Славянскія мовы: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў |
д стыль. Агульнавядомыя зьвесткі |
||
Радок 26:
'''Cлавя́нскія мо́вы''' — галіна роднасных моваў у складзе [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскай сям’і]]. Распаўсюджаныя на тэрыторыі [[Эўропа|Эўропы]] і [[Азія|Азіі]]. Агульная колькасьць носьбітаў — каля 400-500 мільёнаў чалавек. Традыцыйна вылучаюцца тры групы славянскіх моваў: [[заходнеславянскія мовы|заходнеславянская]], [[паўднёваславянскія мовы|паўднёваславянская]], [[усходнеславянскія мовы|усходнеславянская]], у склад апошняй, у прыватнасьці, далучаецца й [[беларуская мова]]. Сярод іншых індаэўрапейскіх моваў найбольш блізкія да славянскіх [[балцкія мовы]], зь якімі часам аб'ядноўваюцца ў гіпатэтычную [[балта-славянскія мовы|балта-славянскую групу]] моваў у складзе індаэўрапейскае моўнае сям'і.
Лічыцца, што ўсе славянскія мовы паходзяць ад агульнае [[прамова (лінгвістыка)|прамовы]] — [[праславянская мова|праславянскай]], якая ўтварылася ў выніку распаду праіндаэўрапейскай мовы і праіснавала прынамсі з [[5 стагодзьдзе|V]] да [[9 стагодзьдзе|ІХ]] стст. н.э., распаўшыся пасьля гэтага на асобныя мовы. Шэраг моваў маюць няўстойлівы палітычны, лінгвістычны статус альбо структурна зьяўляюцца пераходнымі між іншымі, што дазваляе некаторым дасьледчыкам лічыць некаторыя мовы дыялектамі іншых (або наадварот). Апрача таго, на аснове жывых славянскіх моваў у былыя часы разьвіваліся кніжныя мовы зь вялікім даданьнем штучных элемэнтаў або элемэнтаў іншых славянскіх моваў, што нярэдка рабілася ў палітычных мэтах ([[вуграруская мова]], [[славянасэрбская мова]], [[язычча]]). Сярод славянскіх моваў таксама ёсьць мовы, якія ўяўляюць сабою піджыны ([[панашэму]], [[цыгана-сэрбская мова|цыгана-сэрбская]], [[русенорск]], [[кяхцінская мова|кяхцінская]]) або ідыёмы, што зьяўляюцца зьмяшанымі формамі маўленьня між блізкароднаснымі славянскімі мовамі ([[трасянка]], [[суржык]]). Апошнія ўзьнікалі ў выніку параўнальна нядаўніх глябалізацыйных працэсаў, таму да іх не адносяцца гістарычныя дыялекты, якія зьяўляюцца пераходнымі між блізкімі мовамі (палескія гаворкі, тарлацкія дыялекты).
'''[[заходнеславянскія мовы|заходнеславянская]] група'''▼
* '''''[[лехіцкія мовы|лехіцкая]] падгрупа'''''▼
Першая пісьмовасьць славянаў — [[глаголіца]] й [[кірыліца]]. Паводле колькасьці этнасаў пераважаюць славянскія народы, што выкарыстоўваюць лацініцу, лічбава — кірыліцу (перадусім за кошт [[расейцы|расейцаў]] — найбольшага з славянскіх этнасаў). Лацініца мела крыху пазьнейшы распаўсюд сярод славянаў, першапачатковае ўжываньне мела кірыліца й глаголіца (гл. [[Кірыла і Мятод]]). Цягам некалькіх стагодзьдзяў славяне мелі агульную пісьмовую мову — стараславянскую (ня блытаць з праславянскай).
== Клясыфікацыя ==
У сучаснай лінгвістыцы славянскія мовы прынята падзяляць на тры групы — заходнеславянскую, усходнеславянскую ды паўднёваславянскую. Паўднёва- й заходнеславянская, у сваю чаргу, драбяцца на падгрупы. Аб'яднаньне славянскіх моваў у групы грунтуецца на прыкмеце агульных рысаў (напрыклад, заходнеславянскія мовы бліжэй адна да адной, ніж да ўсходне- ці паўднёваславянскіх), прынцып групаваньня ў падгрупы грунтуецца на больш блізкім падабенстве ўнктры групы (напрыклад, мовы чэска-славацкай падгрупы бліжэйшыя адна да адной, чымся да астатніх заходнеславянскіх). Асобныя мовы адной групы могуць у некаторай ступені збліжацца зь іншай групай.
▲'''[[заходнеславянскія мовы|заходнеславянская]] група''':
** [[палабская мова|палабская]] †
** [[кашубская мова|кашубская]]
** [[славінская мова|славінская]] †
** [[польская мова|польская]]
*** [[сылеская мова]]
*
** [[дольнасорбская мова|дольнасорбская]]
** [[горнасорбская мова|горнасорбская]]
*
** [[чэская мова|чэская]]
*** [[кнааніт]] †
** [[славацкая мова|славацкая]]
'''[[паўднёваславянскія мовы|паўднёваславянская]] група''':
*
** [[стараславянская мова|стараславянская]] †
** [[царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянская]] †
** [[баўгарская мова|баўгарская]]
** [[македонская мова|македонская]]
*
** [[славенская мова|славенская]]
** ''[[
*** [[
*** [[
*** [[
***
'''[[усходнеславянскія мовы|усходнеславянская]] група''':
* [[старабеларуская мова|руская]] (''старабеларуская'', ''[[Стараўкраінская мова|стараўкраінская]]'') †
* [[старажытнанаўгародзкі дыялект]] †
* [[беларуская мова|беларуская]]
* [[расейская мова|расейская]]
| |||