Храм Труны Гасподняй: розьніца паміж вэрсіямі

|Канфэсія = выкарыстоўвваеццавыкарыстоўваецца 6 [[Хрысьціянства|хрысьціянскімі]] цэрквамі

У храме штогод зьдзяйсьняецца цырымонія сыходжаннясыходжаньня [[Жыватворны агонь|Жыватворнага агню]]. Асноўныя правы валоданьня і карыстаньня сьвятынямі Храма належаць [[Ерусалімскі патрыярхат|Ерусалімскаму патрыярхату]], комплекс адміністрацыйных будынкаў якога непасрэдна прымыкае да паўднёва-заходняга боку храма.

[[Файл:Golgotha_crossGolgotha cross-section-uk.svg|міні|left|300пкс|''Схема разьмяшчэньня Галгофы і Труны Гасподняй ў сучасным храме.'']]

Сучасны Храм Труны Гасподняй — гэта вялікі рэлігійны і архітэктурны комплекс, які ўключае ў сябе [[Галгофа|Галгофу]] ззь месцам укрыжаваньня, досыць вялікую [[Ратонда|ратонду]] ззь вялікім [[купал]]ам , пад якім непасрэдна размешчаныяразьмешчаныя [[кувуклія]], [[каталікон]] або саборны храм, які зьяўляецца катэдральным для патрыярхаў Ерусалімскай праваслаўнай царквы, падземны Храм Здабыцьця Жыватворнага Крыжа, храм сьвятой Роўнаапостальнай Алены і некалькі створак. У межах Храма Труны Гасподняй таксама размешчаныяразьмешчаныя некалькі дзеючых [[манастыр]]оў, ён уключае шэраг дапаможных будынкаў, галерэй і г.д.

У цэнтры храмавай залы-ратонды знаходзіцца невялікая капліца з ружовага мармуру, пабудаваная ў 1910 годзе над пячорай Труны Гасподняй (Кувуклія). У грабніцу вядзе вузкі праход. Грабніца асьветленая [[лямпада|лямпадамі]]мі, у ёй зьмяшчаецца мармуровае надмагільле. Памер грабніцы — 2 х 1,5 м.

Перад капліцай — [[каталікон]] Ерусалімскай праваслаўнай царквы. У ім, сярод іншага, утрымліваюцца мармуровая паўсферапаўсьфэра «мэзамфалас», якая сымбалізуе «цэнтар Зямлі», разьмешчаны ў Ерусаліме (т.зв. «пуп Зямлі»), і трон патрыярха.

Пры ўваходзе ў храм, непадалёк каменя намашчэньня дзведзьве лесьвіцы вядуць уверх — да Галгофы, месца, дзе, паводле паданьня, стаяў крыж, на якім быў укрыжаваны Ісус Хрыстос. Каланада падзяляе гэтую прастору на дзьве часткі: адна належыць Ерусалімскай праваслаўнай царкве, іншая — рыма-каталіцкай.

Каталіцкі бабінец упрыгожаны [[Мазаіка|мазаічнымі]] карцінамі на [[Біблія|біблейскія]] сюжэты. Тут знаходзіцца алтар «Прыцвічаньне да крыжа». У адной з калонкалён, якія падзяляюць бабінцы, ёсцьёсьць скульптурная выява сьвятой [[Дзева Марыя|Дзевы Марыі]], упрыгожаная золатам і каштоўнымі камянямі, які быў падораны [[Партугалія|партугальскай]] каралевай [[Марыя I (каралева Партугаліі)| Марыяй Набожнай]] ў другой палове [[18 стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзя]] <ref> Падарожжа ў Святую Зямлю, Ерусалім (б.р.), с. 166 {{ref-ru}} </ref>.

Ступаючы галерэяй ўздоўжуздоўж сьцяны храма і спусціўшысяспусьціўшыся на 30 прыступак, можна трапіць да грэцкай праваслаўнай царквы Сьвятой Алены. Гэтая царква, у сваю чаргу, вядзе да пячоры Здабыцьця Крыжа. Мармуровая пліта ў пячоры пазначае месца, дзе, паводле паданняпаданьня, быў знойдзены крыж, на якім укрыжавалі Ісуса.

Праваруч ад каменя намашчэньня пад Галгофай, разьмешчаны ўваход у капліцу праайца [[Адам]]а, які, паводле паданьня, пасьля выгнаньня з [[Рай|раю]] жыў у Ерусаліме. Адам, згодна ззь лягендай, прадказаў, што калі Хрыстос будзе укрыжаваныўкрыжаваны, каменны падмурак Галгофы расколецца. Праз шкляное акенца ў глыбіні капліцы паказваюць расколіну, якая, як мяркуюць, утварылася ад [[землятрус]]у падчас укрыжаваньня Хрыста.

Вядомы пажар [[1808]] году, калі згарэў драўляны шацёр над Анастасісам і была пашкоджанач кувуклія. Неўзабаве ў перыядпэрыяд 1808—10 гадоў ратонда была адноўленая з удзелам архітэктараў з розных краінкраінаў. Пры аднаўленьні кувукліі былі выкарыстаныя габарыты падобнай кувукліі з [[Новаерусалімскі манастыр|Уваскрасенскага Новаерусалімскага манастыра]] пад [[Масква|Масквой]] (афармленнеафармленьне архітэктара [[Барталямэё Растрэлі]]). У 1860-х гадах быў збудаваны паўсферычныпаўсьфэрычны [[купал]] над ратондай ззь металаканструкцыймэталаканструкцый, які сваёй формай нагадвае першапачатковае завяршэннезавяршэньне Анастасіса часоў Канстанціна Вялікага. У такім выглядзе будынак існуе і цяпер.

Сучасны Храм Труны Гасподняй зьяўляецца падзеленым паміж шасцюшасьцю канфесіяміканфэсіямі хрысціянскайхрысьціянскай царквы: грэка-праваслаўнай, каталіцкай, армянскай, копцкай, сірыйскайсырыйскай і этыёпскай, кожнай ззь якіх прызначаныя свае межы і гадзіны (расклад) для [[Малітва|малітваўмалітва]]ў.

Царква францысканцаў і ''Алтар цвікоў'' належаць каталіцкай царкве, Храм Роўнаапостальнай Алены і бабінец «Тры Марыі» — Армянскай апостальскай царкве, магіла сьв. Язэпа АрымафейскагаАрымафэйскага, алтар на заходнім баку кувукліі — Этыёпскай / Копцкай цэрквам. Галоўныя ж святынісьвятыні Храма — Галгофа, кувуклія, каталікон, як і агульнае кіраваньне царкоўнымі [[набажэнства]]мі належыць Ерусалімскай праваслаўнай царкве.

[[Файл: Holy Sepulchre Jerusalem.jpg|міні|230пкс| ''Сучасны выгляд верхняй часткі Храма Труны Гасподняй з купаламі'']]

Нярэдка такі падзел прыводзіць да непаразуменьняў і нават канфліктаў паміж прадстаўнікамі розных канфесійканфэсій. Так, летам [[2002]] году на глебе размеркаваньняразьмеркаваньня адведзенага месца на даху храма мела месца бойка паміж коптамі і манахамі Этыёпскай праваслаўнай царквы <ref> ''Armstrong Chris'' [http://www.christianitytoday.com/ct/2002/129/52.0.html Куток хрысьціянскай гісторыі: ''эмоцыі раздзіраюць хрысьціян, якія змагаюцца за найбліжэйшае месца да Труны Гасподняй'' , артыкул на ''www.christianitytoday.com''] { {ref-en}} </ref > , у [[2004]] годзе падчас сьвяткаваньня УзвышэньняЎзвышэньня Сьвятога Крыжа паўстаў канфлікт паміж каталікамі і праваслаўнымі <ref> ''Allyn Fisher - Ilan'' [http://www.guardian.co.uk/religion Story/0,2763,1314466,00.html Беспарадкі ля Труны Гасподняй] // Электронная версія газэты «[[Гардыян]]» ад [[28 верасьня]] [[2004]] году {{ref-en}} </ref>. Нярэдка падобныя сітуацыісытуацыі адбываюцца пры вялікім збегузьбегу народа, асабліва падчас сьвятаў, у прыватнасьці [[Вялікдзень|велікодных сьвяткаваньняў]], -— бойка паміж армянамі і грэкамі на [[Вербная нядзеля|Вербніцу]] [[2008]] годагоду <ref> [http://ua.korrespondent.net/world/440006 У Храме труны Гасподняй пабіліся вернікі] // інф на [http://ua.korrespondent.net'' ] ад [[20 красавіка]] [[2008]] году {{ref-uk}} </ref> , або ўнутрыконфестйныхўнутрыканфэсійных — пры падрыхтоўцы ў пачатку лістапада [[2008]] году прадстаўнікамі Армянскай праваслаўнай царквы штогадовай сьвяточнай цырымоніі ў гонар знаходжаньня ў IV стагоддзістагодзьдзі крыжа, на якім, як яны лічаць, быў укрыжаваны Ісус, таксама ўспыхнулі сутыкненьні з грэкамі-хрысціянаміхрысьціянамі <ref> [http://ua.korrespondent.net/world/641593 Грэкі і армяне зладзілі масавую бойку ў Храме Труны Гасподняй] // інф на [http://ua.korrespondent.net/] ад [[9 лістапада]] [[2008]] году {{ref-uk}} </ref>.

У сярэдзіне [[20 стагодзьдзе|XX стагодзьдзя]] планаваласяплянавалася істотная перабудова храма пад кіраўніцтвам [[Італія|італьянскага]] архітэктара [[Антоніа Барлуцьці]], аднак яе ажыцьцяўленьню перашкодзіла [[Другая сусьветная вайна]]. Шырокія аднаўленчыя работы ажыццяўлялісяажыцьцяўляліся ў [[1959]] годзе. Апошняя буйная рэстаўрацыя, у тым ліку і купалоў асноўнага храма, праводзілася ў перыядпэрыяд [[1994]] — [[1997|97]] гадоў.

Храм Труны Гасподняй зьяўляецца адной з самых наведвальных святыньсьвятынь хрысьціянства і належыць да агульначалавечай спадчыны.

[[Файл: Aethiopian jerusalem1.jpg|міні|130пкс|left|''Этыёпскі манах на даху храма, [[2008]] год'']]

* У Велікодную суботу ў кувукліі Храма Труны Гасподняй адбываецца цуд сыходжаннясыходжаньня [[Жыватворны агонь|Жыватворнага агню]].

* Як вядома, ні адна з канфесійканфэсій, якія вядуць службы ў самім храме, а не кантралююць галоўны ўваход у яго. Яшчэ ў далёкім [[1192]] годзе [[Саладын]] усклаў адказнасцьадказнасьць за яго на дзведзьве [[Мусульмане|мусульманскія]] сям'ісям’і. Прадстаўнікам роду ''Джудэхаў'' давераныя ключы ад храма, а роду ''Нусейбехаў'', члены якога ахоўвалі храм з часоў праўленняпраўленьня УмараЎмара ў [[637]] годзе, — ад храмавых дзвярэйдзьвярэй. Цікава, што гэтая традыцыя зьяўляецца бесперапыннайбесьперапыннай і захоўваецца да нашых дзён. Двойчы ў дзень член роду Джудэхаў прыносіць ключы да дзвярэйдзьвярэй, якія адкрывае і закрывае член сям'ісям’і Нусейбехаў.

* Яшчэ ў часы да пачатку дзеяньня статусу кво паміж канфесіяміканфэсіямі неня раз здараліся сітуацыісытуацыі, калі члены адной ззь іх не пускалі прадстаўнікоў іншых ўнутр храма, таму звычайнай справай было выкарыстаньне рознага роду лесвіцаўлесьвіцаў, вяровак і г.д. Лічыцца, што хтсьці яшчэ ў [[1852]] годзе прыставіў да аднаго з вокнаў храма драўляную лесвіцулесьвіцу, якая захавалася да гэтага часу ў тым жа становішчы, як і ўпершыню. Выяву гэтай лесвіцылесьвіцы можна бачыць як на фотаздымкахфатаздымках і гравюрах стогадовай даўніны, так і на сучасных фотаздымкахфатаздымках.

* Манахі Этыёпскай праваслаўнай царквы і копты акрамя бабінца ўнутры храма размяшчаюццаразьмяшчаюцца на яго даху, уладкаваўшы там своеасаблівае паселішча.

{{ЗноскіКрыніцы}}