Вязынка (Маладэчанскі раён): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
д Typo fixing using AWB
афармленьне, дапаўненьне
Радок 4:
|Статус = вёска
|Назва ў родным склоне = Вязынкі
|Трансьлітараваная назва = Viazynka
|Герб =
|Сьцяг =
Радок 16 ⟶ 17:
|Раён = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
|Сельсавет = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
|Пасялковы савет =
|Гарадзкі савет =
|Старшыня гарвыканкаму =
Радок 25:
|Вышыня =
|Унутраны падзел =
|Колькасьць насельніцтва = 428341
|Год падліку колькасьці = 19972010
|Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref name=belenc>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — С. 341.</ref>
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі =
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі =
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі =
|Этнічны склад насельніцтва =
|Год падліку этнічнага складу =
|Нацыянальны склад насельніцтва =
|Год падліку нацыянальнага складу =
|Колькасьць двароў = 181
|Год падліку колькасьці двароў = 1997
|Паштовы індэкс = 222322
|Паштовыя індэксы =
|СААТА =
|Выява = Yanka_Kupala%27s_House.JPG
Радок 54 ⟶ 50:
}}
 
'''Вя́зынка'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 291</ref> — вёска ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на рацэ [[Вязынка (рака)|Вязынка]], прытоку [[Ілія|Іліі]]. Вёска знаходзіцца за 38 км ад [[Менск]]у, 40 км ад [[Маладэчна]] і 7 км ад шашы [[Менск]] — [[Маладэчна]].<ref name=enc>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — С. 137.</ref> Уваходзіць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]]. Назву атрымала ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальваркафальварку]], у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.<ref name=enc/>
 
== Этымалёгія ==
Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэньняў назвы ракі і мясьціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалі плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая вэрсія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасьці расьлі ў навакольлі.<ref name=dw>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = Мазуркевіч | імя = Марына| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html | загаловак = Вязынка брэнд Беларусі| фармат = | назва праекту = Deutsche Welle| выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
 
== Гісторыя ==
На левым беразе ракі [[Вязынка (рака)|Вязынка]] за 100—200 м на ўсход ад вёскі захаваўся [[курган]]-[[гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] культуры штрыхаванай [[Кераміка|керамікі]] [[2 стагодзьдзе|II]]—[[5 стагодзьдзе|V стагодзьдзяў]] (мясцовая назва «Замэчак»).<ref name=ganc>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе [[Вялейска-Менская водная сыстэма|Вялейска-Менскай воднай сыстэмы]].<ref>[[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]], Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — С. 385—386</ref>
 
Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная [[1528]] годам.<ref name=vyaz>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт radzima.org | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref><ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = Сямашка| імя = Віталь | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html
| загаловак = Вязынка – «сталіца фэрмерскай рэспублікі»| фармат = | назва праекту = Радыё «Свабода» | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref> Фальварак Вязынка [[Менскі павет (Расейская імпэрыя)|Менскага павету]] да [[1815]] году належаў сям’і Пшазьдзецкіх (Przeździecki), а потым — Замбржыцкім (Zambrzycki).<ref name=belenc/> Станіслаў Замбржыцкі (1823—1907) — беларускі краязнавец, [[фальклярыст]], зь сям’і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэньнем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] ў Вязынцы.<ref>Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — С. 239.</ref> У [[1909]] годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.<ref name=belenc/>
 
У 1920—301920—1930-я гады тут жыла беларускі [[этнограф]] і [[фальклярыст]] А. І. Сьвіневіч, якая зьбірала народныя песьні ў навакольлі, арганізоўвала ў [[Маладэчна]], [[Радашкавічы|Радашкавічах]], [[Вільня|Вільні]] выставы беларускіх тканінаў і нацыянальнага адзеньня, дасьледавала творчасьць [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]].<ref name=vyaz/>
 
З [[1920]] году фальварак увайшоў у склад [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], а ў [[1922]] годзе — у склад [[ПольшчаПольская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]]. З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|другой сусьветнай вайны]] фальварак адышоў да [[БССР]]. З [[1940]] па [[1960]] год знаходзіўся ў складзе [[Радашкавіцкі раён|Радашкавіцкага раёну]], а ад студзеня [[1960]] году — у складзе [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскага раёну]].<ref name=belenc/>
 
У [[1972]] годзе ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня Янкі Купалы<ref name=enc/> былы фальварак, вёскі [[Верамейкі (Менская вобласьць)|Верамейкі]], [[Гурнавічы]] і [[Сяледчыкі]] былі аб’яднаныя ў адну вёску Вязынка.<ref name=belenc/>
 
== Насельніцтва ==
* 2010 год — 341 чалавек
* 1999 год — 390 чалавек
* 1997 год — 428 чалавек, 181 двор<ref name=belenc>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — С. 341.</ref>
 
== Сучаснае аблічча ==
Аснову сучаснай забудовы Вязынкі складаюць старыя дамы сядзібнага тыпу, але апошнім часам зьявілася цэлая вуліца сучасных катэджаў. Цэнтральная вуліца вёскі [[асфальт]]аваная, на астатніх вуліцах — гравійнае пакрыцьцё. Вязынка ня мае цэнтральных камунальных камунікацыяў — вадой жыхароў забясьпечваюць сьвідравіны і [[калодзеж]]ы. [[Каналізацыя]] мясцовая. [[Прыродны газ]] да вёскі не падведзены. Вязынка забясьпечана асноўнымі аб’ектамі сацыяльнае [[Інфраструктура|інфраструктуры]]: у вёсцы працуюць школа, амбуляторыя, паштовае аддзяленьне, [[бібліятэка]].<ref name=cot>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт t-s.by | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
 
== Вязынка і Янка Купала ==
[[Файл:Viazynka - Yanka Kupala's relatives at the unveiling of the memorial plaque.jpg|міні|справа|250пкс|Адкрыцьцё мэмарыяльнай дошкі на хаце ў Вязынцы, ў якой нарадзіўся Я. Купала, 30 чэрвеня 1946 году; у першым радзе (справа налева): жонка паэта [[Уладзіслава Луцэвіч]]; яго пляменьніца [[Ядвіга Раманоўская]] і пляменьнік паэта [[Янка Раманоўскі]]; на руках у Янкі Раманоўскага — унучатая пляменьніца паэта [[Жанна Дапкюнас|Жанна]]; сястра паэта [[Леакадзія Раманоўская|Леакадзія Раманоўская (Луцэвіч)]] ]]
{| class="toccolours" style="float: left; margin-left: 0em; margin-right: 1em; font-size: 90%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 30%;" cellspacing="3"
| style="text-align: left;" |
Радок 127 ⟶ 128:
Файл:Viazynka - Road Sign.jpg|Дарожны ўказальнік на Вязынку
Файл:Viazynka - Pond (1).jpg|Сажалка за хатай, у якой нарадзіўся Янка Купала
Файл:Kupala's monument in Viazynka.JPG |Помнік [[Янка Купала|Янку Купалу]], аўтар [[Заір Азгур|З. Азгур]]
Файл:Viazynka - Yanka Kupala's Memorial House.jpg|Хата, у якой нарадзіўся [[Янка Купала]]
Файл:Viazynka - Ancient Boulders.jpg |Валуны — сьведкі сівой даўніны…
Радок 136:
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы|1=2}}
 
== Літаратура ==
Радок 156:
* [http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка»] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал
* [http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал
* [http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/ Вязынка] // [[t-s.by]]
* [http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html Вязынка] // [[radzima.org]]
* [http://www.geocaching.su/?pn=101&cid=5026 Вязынка] // [[geocaching.su]]
Радок 182 ⟶ 181:
| камэнтар =
}}
* [http://photobelta.by/ru/photos?rubric_id=43&theme_id=1539&id=5970&page=1 Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» (галерэя краявідаў) / Фотахроніка Белта]
* [http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/ Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце t-s.by
* [http://foto-planeta.com/np/141535/vyazynka.html Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце [[foto-planeta.com]]
* [http://www.fotka.by/?p=sa&a=36639 Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце [[fotka.by]]
Радок 197 ⟶ 194:
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў 16 стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, заснаваныя ў 20 стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Купалаўскія мясьціны]]