Ямб: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
афармленьне
д кірылічная «і»
Радок 1:
'''Ямб''' ({{мова-grc|ἴαμβος — íambos}}  — імя старажытнагрэцкай багіні непрыстойнага, распуснага вершаваньня)  — 1) трохдольная антычная стапа з двух складоў  — кароткага і доўгага<ref name="enclm"/>, 2) двухскладовая стапа з другім націскным складам, якая ляжыць у аснове аднаго зь пяці (ямбічнага) [[Мэтар (вершы)|мэтраў]] [[Сыляба-танічнае вершаскладаньне|сыляба-танічнае]] сыстэмы вершаскладаньня.<ref name="enck"/> CамыСамы пашыраны ў сучаснай паэзіі від стапы.<ref name="enclm">{{Кніга
|аўтар = А. Майсейчык
|частка = Артыкул «Ямб»
Радок 21:
Упершыню тэрмін «ямб» у беларускай літаратуры ўзгадваецца ў кнізе [[Лаўрэнці Зізані|Л. Зізані]] «Грамматіка словенска совершенного искусства осми частиі слова…» ([[Вільня]], [[1596]]). Зьяўленьне вершаў, напісаных ямбам, выклікана зараджэньнем і разьвіцьцём ў беларускай паэзіі [[Сыляба-танічнае вершаскладаньне|сыляба-тонікі]] («[[Энэіда навыварат]]», «[[Тарас на Парнасе]]»).
 
Самы пашыраны ў беларускай паэзіі  — ''чатырохстопны ямб'':
<blockquote>
Ад пр'''а'''|дзед'''а'''ў| спак'''о'''н| вяк'''о'''ў<br />
Мне з'''а'''с|тал'''а'''|ся сп'''а'''д|чын'''а''';<br />
Пам'''iі'''ж| сва'''iі'''х| iі ч'''у'''|жак'''о'''ў<br />
Ян'''а'''| мне л'''а'''с|кай м'''а'''т|чын'''а'''й.<br />
(''Я. Купала «Спадчына»'')</blockquote>
 
Сярод іншых разнавіднасьцяў ямбу  — ''двухстопны'' («Да вясны» [[Якуб Колас|Я. Коласа]]), ''трохстопны'' («Аблокі» [[Анатоль Вялюгін|А. Вялюгіна]]), ''пяцістопны'' («Пярэдні край. Чужы. Неразгаданы» [[Аляксей Пысін|А. Пысіна]]) і  г.  д. Звычайна ямбам пішуць [[Байка|байкі]], ён выкарыстоўваецца ў цьвёрдых формах верша: [[Санэт|санэце]] («Санэт» («Замёрзла ноччу шпаркая крыніца») [[Максім Багдановіч|М. Багдановіча]]), [[Актава (верш)|актаве]] («Спроба актавы» [[Янка Купала|Я. Купалы]], «Нам разам трыццаць. Мы стаім на кладцы» [[Ніл Гілевіч|Н. Гілевіча]]), а таксама ў [[Белы верш|белым вершы]], якім найчасьцей пішуць драматычныя паэмы («Над [[Бяроза (рака)|Бярозай]] ракой» [[Пятрусь Глебка|П. Глебкі]]).<ref name="enclm"/> Ямбічныя памеры даюць магчымасьць выяўляць самыя розныя думкі і пачуцьці, надаюць вершу песеннасьць і размоўнасьць, плаўнасьць і імклівасьць.<ref name="enck">{{Кніга
|аўтар = [[Вячаслаў Рагойша|В. Рагойша]]
|частка = Артыкул «Ямб»
Радок 107:
|isbn =
|наклад =
}}
* {{Кніга
|аўтар = [[Вячаслаў Рагойша|В. Рагойша]], М. Менька, Т. Марозава