Беларускі клясычны правапіс: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Клімаў 2004 (актуальная спасылка) |
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) д кірылічная «і» |
||
Радок 4:
'''Беларускі клясычны правапіс'''<ref>[[Генадзь Цыхун|Cychun H.]] Weißrussisch [http://wwwg.uni-klu.ac.at/eeo/Weiszrussisch.pdf] // Lexikon der Sprachen des europäischen Ostens / hrsg. von Miloš Okuka. Unter Mitw. von Gerald Krenn, 2002. — 1031 S. — ISBN 3-85129-510-2.</ref><ref name="sud">Решение Высшего Хозяйственного Суда Республики Беларусь от 22.12.98 г № 2—1/98 по иску редакции газеты «Наша Нива» (г. Минск) к ответчику — Государственному комитету Республики Беларусь по печати — о признании недействительным предупреждения от 29 мая 1998 г. № 26. [http://www.medialaw.ru/publications/zip/national/by/10/minsk10_9.html]</ref><ref name="barsceuskaja">Суіснаваньне ў Беларусі двух правапісаў // [[Ніна Баршчэўская]]. Беларуская эміграцыя — абаронца роднае мовы. — Варшава: Катэдра Беларускай Філялёгіі Факультэт Прыкладной Лінгвістыкі і Ўсходнеславянскіх Філялёгіяў Варшаўскі Ўніверсітэт, 2004. [http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=482]</ref><ref>[[Пётра Садоўскі]]. Інавацыі 90-х гадоў у мове беларускіх недзяржаўных выданняў // Беларуская мова: шляхі развіцця, кантакты, перспектывы. Матэрыялы ІІІ Міжнароднага кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый». — Мн.: Беларускі Кнігазбор, 2001. ISBN 985-6638-33-Х. — С. 224.</ref><ref>[[Аляксей Мусорын|А. Ю. Мусорин.]] [http://www.philology.ru/linguistics3/musorin-08.htm Вариативность названий стран в современном белорусском языке] // Иностранные языки в научном и учебно-методическом аспектах. — Вып. 7. — Новосибирск, 2008. — С. 31—35.</ref><ref name="pravapis">[[Юрась Бушлякоў]], [[Вінцук Вячорка]], [[Зьміцер Санько]], [[Зьміцер Саўка]]. Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў. Сучасная нармалізацыя. Вільня—Менск, 2005. — 160 с.</ref> або '''тарашкевіца''' — правапіс [[беларуская мова|беларускай мовы]] (у шырэйшым сэнсе — моўная норма<ref>{{Літаратура/Беларуская мова. Лінгвістычны кампэдыюм|к}}</ref><ref name="shupa">[[Сяргей Шупа]]. Слоўнік Свабоды: [http://arche.bymedia.net/7-2000/t700.html Тарашкевіца] // «[[Arche]]» № 7 (12), 2000.</ref>), заснаваны на [[літаратурная норма|літаратурнай норме]] сучаснай беларускай мовы і яе правілах да [[Рэформа беларускага правапісу 1933 году|палітычнай рэформы беларускай артаграфіі 1933 году]] і пэўных акадэмічных прапановах [[Акадэмічны праект рэформы беларускага правапісу 1930 году|1930]], [[Акадэмічны праект рэформы беларускага правапісу 1933 году|1933]] і 1993 гадоў. Зьяўляецца першым унармаваным правапісам [[беларуская мова|беларускай мовы]]<ref name="zs">[[Зьміцер Саўка]]. [http://arche.by/by/9/10/204/ Мазаічная артаграфія. З нагоды прыняцьця Правапіснага закону — 2008 (частка 1)] // «[[Arche]]» №11—12, [[2009]]. С. 132—140.</ref> і традыцыйным беларускім правапісам у сучасным разуменьні.
Першая нармалізацыя беларускага клясычнага правапісу была зробленая [[Браніслаў Тарашкевіч|Браніславам Тарашкевічам]] у [[1918]] годзе і знаходзілася ў афіцыйным ужытку да [[Рэформа беларускага правапісу 1933 году|рэформы беларускага правапісу 1933 году]].<ref name="zs"/><ref name="hb">{{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)|к}} С. 400.</ref><ref name="dk">Коряков Юрий Борисович. Языковая ситуация в Белоруссии и типология языковых ситуаций. Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Научный руководитель — доктор филологических наук, профессор В. М. Алпатов. — Московский Государственный Университет им. М. В. Ломоносова. Филологический факультет. С. 49. [http://linguarium.iling-ran.ru/ling_geo/belarus/belorus.pdf].</ref><ref name="beldumka">Віктар Гаўрыш. Рэформы правапісу не будзе. Вяртання да тарашкевіцы таксама // «[[Беларуская думка]]» № 11, лістапад 2007.</ref><ref name=klimaw-2004/><ref name="hk">[[Ганна Кісьліцына]]. [http://bk.baj.by/lekcyji/litaratura/kislicyna04.html Новая літаратураная сітуацыя: змена культурнай парадыгмы] // Лекцыі, Беларускі калегіюм.</ref><ref name="alba">Скарыназнаўства, кнігазнаўства, літаратуразнаўства: Матэрыялы ІІІ Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый» (Мінск, 21—25 мая, 4—7 снеж. 2000 г.) / Рэдкал.: У. Конан (гал. рэд.) і інш. — Мн.: «Беларускі кнігазбор», 2001. — 364 с. — (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 20). ISBN 985-6638-34-8. — C. 26. [http://www.lingvo.minsk.by/mab/@book/BOOKS/Albaruthenica/AB_20/AB_20.pdf]</ref><ref name="mk">Международная конференция «Судьбы языков: Вопросы внешней и внутренней истории» // Вестник ПСТГУ III: Филология 2007. Вып. 1 (7). С. 220.</ref
Назва «тарашкевіца» падкрэсьлівае большую блізкасьць правапісу да працы [[Браніслаў Тарашкевіч|Б. Тарашкевіча]] [[1918]] году і была ўведзеная ў моўны ўжытак пад канец 1980-х гадоў беларускім мовазнаўцам [[Вінцук Вячорка|Вінцуком Вячоркам]] па аналёгіі з сэрбскай «[[сэрбскі кірылічны альфабэт|вукавіцай]]» — кірылічным сэрбскім альфабэтам, названым у гонар рэфарматара сэрбскай мовы [[Вук Караджыч|Вука Караджыча]]<ref>{{Кніга|аўтар = Шакун Л. М|частка = |загаловак = Гісторыя беларускага мовазнаўства|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Мн|выдавецтва = Універсітэцкае|год = 1995
Радок 38:
Праект зьмяшчаў і іншыя кардынальна новыя прапановы. Некаторыя зь іх былі ўлічаныя пры распрацоўцы сучаснай нармалізацыі клясычнага правапісу ў 2005 годзе — гэта:
* пашырэньне яканьня ў лічэбніках: дз'''я'''вяты, дз'''я'''сяты, с'''я'''мнаццаць, вас'''я'''мнаццаць.
* адмова ад правядзеньня яканьня ў 2-м складзе перад націскам, калі ў 1-м пераднаціскным няма а/я: н'''е'''высoкі, б'''е'''
* увядзеньне аканьня ў пазычаньнях: м'''а'''н'''а'''лёг, к'''аа'''пэрацыя, ф'''а'''нэтыка.
Радок 44:
{{Асноўны артыкул|Акадэмічны праект рэформы беларускага правапісу 1933 году}}
[[Файл:Bdu szylda idysh.jpg|thumb|220пкс|Дзьвюхмоўная шыльда [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэта]] (беларуская і [[ідыш]]) у пачатку [[1920-я|1920-х]] гг.]]
У 1930 годзе група навукоўцаў Інстытуту мовазнаўства пачала працу над новым, пазбаўленым «нацдэмаўскага ўплыву», праектам рэформы беларускага правапісу. У наступным годзе кіраўніком Інстытуту быў прызначаны Пётар Бузук — раней арыштаваны, але ў
Нягледзячы на тое, што праца ішла ў моцна палітызаванай атмасфэры эскаляцыі [[расеізацыя|русіфікатарскіх]] тэндэнцыяў, барацьбы з «нацдэмаўшчынай», сталінскіх рэпрэсіяў і гвалтоўнай калектывізацыі, праект аказаўся надзвычай супярэчлівым і рознавэктарным. Так, разам са зьменамі, скіраванымі на відавочнае набліжэньне беларускай мовы да расейскай, у ім прысутнічалі дыямэтральна супрацьлеглыя прапановы, у прыватнасьці: падпарадкаваньне лічэбнікаў яканьню (дз'''я'''вяты, дз'''я'''сяты, пяцьдз'''я'''сят); правядзеньне аканьня ў пазычаньнях (м'''а'''н'''а'''лёг, к'''аа'''пэрацыя, ф'''а'''нэтыка, '''А'''рдж'''а'''нікідзэ, '''А'''фэнбах; але нэт'''о''', інкогніт'''о''', сол'''ё''', Л'''ё'''карно); сьцягненае напісаньне падоўжаных ньн, льл, зьз, сьс, дзьдз, цьц, жж, шш, чч — н, л, з, с, дз, ц, ж, ш, а таксама ў лічэбніках цц — ц (насе'''н'''е, га'''л'''ё, '''з'''яе, ры'''з'''ё, кало'''с'''е, су'''дз'''я, жы'''ц'''ё, збо'''ж'''а, заці'''ш'''а, но'''ч'''у; адзіна'''ц'''аць, тры'''ц'''аць); увядзеньне асобных літараў для гукаў [дз], [дж]<ref name="praekt-33">[http://andrejczyk.blogspot.com/2006/03/1933.html Прадмова] // Акадэмічны праект рэформы беларускага правапісу 1933 году</ref>.
Радок 52:
Пры распрацоўцы сучаснай нармалізацыі клясычнага правапісу ў [[2005]] годзе былі ўлічаныя наступныя прапановы Праекту-1933:
* пашырэньне яканьня ў лічэбніках: дз'''я'''вяты, дз'''я'''сяты, с'''я'''мнаццаць, вас'''я'''мнаццаць.
* адмова ад правядзеньне яканьня ў 2-м складзе перад націскам, калі ў 1-м пераднаціскным няма а/я: н'''е'''высoкі, б'''е'''
* увядзеньне аканьня ў пазычаньнях: м'''а'''н'''а'''лёг, к'''аа'''пэрацыя, ф'''а'''нэтыка.
* перадача
=== Палітычны праект 1933 году, [[расеізацыя]] беларускай мовы ===
{{Асноўны артыкул|Рэформа беларускага правапісу 1933 году}}
Нягледзячы на заўважны русіфікатарскі ўхіл акадэмічнага праекту [[1933]] году, ён не задаволіў кіраўніцтва СССР праз занадтую памяркоўнасьць у справе набліжэньня беларускай мовы да расейскай
{{Цытата|Речь идет об активизации буржуазных националистов в Белоруссии, о политической сущности их выступлений, отражающих сопротивление мероприятиям пролетарского государства со стороны гибнущего кулачества.|Газета «Правда», 3 февраля 1933 г.}}
Радок 72:
Дакумэнт пераняў усе прапановы Акадэмічнага праекту 1933 году, якія прадугледжвалі збліжэньне з расейскаю моваю. Пры гэтым дадзеная частка дакумэнту тэхнічна падрыхтаваная значна лепей за наваствораныя разьдзелы, у якіх сустракаюцца шматлікія супярэчнасьці, фактычныя й мэтадалягічныя памылкі ды недагляды<ref name="zs2"/>.
Правапісная рэформа 1933 году закранула ня толькі фанэтычныя і марфалягічныя асаблівасьці, але таксама і лексыку беларускае мовы. Так, напрыклад, калі дарэформавы «Расейска-беларускі слоўнік» С. Некрашэвіча і М. Байкова (1928) для перакладу расейскага слова «государство» прапаноўваў сынонімы «дзяржава», «гаспадарства», «панства», то пасьлярэформавы «[[Руска-беларускі слоўнік Александровіча|Руска-беларускі слоўнік]]» [[Андрэй Александровіч|А. Александровіча]] (1937) — толькі «дзяржава», тым жа словам перакладалася і расейскае «держава», эквівалентам расейскага «город» у першым слоўніку былі «места», «горад», а ў другім — толькі «горад»<ref>Дзмітрый Шыманскі. «Хто знішчыў беларускую мову?» // «
Тым часам рукапісы раней падрыхтаваных акадэмічных слоўнікаў было загадана зьнішчыць, сярод іх — шматтомны «Слоўнік жывой беларускай мовы», двухтомныя расейска-беларускі і беларуска-расейскі слоўнікі, польска-беларускі і беларуска-польскі, эспэранцка-беларускі і беларуска-эспэранцкі, латыска-беларускі, гістарычны, артаграфічны<ref>[http://knihi.com/pytanni/128.html 128. Як бальшавікі рэфармавалі беларускую мову?] // {{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>.
Радок 87:
Скрайняя непасьлядоўнасьць, і русіфікацыйныя мэты рэформы прызнаваліся за відавочныя яшчэ за часамі г.зв. «Хрушчоўскай адлігі»:
{{Цытата|...не ўрэгуляваным засталося правіла аб перадачы акання і якання. Шматлікія неабгрунтаваныя выключэнні з гэтага правіла не ўносілі жаданай палёгкі пры напісанні іншамоўнай лексікі, вельмі складаным і неўпарадкаваным было правіла напісання складаных слоў. Выклікала цяжкасці і арфаграфічны разнабой правіла аб пераходзе д і т у дз’ і ц’. Блытана і супярэчліва былі сфармуляваны правілы напісання імёнаў, прозвішчаў і геаграфічных
''Тым не менш, нягледзячы на недахопы, пастанова СНК БССР увогуле выканала сваю
''
=== Параўнаўчы аналіз праектаў ===
Радок 98:
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center"
| width="270px" | '''Зьмены ў
|-style="background:#EEEEEE;" align="center"
Радок 106:
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
| 1. Перадача складоў [л’а], [л’о], [л’у]) празь цьвёрдае «л». (''напрыклад'': манал'''о'''г замест манал'''ё'''г) || rowspan="4" | [[Файл:Symbol oppose vote.svg|15пкс]] Захоўваліся
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
Радок 165:
== Канец 1980-х — 2000-я гады ==
У [[1980-я|1980-х]] гадох падчас [[Перабудова|Перабудовы]] быў ініцыяваны рух за вяртаньне клясычнага правапісу ў [[Беларусь]] разам зь пераглядам вынікаў рэформы 1933 году.
У 1988 годзе ў газэце «Літаратура і Мастацтва» быў апублікаваны адкрыты ліст маладых беларускіх літаратараў пад назвай «Рэпрэсаваны правапіс» з заклікам да рэдактараў літаратурных выданьняў не зьмяняць правапіс у тэкстах аўтараў. Зварот падпісалі [[Алесь Асташонак]], [[Адам Глёбус]], [[Уладзімер Арлоў]], [[Леанід Дранько-Майсюк]], [[Сяржук Сокалаў-Воюш]], [[Анатоль Сыс]] і іншыя.<ref name="svaboda">[http://www.svaboda.org/content/article/801947.html Наркамаўка і тарашкевіца: два правапісы, як два сьцягі] // «[[Радыё Свабода]]», [[31 кастрычніка]] [[2005]] г.</ref> У 1990-х гадох першымі на клясычным правапісе беларускай мове пачалі пісаць [[Вячаслаў Адамчык]] і [[Васіль Быкаў]].<ref name="svaboda" />
Радок 173:
З мэтай разьвязаньня правапіснага пытаньня была створаная Камісія па ўдасканаленьні правапісу (старшыня [[Генадзь Цыхун]]) [[Таварыства беларускай мовы]], у якую ўвайшлі [[Вінцук Вячорка]] й [[Зьміцер Санько]]. Камісія актыўна працавала ў [[1991]]—[[1992]] гадах, а ў [[1993|1993-м]] апублікавала свае прапановы.
Сярод рэдактараў выданьняў на тарашкевіцы не існавала адзінага падыходу да таго, якой менавіта сукупнасьцю папярэдніх правілаў граматыкі і [[лексыка|лексыкі]] варта прытрымлівацца. Неўнармаванасьць клясычнага правапісу выклікала неабходнасьць у стандартызацыі мовы аўтараў, рэдакцыяў і выдавецтваў, якія перайшлі на тарашкевіцу. У той жа час рабіліся заклікі да ўніфікацыі: у прыватнасьці [[Вінцук Вячорка|Вінцуком Вячоркам]] у часопісе «[[Спадчына]]» ў 1991 і 1994 гадох; у 1995 годзе Вячоркам быў апублікаваны праект мадэрнізацыі клясычнага правапісу. Апроч іншага, з мэтай унармаванасьці правапісу [[14 чэрвеня]] [[1992]] году ў [[Вільня|Вільні]] адбылася нарада
Пасьля 1994 году прыхільнікі клясычнага правапісу беларускай мовы працягвалі сваю выдавецкую дзейнасьць і працавалі над унутранай кадыфікацыяй на аснове праекту [[Вінцук Вячорка|Вячоркі]].
Радок 193:
=== Афіцыйная пазыцыя ===
Сьведчаньнем афіцыйнага прызнаньня неабходнасьці ўдакладненьняў у правапісе сталася ўнясеньне адпаведнага пункту ў «Дзяржаўную праграму развіцця беларускай мовы і іншых нацыянальных моў у Беларускай ССР» і наступныя лягічныя крокі: правядзеньне ў Акадэміі навук [[19 лістапада|19]]—[[20 лістапада]] [[1992]] году Рэспубліканскай навуковай канфэрэнцыі «Праблемы беларускага правапісу», прыняцьцё ў [[1993]] годзе Саветам Міністраў пастановы №556 «Аб удакладненні правапісу беларускай літаратурнай мовы» і, дзеля рэалізацыі пастановы, стварэньне Дзяржаўнае камісіі па ўдакладненьні правапісу (старшыня [[Ніл Гілевіч]]), у якую ўвайшлі пераважна прадстаўнікі афіцыйных структураў. Камісія вынесла на грамадзкае абмеркаваньне шэраг прапановаў, але кардынальная трансфармацыя агульнае сытуацыі ў краіне зрабіла далейшую дзейнасьць камісіі немэтазгоднаю, таму яна спыніла сваё існаваньне праз год пасьля стварэньня, даручыўшы Акадэміі навук і [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрству адукацыі]] «да канца 1995 года падрыхтаваць да выдання новую рэдакцыю „Правілаў беларускай арфаграфіі і пунктуацыі“ (з дадаткам правілаў беларускай
У 1992—1993 гадох была створаная Дзяржаўная камісія па артаграфіі, задачай якой зьяўлялася распрацоўка рэкамэндацыяў па пытаньні вяртаньня да дарэформавых правілаў у афіцыйную моўную норму. У выніковых рэкамэндацыях, апублікаваных [[13 верасьня]] [[1994]] году, адзначалася, што хоць вяртаньне пэўных дарэформавых нормаў і магло б быць пажаданым, але час для такіх зьменаў пакуль неадпаведны.<ref>Гл., напрыклад, Сучасная беларуская мова: вучэб. дапам. — Мн.: Выш.школа, 2006. — 559 с. С. 100, 101.</ref>.
Радок 216:
== Тарашкевіца сёньня ==
[[Файл:
Нягледзячы на афіцыйнае непрызнаньне ў Беларусі клясычнага правапісу, усё большая колькасьць мастацкіх літаратурных твораў выдаецца на тарашкевіцы, якая значна лепей за афіцыйны правапіс адлюстроўвае асаблівасьці беларускай мовы. Шматлікія беларусы, пераважна прадстаўнікі інтэлігенцыі, асуджаюць [[Рэформа беларускага правапісу 1933 году|рэформу беларускага правапісу 1933 году]] і крытычна ставяцца да замацаваных ёю артаграфічных нормаў, якія нэгатыўна ўплываюць на [[беларуская фанэтыка|беларускае вымаўленьне]], што асабліва выразна заўважна падчас працы зь дзецьмі ў пачатковай школе.<ref name="barsceuskaja" />
Радок 238:
На думку [[Яўхім Карскі|Яўхіма Карскага]] графіка беларускай мовы пачатку [[20 стагодзьдзе|20-га стагодзьдзя]], на якой базуецца клясычны правапіс, была сфармаваная пад уплывам [[польская мова|польскай мовы]]. Гэты ўплыў Карскі бачыў найперш ва ўжываньні «і» і «шч» замест літараў «и» і «щ» адпаведна (як у [[старабеларуская мова|старабеларускай мове]]), а таксама ў «празьмерным» выкарыстаньні мяккага знаку між зычнымі<ref>Яўхім Карскі. Беларусы. Т.1. Мн.: БелЭн, 2006. С.379.</ref>. Як адзначалі [[Вацлаў Ластоўскі]] і [[Аляксандар Падлужны]], практыка абазначэньня на пісьме мяккасьці зычных, якая мела месца ў беларускай мове сярэдзіны 19-га — пачатку 20-га стагодзьдзя, склалася пад уплывам графікі польскай мовы<ref>Аляксандар Падлужны. Абазначэнне на пісьме мяккасці зычных па прыпадабненню // Беларуская лінгвістыка. Вып. 41. Мн. : Навука і тэхніка, 1993. С.79-84.</ref>.
[[Яўхім Карскі]] і [[Аляксандар Падлужны]] лічылі, што паляталізаванае (мяккае) «л», цьвёрдыя губныя, адмова ад дзеканьня і цеканьня (склады «ды», «ты») у запазычаньнях узьніклі пад уплывам польскай мовы<ref>Яўхім Карскі. Беларусы. Т.1. Мн.: БелЭн, 2006. С.409.</ref><ref name="ReferenceA">Аляксандар Падлужны. Мяккія зычныя ў беларускай мове // Беларуская лінгвістыка. Вып. 45. Мн.: Навука і тэхніка, 1996. С.3-9.</ref>.
=== Рэформа 1933 году ===
Граматыку 1933 году часам называюць «[[наркамаўка]]й», што мусіць падкрэсьліваць распрацоўку гэтага збору правілаў адмысловай «[[Палітычная камісія для перагляду расейска-беларускага слоўніка і новых правілаў правапісу беларускай мовы|Палітычнай камісіяй для перагляду расейска-беларускага слоўніка і новых правілаў правапісу беларускай мовы]]»<ref name="hrest">Гісторыя беларускага мовазнаўства, 1918—1941: Хрэстаматыя для студэнтаў філалагічнага факультэта. Ч. 1—2. Мінск: БДУ, 2005—2008. Ч. 2. 2008. С. 168.</ref> і яго прыняцьцё [[Савет народных камісараў БССР|Саветам народных камісараў БССР]] без грамадзкага абмеркаваньня<ref name="zs" />. Апроч таго, гэтая граматыка крытыкуецца за наўмыснае штучнае набліжэньне беларускай мовы да расейскай<ref name="zs2"/><ref name="panou"/>. Зазначаецца, што шляхам рэформы ў беларускую мову былі ўведзеныя больш за 30 [[фанэтыка|фанэтычных]] і [[марфалёгія (мовазнаўства)|марфалягічных]] асаблівасьцяў, уласьцівых расейскай мове<ref name="barsceuskaja" /><ref>Традыцыя такой крытыкі была распачатая публікацыяй Я. Станкевіча «Зьмена граматыкі беларускага языка ў БСРР», Вільня, 1936. Гл. таксама: [http://homoliber.org/rp030114.html Татьяна Амосова. Репрессивная политика Советской власти в Беларуси].</ref
=== 1990-я гады ===
На думку мовазнаўца [[Аляксандар Падлужны|Аляксандра Падлужнага]], аднаўленьне дарэформавых нормаў у 1990-х гадох магло б прывесьці да ператварэньня ў непісьменных вялікай масы беларускамоўных і да ўтварэньня своеасаблівай «элітарнай» пісьменнасьці, якой валодала б невялікая колькасьць людзей. Таксама Падлужны адзначаў, што вяртаньне дарэформавых артаэпічных нормаў у запазычаных словах прывяло б да ненатуральнага, неадпаведнага народнаму, маўленьня, і таксама рэальна служыла б адзнакай групавой прыналежнасьці<ref
=== Сучасныя ацэнкі ===
[[Арсень Ліс]] ([[доктар філялягічных навук]]), дасьледнік жыцьцяпісу Б. Тарашкевіча, зазначае, што ў аснове афіцыйнай «[[наркамаўка|наркамаўкі]]» ляжыць менавіта граматыка Тарашкевіча. Усе асноўныя лініі разьвіцьця беларускай мовы, усе ідэі (ад лінгва-граматычных тэрмінаў да фармулёвак правілаў) належаць Тарашкевічу<ref>{{Спасылка | аўтар = Язэп Шчаблоўскі| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = |
Увогуле, крытыкі тарашкевіцы адзначаюць у ёй істотны ўплыў [[Польская мова|польскай мовы]] ў частках графікі і фанэтыкі (такі ўплыў катэгарычна адмаўляе В. Вячорка<ref name=klimaw-2004/>), у прыватнасьці ў спосабе перадачы гучаньня [[пазычаньне|запазычаных]] словаў<ref name=kzh/>.
Радок 255:
У сваім камэнтары датычна новага Законапраекту аб беларускай артаграфіі дырэктар Інстытуту мовы і літаратуры імя [[Якуб Колас|Якуба Коласа]] і [[Янка Купала|Янкі Купалы]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай Акадэміі навук]] Аляксандар Лукашанец адзначыў, што тарашкевіца зьяўляецца беларускай гістарычнай культурнай, духоўнай традыцыяй<ref name="belta"/>.
Старшыня [[Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны|Таварыства беларускай мовы]] [[Алег Трусаў]] на пытаньне, якім чынам ён ставіцца да праблемы канфлікту паміж прыхільнікамі тарашкевіцы і наркамаўкі, адказаў, што ён ня бачыць праблемы ці канфлікту, і што навукоўцы, на яго думку, ніколі ня будуць гаварыць «плян» або «
== Адрозьненьні тарашкевіцы і афіцыйнай артаграфіі беларускай мовы ==
Радок 312:
{{Нататка|[[Файл:Symbol support vote.svg|15пкс]] мяккая перадача сярэднеэўрапейскага [л] зафіксаваная ў формах [[старабеларуская мова|старабеларускай мовы]] 17—18 стст. (''люнатык'', ''лaбиринт [л'а]'', ''капалaнъ [л'а]'', ''каппеллѧ [л'а]''), а таксама ў беларускіх формах 19 стагодзьдзя (''ляўр(ы)'', ''кляс(а)'')<ref name="bulyka" />. Мяккая перадача арабскага [л] зафіксаваная ў старабеларускай мове 17 стагодзьдзя (''корабеля'' < горад Kerbela)<ref name="bulyka" />.}}
{{Нататка|[[Файл:Symbol neutral vote.svg|15пкс]] Паводле меркаваньня А. Пацехінай, цяпер складана з упэўненасьцю сьцьвярджаць, ці зьяўлялася такое вымаўленьне распаўсюджаным альбо мела характар своеасаблівага інтэлігенцкага арго»<ref>[http://mowaznaustwa.ru/2009/02/21/a-kiklevich-a-pacexina-belaruskaya-litaraturnaya-norma-dynamik-i-inavayi-pa-materyyalax-suchasnaga-belaruskaga-druku/
|-style="background:#EEEEEE;" align="center"
Радок 432:
|-style="background-color:#E4E4E4;"
| valign="top" colspan="2" style="padding: 1px 0 1px 0;" |
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
Радок 445:
|-style="background-color:#E4E4E4;"
| valign="top" colspan="2" style="padding: 1px 0 1px 0;" |
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
Радок 460:
|-style="background-color:#E4E4E4;"
| valign="top" colspan="2" style="padding: 1px 0 1px 0;" |
|-style="background:#FAFAFA;" align="left"
Радок 553:
''Прыклады: скасаваць → адмяніць, скласці → саставіць, рабунак → грабеж, вайсковы → воінскі''
{{Нататка|[[Файл:Symbol oppose vote.svg|15пкс]] у слоўніках, выпушчаных пасьля рэформы 1933 году, выдалены значны пласт беларускай лексыкі; у варыятыўных выпадках былі пакінутыя словы, якія прысутнічалі ў расейскай мове<ref name="klimaw-2004" /><ref>Дзмітрый Шыманскі «Хто знішчыў беларускую мову?» //
| valign="top" | Паводле меркаваньня А. Пацехінай, адбываецца замена пэўных спрадвечна беларускіх лексэмаў.<br />
''Прыклады: адбывацца → тачыцца, умова → варунак, намаганьні → высілкі, іменна → менавіта''<ref name="pa"/><ref>У гэтым выпадку абедзьве лексэмы — калькі зь {{мова-de|nämlich|скарочана}}.</ref
|}
Радок 567:
== Крыніцы і заўвагі ==
{{
== Літаратура ==
| |||