Атэрасклероз: розьніца паміж вэрсіямі

'''Атэрасклероз''' ({{мова-el|ἀθέρος + σκληρός|скарочана}} — мякіна + цьвёрды) — зьмяншэньне крыватоку да тканак праз звужэньне прасьвету {{Артыкул у іншым разьдзеле|Артэрыя|артэрыі|be|Артэрыя}} ад высьціланьня яе ўнутраных сьценак {{Артыкул у іншым разьдзеле|Халестэрын|халестэрынам|be|Халестэрын}} у выглядзе бляшак. Выклікаецца халестэрынам, якiякі ўваходзiцьўваходзіць у склад {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ліпапратэін|ліпапратэінаў|en|Lipoprotein}} ''нiзкайнізкай'' шчыльнасьцiшчыльнасьці<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Сьвятлана Барысенка]].|загаловак=Халестэрын — ні пры чым|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/pril/article.php?id=10429|выданьне=[[Краіна здароўя]]|тып=|год=29 сакавіка 2008|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/pril/?id=29&prilid=10428 17 (73)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/10446/29sak-4.pdf 4]|issn=}}</ref>, пры адсутнасьці выдаленьня {{Артыкул у іншым разьдзеле|Тлушч|тлушчу|en|Fat}} і халестэрыну з {{Артыкул у іншым разьдзеле|Макрафаг|макрафагавых|en|Macrophage}} {{Артыкул у іншым разьдзеле|Лейкацыт|белых вузаў крыві|en|White blood cell}} ліпапратэінамі ''высокай'' шчыльнасьці. Праяўляецца пры звужэньні прасьвету артэрыі напалову праз болевы прыступ. Найчасьцей церпяць каранарныя артэрыiартэрыі, буйныя артэрыiартэрыі галавы і ног, грудной iі брушной поласьцiполасьці. Зьяўляецца прычынай [[Ішэмія|iшэмiіішэміі]] ды вядзе да [[Гангрэна|гангрэны]] ніжніх [[канцавіна]]ў. На ўскладненьні хваробы прыпадае палова сьмяротных выпадкаў сярод дарослага насельнiцтванасельніцтва Эўропы.

Хваробе спрыяе [[Артэрыяльная гіпэртэнзія|павышаны артэрыяльны цiскціск]], [[Атлусьценьне|залiшняязалішняя вага]] цела, [[Гіпадынамія|маларухомы лад жыцьця]], хранiчныяхранічныя [[стрэс]]ы й [[паленьне]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Надзея Нікалаева]].|загаловак=Як кантраляваць атэрасклероз|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/pril/article.php?id=9774|выданьне=Краіна здароўя|тып=|год=15 сакавіка 2008|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/pril/?id=29&prilid=9773 14 (70)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/9793/15sak-3.pdf 3]|issn=}}</ref>.

На першай (пачатковай) ступені хваробы адзначаецца зябкасьць, [[Спазма|сутаргiсутаргі]] ў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Канцавіна|канцавінах|en|Limb (anatomy)}}, паколваньне і смыленьне ў кончыках [[Палец|пальцаў]], стомленасьць. Перамежавальная кульгавасьць выяўляецца праз [[боль]] у {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ікраножная цягліца|iкраножныхікраножных|be|Ікраножная мышца}} [[цягліца]]х [[Галёнка|галёнкі]] і ступні, што змушае спыняць хаду.

На другой ступені [[скура]] становіцца сухой і лушчыцца, зьяўляецца {{Артыкул у іншым разьдзеле|гіпэркератоз||en|Hyperkeratosis}}. Замаруджваецца рост [[Пазногаць|пазногцяў]], яны патаўшчаюцца, становяцца крохкімі з матавай і {{Артыкул у іншым разьдзеле|Буры колер|бурай|be|Буры колер}}. Парушэньне росту [[Валасы|валасоў]] вядзе да зьяўлення ўчасткаў [[Аблысеньне|аблысеньня]]. Разьвіваецца [[атрафія]] падскурнай [[тлушч]]авай [[Клятчатка|клятчаткiклятчаткі]] і дробных цягліцаў.

Трэцяя ступеня выяўляецца праз боль у пашкоджанай канцавіне ў спакоі, што замінае хадзіць. Афарбоўка скураных покрываў рэзка зьмяняецца ў залежнасьці ад позы пашкоджанай канцавіны. Яе пад’ём суправаджаецца пабяленьнем, апусканьне  — пачырваненьнем скуры, якая вытанчаецца і становіцца лёгкаранімай. Дробныя [[Рана|раны]] ў выніку пацёртасьцяў, [[удар]]аў, стрыжкі пазногцяў прыводзяць да ўтварэньня трэшчынаў і хваравiтыххваравітых язваў на паверхнiпаверхні.