага краю пачалося актыўнае стварэньне Саветаў. Пасьля камуністычнага [[рэвалюцыя 1917 году ў Расеі|перавароту]] ў Расеі, атрады камуністаў пачалі імкліва займаць рэгіёны цэнтральнай Расеі, а таксама [[Сыбір]]ы, у рамках чаго пад іх кантроль трапіла тэрыторыя Ўранхайскага краю. У рэгіёне разьвіўся нацыянальны рух, які ў большасьці сваёй імкнуўся да ўсталяваньня дзяржаўнасьці на камуністычнай аснове. [[11 чэрвеня]] [[1918]] году адкрыўся V зьезд [[расейцы|расейскага]] насельніцтва краю, а [[13 чэрвеня]] — [[тувінцы|тувінскага]], мясцовага карэннага этнасу й найбольшай этнічнай групы рэгіёну, пасьля чаго быў Краявы Савет дэпутатаў склікаў уранхайскі зьезд, на якім было пастаўленае пытаньне пра самавызначэньне краю. [[18 чэрвеня]] гэтага ж году адбылося сумеснае паседжаньне расейскага й тувінскага зьездаў, на якім адзінадумна была прынятая Дамова аб самавызначэньні Тувы, сяброўстве й узаемнай дапамозе расейскага й тувінскага народаў<ref>{{Кніга|аўтар = Монгуш М. В.|частка = |загаловак = История буддизма в Туве|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Новосибирск|выдавецтва = Изд. «Наука»|год = 2001|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.

З [[7 ліпеня]] 1918 году Ўранхайскі край быў захоплены атрадамі [[белыя (Расея)|белагвардзейцаў]] пад даводзтвам [[Аляксандар Калчак|Аляксандра Калчака]]. [[14 чэрвеня]] [[1919]] году войскі БадэйскаеБаджэйскае Савецкае Рэспублікі на чале з Аляксандрам Краўчанкам і Пятром Шчацінкіным пакінулі тэрыторыі суседніх Канскага й Краснаярскага паветаў Енісейскае губэрні (у склад якой быў уключаны Ўранхайскі край) і сышлі на тэрыторыю Ўранхаю, у выніку чаго [[18 ліпеня]] гэтага ж году імі быў захоплены адміністрацыйны цэнтар рэгіёну горад Белацарск, у рэгіёне была зноў усталяваная савецкая ўлада.

У чэрвені [[1921]] году ў цэнтры заходніх кажуўнаў (адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Ўранхаю), Чадане, адбылася нарада з прадстаўнікамі двух кажуўнаў, Даа і Бэйсе. На нарадзе было прынятае імкненьне да незалежнасьці краю, якое прапаноўвалася вынесьці ў якасьці пытаньня на будучым усеагульным уранхайскім зьезьдзе, падчас якога плянавалася прасіць прадстаўніка РСФСР аб падтрымцы гэтагагэтых імкненьняплянаў. З [[13 жніўня|13]] па [[16 жніўня]] гэтага ж году ў сяле Суг-Бажы праходзіў Усетувінскі ўстаноўчы хурал (зьезд), у працы якога бралі ўдзел прадстаўнікі ўсіх кажуўнаў Тувы ў складзе каля 300 чалавек, зь якіх прыкладна дзьвесьце было сялянамі, на зьезьдзе таксама прысутнічалі дэлегацыя Расеі й прадстаўнікі Далёкаўсходняга сакратарыяту [[Камінтэрн]]у ў Манголіі.

У [[1926]] годзе дамова між [[СССР]] і Манголіяй пацьвердзіла незалежнасьць дзяржавы. Тым ня менш, астатнія краіны сьвету не прызнавалі дэ-факта незалежную ТНР з прычыны ўзьнікненьня гэтае дзяржавы на тэрыторыях, раней прымусова выключаных Расеяй са складу імпэрыі ЦынКітаю, гэтыя краіны разглядалі Тувінскую Народную Рэспубліку як частку [[Кітайская Рэспубліка (1921—1949)|Кітайскае Рэспублікі]], якая прыйшла на замену імпэрыі Цын. Першапачаткова, да [[1926]] году на тэрыторыю ТНР прэтэндавала таксама Манголія, але й пасьля савецка-мангольскае дамовы памежныя дыспуты між краінамі не былі ўрэгуляваныя, што, мажліва, паспрыяла ўваходжаньню ТНР у склад СССР (гл. ніжэй).

[[17 жніўня]] [[1944]] году VII сэсія Малога Хуралу ТНР прыняла дэклярацыю аб уваходжаньні дзяржавы ў склад СССР, зьвярнуўшыся з хадайніцтвам у Вярхоўны Савет аб прыняцьці ТНР у склад СССР як аўтаномнай вобласьці РСФСР, [[14 кастрычніка]] гэтага ж году ghjcm,fпросьба была ўхваленая прэзыдыюмам Вярхоўнага Савету СССР, [[1 лістапада]] — Малым Хуралам. У адрозьненьне ад іншых краінаў, фармальна прынятых у склад СССР, Тувінская Народная Рэспубліка не атрымала статусу [[сьпіс рэспублік СССР|саюзнае рэспублікі]], увайшоўшы ў склад суседняе РСФСР у якасьці [[Тувінская аўтаномная вобласьць|Тувінскае аўтаномнае вобласьці]]. [[Рэфэрэндум]] па гэтым пытаньні не праводзіўся.

[[24 лістапада]] [[1926]] году быўбылі прынятыпрынятыя першыя афіцыйныя сьцяг і герб дзяржавы, пасьля чаго іх зьмянілі ажно чатыры варыянты. Першы сьцяг краіны зьяўляўся чырвоным прастакутнікам, пасярэдзіне якога ўтрымлівалася тыповая камуністычная кампазыцыя (зямны шар, серп, скрыжаваны з граблямі), вакол утрымліваліся надпісы [[старамангольскае пісьмо|старамангольскім пісьмом]] «Тувінская Народная Рэспубліка»; герб паўтараў гэтую кампазыцыю.

[[18 кастрычніка]] [[1930]] году са сьцягу прыбраныя надпісы старамангольскім пісьмопісьмом, наверсе былі дададзеная абрэвіятура ''TAR'' і выява пяціканцовае зоркі, да гербавае кампазыцыі дададзеная стылізаванаястылізаваныя выявавыявы вянку і ўзыходу сонца і вянок, таксама на гэтую кампазыцыю быў зьменены герб з той розьніцай, што быў дададзены дэвіз «[[Пралетарыі ўсіх краін, яднайцеся!]]» на тувінскай мове.